Is galar fungasach é cripteacocóis a d'fhéadfadh a bheith marfach. Ceann de dhá speiceas is cúis léi; Cryptococcus neoformans agus Cryptococcus gattii. Ceaptar roimhe seo gur fospeiceas C. neoformans iad an dá cheann ach tá siad aitheanta anois mar speicis ar leith.

Teimpléad:WD Bosca Sonraí GalarCripteacocóis
cuir in eagar
Cineálopportunistic mycosis (en) Aistrigh, ionfhabhtú fungasach, neamhord imdhíonachta agus galar Cuir in eagar ar Wikidata
Speisialtacht leighisgalair thógálacha Cuir in eagar ar Wikidata
Cóireáil chliniciúil
 Cógais
Pataigineas
CúisCryptococcus neoformans agus Cryptococcus gattii Cuir in eagar ar Wikidata
Aicmiú
ICD-10B4545. Cuir in eagar ar Wikidata
ICD-9117.5117.5 Cuir in eagar ar Wikidata
CIAPA78 Cuir in eagar ar Wikidata
Acmhainní seachtracha
Enciclopèdia Catalana0147057 Cuir in eagar ar Wikidata
DiseasesDB3213 Cuir in eagar ar Wikidata
MedlinePlus001328 Cuir in eagar ar Wikidata
eMedicine215354 Cuir in eagar ar Wikidata
Patient UKCryptococcosis Cuir in eagar ar Wikidata
MeSHD003453 Cuir in eagar ar Wikidata
Orphanet1546 Cuir in eagar ar Wikidata
UMLS CUIC0010414 Cuir in eagar ar Wikidata
DOIDDOID:12053 Cuir in eagar ar Wikidata

Creidtear go bhfaightear cripteacocóis trí an iomadúlaí thógálaigh a ionanálú ón gcomhshaol. Cé nach eol cad é nádúr beacht an iomadúlaí thógálaigh, is í an hipitéis is mó ná an baisideaspór a cruthaíodh trí atáirgeadh gnéasach nó éighnéasach.

Cúis cuir in eagar

 
Cripteacocóis na scamhóige in othar le SEIF.

Is ionfhabhtú faille sainiúil í cripteacocóis do SEIF, agus is í an dara tinneas is mó a shainmhíníonn SEIF san Afraic. I measc na gcoinníollacha eile a chruthaíonn riosca méadaithe tá liomfómaí áirithe (m.sh. Liomfóma Hodgkin), sarcadóis, ciorróis ae, agus othair ar theiripe fhadtéarmach cortacaistéaróideach.

I gcré, bíonn dáileadh ar fud na cruinne aici. Tá méadú ag teacht ar leitheadúlacht na cripteacocóise le 20 bliain anuas ar go leor cúiseanna, lena n-áirítear an méadú ar mhinicíocht SEIF agus úsáid mhéadaithe drugaí imdhíonachta.

I ndaoine, na trí chineál ionfhabhtaithe is cúis le neoformans ná :

Meastar go bhfuil meiningíteas cripteacocúil (ionfhabhtú sna meiningí, an fíochán a chlúdaíonn an inchinn) mar thoradh ar scaipeadh an fhungais ó ionfhabhtú scamhógach breathnaithe nó neamhthuairiscithe. Is minic a bhíonn scaipeadh nach gcluintear ann freisin ar fud na hinchinne nuair a bhíonn meiningíteas i láthair. Cruthaíonn Cryptococcus gattii ionfhabhtuithe i ndaoine imdhíonfhulangachacht (córas imdhíonachta a fheidhmíonn go hiomlán), ach is iondúil nach gcruthaíonn C. neoformans v. grubii, agus v. neoformans ionfhabhtuithe atá le feiceáil go cliniciúil ach amháin i ndaoine a bhfuil éalang éigin orthu ina gcórais imdhíonachta (daoine atá imdhíon-lagaithe). Tá daoine a bhfuil éalanga acu ar a n-imdhíonacht trí mheán ceall, mar shampla, tá daoine le SEIF, soghabhálach go háirithe i leith na cripteacocóise scaipthe. Is minic a bhíonn an bás mar thoradh ar chripteacocóis, fiú má chaitear leis. Meastar gurb é an 'ráta báis cáis' trí mhí ná 9% i réigiúin ardioncaim, 55% i réigiúin ísealioncaim / meánioncaim, agus 70% san Afraic fho-Shahárach. Ón bhliain ó 2009 ar aghaidh, bhí thart ar 958,000 cás bliantúil agus 625,000 bás laistigh de thrí mhí tar éis an ionfhabhtaithe.

Cé gurb é an chriptococóis is coitianta ná C. neoformans i duine imdhíon-lagaithe (ar nós na ndaoine atá ag maireachtáil le SEIF), tá an C. gattii á aithint níos mó mar phataigin in othair a mheastar a bheith ina n-óstaigh imdhíonachtas, go háirithe i gCeanada agus san Astráil. D’fhéadfadh sé seo a bheith mar thoradh ar nochtadh neamhchoitianta agus pataigineacht ard, nó ar éalanga ar leithlis nár aithníodh go dtí sin in imdhíonacht, atá sonrach don orgánach seo.

Tagairtí cuir in eagar