Vicipéid

Béal na mBuillí

baile i gContae Ros Comáin

Is baile i gcontae Ros Comáin é Béal na mBuillí[1] nó ‘Béal Átha na mBuillí’ mar a scríobhann daoine áirithe é. Ní scríobh a lán daoine an focal mar ceapann siad go bhfuil sé focal neamhthábhactach sa ainm an baile.. Tá an baile i lár an contae agus tá an daonra beagnach 1,400 daoine inniu. Is áit an-stairiúil é Béal na mBuillí.  Is an músaem de na Gorta Mór an i mBéal na mBuillí ar na tailte i bPáirc Teach Béal na mBuillí. Tá an dara sráid is leithne lonnaithe i mBéal na mBuillí, an tsráid is leithne ná Sráid Uí Chonaill.[2]

Bosca Geografaíocht PholaitiúilBéal na mBuillí

Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
Map
 53°47′00″N 8°00′36″W / 53.7833°N 8.01°W / 53.7833; -8.01
Stát ceannasachÉire
Cúige ÉireannachCúige Chonnacht
Contae in ÉirinnContae Ros Comáin Cuir in eagar ar Wikidata
Tíreolaíocht
Airde56 m Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama
Logainm.ie44407

Is áit lán le gnéithe difriúil agus suimiúil é Béal na mBuillí. Tá a lán eolas comhlachaite le Béal na mBuillí agus freisin tharlaíonn a lán rud ann nach tharlaíonn i n-áiteanna eile timpeall an tír.

Sráideanna Leathan

Stair cuir in eagar

Is é Béal na mBuillí áit leis an eastát de na mahon clann. Bhí an chlann anseo idir 1671 agus 1982.  Bhí an áit lán le díbirt timpeall an Gorta Mór mar bhí an tiarna talún Maor Denis Mahon [3]ag tabhairt orduithe leis na dírbirt. Ansin sa bhliain 1847 bhí grúpa freagracha le bás Maor Denis Mahon mar fheallmharú. Ní raibh na tionónta seo sásta lena dírbirt, ach fós níor athrú aon rud agus faoi dheireadh bhí beagnach 11,000 tionónta imithe as eastát Mahon.

Inniu tá músaem isteach sa bPáirc Teach Béal na mBuillí mar comóradh ar an Gorta Mór[4] i 1845 agus is iomraca eolas an sa músaem. Téigh a lán daoine ó timpeall an domhain go dtí an músaem gach lá leis an scéal a foghlaim faoi an Gorta Mór i mBéal na mBuillí.


Peil Gaeilic cuir in eagar

Is áit lán le stair na Peil Gaeilic ann. Thosaigh an fhoireann Peil Gaeilic i mBéal na mBuillí sa bhliain 1881. Tá a fhios ag daoine gur thosaigh na GAA[5] sa bhliain 1884, ach fós bhí daoine ag imirt na gcluichí Gaelacha roimhe sin. Thosaigh an fhoireann peile Gaelaí i mBéal na mBuillí ar ais ansin agus tá sé fós i gcroílár an bhaile. Is iomarca foirne atá sa cumann, idir mná agus fear.  Thosaigh na foirne ag na páistí beag faoi sé mbliana daois, agus téigh siad suas go dtí na sinsearaigh. Bhuaigh an cumann a lán comórtas tríd na blianta agus is stair fiúntach an sa chumann. Bhuaigh an fhoireann sinsearaigh deich corn contae Ros Comáin tríd na mbliana. Bhuaigh siad na corn sna bliana ;  1912, 1915, 1916, 1917, 1922, 1926, 1928, 1933, 1992, 2002.

Le beagnach deich blianta bhí an urraíocht ag an geansaí peil na '747 travel'. Inniu is urraíocht nua atá ag an geansaí peil, 'Westward Scania', na daoine céanna atá infheistiú i an bPáirc Teach Béal na mBuillí.

Leis na foireann níos óige, bhí bhliain an-mhaith ag na foireann mionúr sa bhliain 2019. Bhuaigh siad an cluiche ceannais i Ros comain in aghaidh le Gael Ros comain, agus ansin chuaigh siad go dtí an cluiche ceannais i Connachta Béal Átha hAmhnais, agus bhuaigh siad in aghaidh le Naomh Mhuire ó Sligeach. Sin é an fhoireann amháin sa bhaile a bhfuil corn Connachta air.



Páirc Teach Béal na mBuillí cuir in eagar

 
Páirc Teach Béal na mBuillí[6]

Bhí an teach seo and teach de na Cromwellian[7] clann na ‘Packenham-Mahon’s[8]’ idir 1600 go dtí 1979.  Is eastát an-mhór é an Páirc, le 11,000 acra ann. Bhí an áit lán le fadhbanna timpeall an Ghorta Mhóir agus bhí iomraca díbirt mídhleathach ó na daoine áitiúla. Tar éis an Gorta Mór bhí na tiarna talún[9] ó an ám chóir a bheith imithe agus bhí sé ám nua i saol pobal na Béal na mBuillí. Bhí sliochtach ó na Packenham-Mahon chlann fós ina chónaí sa teach ach bhí sé i bhealach difriúil. Ansin bhí an ghné tiarna talún imithe agus ní raibh sé ach chlann normálta.  Suas go dtí 1979 bhí sliochtach ó na chlann fós ina chónaí ann, Olive Packenham Mahon a bhí an t-ainm ag an duine dearnach sa teach.

Tar éis a bhí an chlann imithe as an teach, ceannaigh an grúpa áitiúil, ‘The Westward Group[10]’ , an teach agus rinne siad obair iontach ag an teach agus ar na gairdíní. Inniu tá an músaem náisiúnta leis an Gorta Mór an. Bhí a lán nótaí fós an sa teach faoi an Gorta mór, agus bhí na nótaí sin a bheith chur le chéile i bhealach eagraithe, le daoine o an pobal le teacht isteach agus féachaint air.

An Margadh Nollaig cuir in eagar

 
An Margadh Nollaig


Is rud nua é an margadh Nollaig i mBéal na mBuillí, ach fós smaointe maith leis an pobal na baile a tabhair le chéile.Thosaigh an margadh Nollaig ag an deireadh seachtaine dearnach sa mí na Sahmna. Ag an céad deireadh seachtaine bíonn na soilse Nollaig a chas air agus osclaíonn na margadh ansin. Ar feadh trí deireadh seachtaine bíonn na Margadh Nollaig oscailthe. Sna Margadh Nollaigh bíonn a lán rudaí difriúla ann.

 
An Margadh agus na Soilse

Féacann tú margadh ar leith ann. Bíonn margadh bia ann, le bia ó áiteanna meascatha ann. Freisin is iomraca ealaíona agus ceardaíocht le feiceal, rudaí a rinne daoine áitiúla agus freisin daoine ó i bhfad i gcéin. Sna Margad bíonn rudaí ann le daoine ó gach aois ann. Bíonn gníomhaíocht an le daoine sean, mar shampla ceol agus damhsa, nó blaiseadh na scailitín fíona. Leis na páistí is cluichí beag ann agus freisin péinteáil aghaidhe. Gach bliain bíonn cuairt ó Daidí na Nollaig agus Mhaimí na Nollaigh.Téann siad go dtí na páití agus ag caint leis agus ag tógáil pictiurí.

 
Ealaíona agus Ceardaíocht


Ceol agus Damhsa cuir in eagar

Bíonn an fleadh ceol[11] ag siúl timpeall an baile í mí Deireadh Fómhair gach bliain. Bíonn daoine ag seinm ceoil agus ag damhsa sna thithe tabharine timpeall an baile agus téigh daoine an as timpeall an tír.

Oideachas cuir in eagar

Tá dhá bhunscoil ann sa bhaile. Na dhá scoil na scoil Naomh Pádraig agus Scoil Naomh Mhuire.[12] Tar éis na páistí déanta sna scoileanna sin, chuaigh siad go dtí an meánscoil, Scoil Mhuire. Is scoil iontach é agus bhí a lán obair déanta leis an scoil agus cuir an rialtas a lán airgead isteach iad le sineadh.

Tagairtí cuir in eagar

  1. ↑ “Béal na mBuillí/Strokestown | logainm.ie” (ga). Bunachar Logainmneacha na hÉireann (Logainm.ie). An Coimisiún Logainmneacha. Dáta rochtana: 2023-06-24.
  2. ↑ Seán Ó Curraoin (1985). "Sráid Grafton". Comhar 44 (3): 32. doi:10.2307/20555641. ISSN 0010-2369. 
  3. ↑ Duffy, Peter, 1969- (2011). "The killing of Major Denis Mahon : a mystery of Old Ireland". Perennial. OCLC 659228597. 
  4. ↑ "An Gorta Mór:" . Understanding Contemporary Irish Fiction and Drama: 64–84. University of South Carolina Press. 
  5. ↑ Mac a'Ghoill, Pádraig S., 1913-1997. (2004). "Idir peíl agus pobal : a history of the G.A.A. in the parish of Ardara". Black Lion Books for Ardara GAA Club. OCLC 56660689. 
  6. ↑ "Strokestown Park – Strokestown Park". www.strokestownpark.ie. Dáta rochtana: 2019-11-28.
  7. ↑ T. C. Barnard (2000-04-13). "Cromwellian Ireland". Oxford University Press. 
  8. ↑ "General Packenham" (2015-02-24). The Hessian: 126–136. Routledge. 
  9. ↑ Pádraig Ó Gormaile, Derry O'Sullivan (1996). "Cá bhfuil tiarna talún l'univers?". Comhar 55 (11): 37. doi:10.2307/25573098. ISSN 0010-2369. 
  10. ↑ Annenberg Learner (Firm) Films Media Group, film distributor.. "Westward Expansion". OCLC 953310757. 
  11. ↑ Máire Breatnach (2006). "Ceol Comhaimseartha: Steve Reich, Ceol-fhealsamh". Comhar 66 (4): 5. doi:10.2307/25575379. ISSN 0010-2369. 
  12. ↑ Gerrard, Richard. (2004). "The Naomh Mhuire story : 1946-1994". St. Mary's School. OCLC 57750578. 
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Béal_na_mBuillí&oldid=1205609"