An difríocht idir athruithe ar: "An Choirnis"

Content deleted Content added
AdamLibh (plé | dréachtaí)
Cur ar ceal an fhógra 'síol'; cur isteach sa chatagóir 'Corn na Breataine'
+WD
Líne 1:
{{WD Bosca Sonraí Teanga}}
|ainm=Coirnis
|ainm_sa_teanga=''Kernowek''
|tír_a_labhraíonn_í_with_in=sa [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]]
|réigiún=[[Corn na Breataine]]
|cainteoirí=3,500
|rang=''(Ní sa chéad 100)''
|líne_ghinealaigh=[[Na teangacha Ind-Eorpacha|Ind-Eorpais]]<br />
&nbsp;[[Teangacha Ceilteacha|Ceilteach]]<br />
&nbsp;&nbsp;[[Teangacha Breatnacha|Breatnach]]<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Coirnis'''
|teanga_oifigiúil_ginideach=-
|rialtóir=Keskowethyans an Taves Kernewek
|iso1=kw
|iso2=cor
|iso3=cor
}}
 
Is teanga Cheilteach í '''an Choirnis''' (''Kernowek'') i ngrúpa na dteangacha Breatnacha. D'éag sí san [[18ú haois|ochtú haois déag]] ach tháinig gluaiseacht athbheochana ar an bhfód san [[20ú haois|fhichiú haois]]. Sa lá atá inniu ann, tá meánleibhéal Coirnise ag thart ar 3,500 duine agus tá Coirnis líofa ag tuairim is 300-400 duine.
[[Íomhá:DSCN1948PenrynPrayerBookRebellionMemorial.jpg|mionsamhailmion|clé[|250px|Leac chuimhneacháin [[Éirí Amach an Leabhair Urnaithe]] , gar do Choláiste Glasney, [[Pennrynn]], [[Corn na Breataine]]]]
 
== Stair agus Dul i Léig ==
 
 
 
Tugadh buille tubaisteach don teanga sa bhlian 1549, nuair a rinne Rialtas [[Éadbhard VI Shasana]] iarracht úsáid Leabhar na hUrnaí Coitinne as Béarla a chur i bhfeidhm i g[[Corn na Breataine]], in ainneoin nach raibh Béarla ag cuid mhaith de na daoine ansin. Thosaigh éirí amach i gcoinne an rialtais agus cuireadh faoi chois é go brúidiúil. Maraíodh suas le 22% de dhaonra fireann Chorn na Breataine le linn na gcaismirtí, rud a chuir dlús mór le meath na teanga sa cheantar sin.
 
Meastar gurbh é Cheston Marchant ó Gwithian an cainteoir dúchais Coirnise aonteangach deireanach, fear a fuair bás sa bhliain 1665.<ref>http://www.magakernow.org.uk/index.aspx?articleid=38590</ref> Creidtear gurbh í [[Dolly Pentreath|Dorothy Pentreath]] an cainteoir dúchais deireanach agus d'éag sí siúd sa bhliain 1777.
 
[[Íomhá:Kernow lb.png|mionsamhail|clé|230px|Léarscáil ar a léirítear dul i léig na teanga i g[[Corn na Breataine]] de réir na mblianta]]
 
== Athbheochan ==
Line 35 ⟶ 16:
Is í an Choirnis Choitianta an ceann is deireanaí acu. Tá sí bunaithe ar theanga na ndrámaí céanna agus an Choirnis Aonchineálaithe, ach in áit úsáid a bhaint as an litriú comhaimseartha, tá litriú dá cuid féin ag an gCoirnis Choitianta atá bunaithe ar an bhfuaimniú, de réir mar a thuigeann cumadóir na Coirnise Coitianta é. Mar sin, is é an litriú an difríocht is suntasaí idir an dá chineál Coirnise seo.
 
[[File:Percentage Cornish speakers 2011.JPG|thumbmion|rightclé|% daoine a dúirt go raibh Coirnis an príomtheanga a bhí acu I gach paróiste de réir daonáireamh [[Ríocht Aontaithe|R.A.]] 2011.]]
 
Tháinig an Choirnis Choitianta in úsáid go forleathan i ngluaiseacht athbheochana na Coirnise sna 1990idí, ach san am céanna, is iomaí locht a fuair teangeolaithe oilte uirthi. Inniu, tá [[Nicholas Williams]], an teangeolaí Sasanach atá lonnaithe i m[[Baile Átha Cliath]] agus é ina fhile Coirnise sular tharraing sé Gaeilge líofa air féin, ar an duine is mó a dhéananns tromaíocht ar an gCoirnis Choitianta. Is é a bharúil féin ná gur fearr an Choirnis Aonchineálaithe a fhorbairt agus a fheabhsú, ós rud é go bhfuil sí bunaithe ar an litriú traidisiúnta. Dar leis, ba chóir don ghluaiseacht athbheochana díriú ar an teanga thraidisiúnta, seachas teanga shaorga dá cuid féin - agus is é an meas atá aige ar an gCoirnis Choitianta gur teanga shaorga atá ann.
Line 46 ⟶ 27:
 
== Tagairtí ==
 
{{reflist}}
 
Line 54 ⟶ 34:
* [http://www.magakernow.org.uk/index.aspx?articleid=39262 Suíomh gréasáin Pháirtíocht Theanga na Coirnise]
 
&nbsp;[[{{Teangacha Ceilteacha|Ceilteach]]<br />}}
 
{{IdirVicí|cód=kw}}
{{Teangacha Ceilteacha}}
{{DEFAULTSORT:Choirnis, An}}
 
[[Catagóir:Teangacha na hEorpa]]
[[Catagóir:Ríocht Aontaithe]]