An difríocht idir athruithe ar: "Bósón Higgs"

Content deleted Content added
m Róbó: Ag socrú athsheolta dúbailte → An Bósón Higgs
Removed redirect to An Bósón Higgs
chlib amháin: Removed redirect
Líne 1:
 
#athsheoladh [[An Bósón Higgs]]
[[Íomhá:CMS_Higgs-event.jpg|mion|Samhail ar mheath an cháithnín Higgs ar an Dlúthbhrathadóir Solanóidigh Muón (DBSM).]]
 
 
Is éard atá i m'''bósón Higgs''' ná [[bósón]] (caithnín) a mhol [[Peter Higgs]] agus eolaithe áirithe eile mar mhíniúcháin ar an mais atá ag caithníní áirithe. De réir an [[Bundéanamh (fisic)|bhundéanta]], is bósón mórmhaise scálach é bósón Higgs nach bhfuil [[guairne]] ar bith, lucht leictreach ar bith ná lucht datha ar bith aige. Tá bósón Higgs thar a bheith éagobhsaí chomh maith, nó is dual dó titim as a chéile ar an toirt.
 
Fuair an bósón a ainm ó Pheter Higgs. Sa bhliain 1964 d'fhoilsigh Higgs agus cúigear eolaithe eile saothar taighde faoi [[Meicníocht Higgs|mheicníocht Higgs]], agus is éard a bhí i gceist leis an meicníocht seo ná an chúis leis go bhfuil mais ag caithníní áirithe. Gné den mheicníocht seo é bósón Higgs. (Bíonn cúiseanna éagsúla leis go bhfuil mais ag caithníní, ach bhíodh sé thar a bheith deacair míniú cuimsitheach a thabhairt ar an mais mar airí de chuid na gcaithníní.) Go bunúsach bhí caithnín gan ghuairne, bósón a chomhlíonfadh éilimh na teoirice, ag teastáil le go mbeadh an mheicníocht inchreidte mar theoiric, agus baisteadh "bósón Higgs" ar an gcaithnín teoiriciúil seo. Sa bhliain 2012 aithníodh caithnín fo-adamhach a chomhlíon na héilimh seo le linn na dturgnamh úd ATLAS agus CMS leis an Imbhuailteoir Mór Hadróin i saotharlann CERN in aice leis an nGinéiv san Eilvéis. Deimhníodh ina dhiaidh sin gur tháinig airíonna an chaithnín seo agus saintréithe teoiriciúla bhósón Higgs le chéile.
 
<ref>{{Cite journal
|first=Peter |last=Higgs
|year=1964
|title=Broken Symmetries and the Masses of Gauge Bosons
|journal=[[Physical Review Letters]]
|volume=13 |issue=16 |pages=508–509
|url=http://prl.aps.org/abstract/PRL/v13/i16/p508_1
|doi=10.1103/PhysRevLett.13.508
}}</ref><ref>{{Cite journal
|last=Englert |first=François |authorlink=François Englert
|last2=Brout |first2=Robert |authorlink2=Robert Brout
|year=1964
|title=Broken Symmetry and the Mass of Gauge Vector Mesons
|journal=[[Physical Review Letters]]
|volume=13 |issue=9 |pages=321–23
|doi=10.1103/PhysRevLett.13.321
}}</ref><ref>{{Cite journal
|last=Guralnik |first=Gerald |authorlink=Gerald Guralnik
|last2=Hagen |first2=C. R. |authorlink2=C. R. Hagen
|last3=Kibble |first3=T. W. B. |authorlink3=T. W. B. Kibble
|year=1964
|title=Global Conservation Laws and Massless Particles
|journal=[[Physical Review Letters]]
|volume=13 |issue=20 |pages=585–587
|doi=10.1103/PhysRevLett.13.585
}}</ref>
== Féach freisin ==
* [[Bósón]]
 
== Tagairtí ==
{{reflist}}
 
{{DEFAULTSORT:bósón Higgs}}
{{síol}}
[[Catagóir:Bósóin]]
[[Catagóir:Mais]]
[[Catagóir:Fionachtana eolaíochta]]
[[Catagóir:Fisic cháithníní]]