|
[[Íomhá:Energieniveau.svg|thumb|Leibhéil fuinnimh d'fhithiseáin adamhacha▼(ní de réir scála)]]
Ní féidir le córas [[Meicnic chandamach|meicniúil chandamach]]candamach nó [[Cáithnín fo-adamhach|cáithnín]] atá nasctha - is é sin, atá sáinnithe go spásúil - ach luachanna scoite fuinnimh áirithe, ar a dtugtar leibhéil fuinnimhfhuinnimh, a ghlacadh. Tá sé seo i gcodarsnacht le cáithníní clasaiceacha, ar féidir leo méid ar bith fuinnimh a bheith acu. Úsáidtear an téarma go coitianta le haghaidh leibhéil fuinnimh na leictreon in [[adamh]], [[Ian|iain]], nó [[Móilín|móilíní]], atá nasctha ag réimse leictreach an núicléas, ach is féidir leo tagairt a dhéanamh freisin do na leibhéil fuinnimhfhuinnimh sansa núicléas nó do na leibhéil rothlacha nó creathúla fuinnimh i móilíní. Deirtear go mbíonnnmbíonn an speictream fuinnimh i gcórais a bhfuil na leibhéil fuinnimhfhuinnimh scoite sin aige a chainníochtú. Deirtear go ndéantar speictream fuinnimh córais a bhfuil na leibhéil fuinnimhfhuinnimh scoite sin aige [[Candamú (fisic)|candamaithe]].
Sa [[Ceimic|cheimic]] agus san [[Fisic adamhach|fhisic adamhach]], féadtar smaoineamh ar leictreonsceall, nó príomhleibhéal fuinnimh, mar [[Fithis|fhithis]] [[leictreon]] amháin nó níos mó timpeall [[núicléas]] an [[Adamh|adaimh]]. De réir theoiric Bhohr, bhí fithisí áirithe thart ar an núicléas, agus fad a bhí an leictreon in aon fhithis díobh sin, níor astaigh sé fuinneamh ar bith. Tugtar an "sceall 1" ar an sceall is gaire don núicléas (ar a dtugtar "scaell K " freisin), agus tar éis sin, tugtar an "sceall 2" (nó an "sceall L" ), ansin an "sceall 3" (nó "sceall M") , agus mar sin de, níos faide agus níos faide ón núicléas. Comhfhreagraíonn na scealla leis na príomh-chandamuimhreacha (n = 1, 2, 3, 4 ...), nó tá siad lipéadaithe in ord aibítre le litreacha a úsáidtear sa nodaireacht x-ghathach (K, L, M, N…).
Ní féidir ach líon seasta leictreon a bheith i ngach sceall: Is féidir leis an gcéad sceall suas le dhá leictreon a shealbhú, is féidir leis an dara sceall suas le hocht (2 + 6) leictreon a shealbhú, is féidir leis an tríú sceall suas le 18 (2 + 6 + 10) a choinneáil agus mar sin de. Is í an fhoirmle ghinearálta na gur féidir leis an ''n'' ú sceall suas le 2(''n''<sup>2</sup>) leictreon a choinneáil.<ref name="madsci">[http://www.madsci.org/posts/archives/1999-03/921736624.Ch.r.html Re: Why do electron shells have set limits ?] madsci.org, 17 March 1999, Dan Berger, Faculty Chemistry/Science, Bluffton College</ref> Ós rud é go n-aomtar leictreoin go dtí an núicléas, is gnách nach n-áitíonn leictreoin adaimh scealla seachtracha má tá na scealla istigh líonta go hiomlán cheana féin ag leictreoin eile. Mar sin féin, ní riachtanas docht é seo: d’fhéadfadh go mbeadh dhá nó fiú trí sceall seachtrach neamhiomlán ag adamh. (Féach riail Madelung le haghaidh tuilleadh sonraí.) Le haghaidh míniú ar an bhfáth go bhfuil leictreoin sna scealla seo féach cumraíocht na leictreon.
|
