Sa mhiotaseolaíocht Ghaelach, ba bhandia eapainmneach na hÉireann í Ériu, iníon Ernmas de chuid na Tuatha Dé Danann. B'é Mac Gréine a fear céile.

Infotaula de personaÉire

Cuir in eagar ar Wikidata
Ainm sa teanga dhúchais(ga) Ériu Cuir in eagar ar Wikidata
Teaghlach
CéileMac Gréine
Elatha Cuir in eagar ar Wikidata
PáisteBres
 ( Elatha) Cuir in eagar ar Wikidata
MáthairEarnmas
SiblínBadhbh, Banba, Mórrígan, Macha agus Fódhla

Ós rud é go ndéanan 'Ériu' ionadaíocht do bhandia na hÉireann, go minic léirítear í mar phearsantú na hÉireann. Is í "Ériu" an fhoirm ársa don logainm "Éire" nó "Erin" a bhíonn in úsáid sa lá atá inniu ann.

Ról agus léiriú miotasach

cuir in eagar

I dteannta lena deirfiúracha Banba agus Fódla, ba bhall í de thré-bhandéithe an fhlaithis. Nuair a tháinig Clann Mhíle go hÉirinn ón Ghailís|, d'iarr gach deirfiúr go n-ainmneofaí an tír as féin. Bronnadh seo, ach úsáidtear Ériu mar phríomhainm na tíre.[1] Feictear Banba agus Fódla scaití mar ainmneacha fileata d'Éirinn, díreach mar a úsáidtear Albion mar ainm fileata don Bhreatain Mhór.

Dar leis an staraí Éireannach den 17ú haois Seathrún Céitinn, ba iad Badhbh, Macha and Mór-Ríoghain bandéithe gaolta le hÉire, Banbha and Fódhla.[2]

Tá gaol phearsanta éagsúla luaite d'Ériu i dtéacsanna éagsúla. Deirtear gurbh é Mac Gréine a fear céile.[1][3] Deirtear fosta gurbh é a leanann é Elatha, flaith na bhFomhórach, agus bhí mac acu, Breas. Deirtear gur chlann le Delbáeth iad Elatha agus Ériu beirt, agus más fíor, leath-shiblíní is ea iad.[4] Sa Dinnseanchas Rennes, Codal Roundbreasted ba ea a hathair altrama.[5]

Ainm agus sanas

cuir in eagar

Dar leis an University of Wales, is é an fhréamh athchruthaithe Prótai-Cheiltis don ainm Éire ná *Φīwerjon- (ainmneach uatha Φīwerjō),[6] agus maíonn seo an fhoirm Phróit-Ind-Eorpais *piHwerjon-. Is dócha é go bhfuil gaol idir seo agus an fhoirm aidiachta *piHwer- "ramhar", cf. Sanskrit pīvan, f. pīvarī agus foirm ghaolmhar pīvara, "ramhar, lán, flúirseach". Tugadh go luath an t-ainm seo ar Oileán na hÉireann.

As Q-Cheiltis (.i. Próta-Ghoidelic) faightear an fhoirm athchruthaithe *īweriū[7] As an bhfoirm seo nó b'fhéidir níos déanaí, faightear as Gréigis Ἰέρνη I[w]ernē agus Ἰουερνία Iouernia. Tógadh an dara foirm acu sa Laidin mar an t-ainm Hibernia.

  • Boydell, Barra. "The female harp: The Irish harp in 18th- and early–19th-century Romantic nationalism", RIdIM/RCMI newsletter XX/1 (earrach 1995), ll 10–17.
  1. 1.0 1.1 T. W. Rolleston (24ú Iúil 2012). "Celtic Myths and Legends". Dover Publications. 
  2. Seathrún Céitinn. "Foras Feasa ar Éirinn". Foras Feasa ar Éirinn.
  3. Leabhar Gabhála na hÉireann
  4. "Celtic heritage : ancient tradition in Ireland and Wales". Thames and Hudson (1961).
  5. Marie Henri d'Arbois de Jubainville (1870). "Revue celtique". Paris. 
  6. "Celtic Lexicon". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2022-05-03. Dáta rochtana: 2022-06-09.
  7. Mallory, J.P. and D.Q. Adams, eag. Encyclopedia of Indo-European Culture. Londain: Fitzroy Dearborn Pub., 1997, lch. 194