An difríocht idir athruithe ar: "Dún na hArmlainne"
Content deleted Content added
m gramadach |
Rescuing 3 sources and tagging 4 as dead.) #IABot (v2.0.9.2 |
||
Líne 5:
[[Íomhá:Túr an Dún Armthaisce.jpg|thumb|Túr ar an Dún]]
Is eárd is '''Dún na hArmlainne''' (uaireanta ''An Dún Armthaisce'') ([[Béarla]]: ''The Magazine Fort'' ) ann ná foirgneamh a tógadh sa bhliain [[1734]] san áit a raibh áras cónaithe ann roimhe, i m[[Baile Átha Cliath]] na h[[Éireann]], agus ar athraíodh is ar bhain rialtas na Breataine agus an t[[Saorstáit]] úsáid as mar dhún armlainne. Tógadh an Dún in áit árais chónaithe, mar dúirt Diúc Dorset go raibh armthaiscí de dhíth i m[[Baile Átha Cliath]]<ref>{{Lua idirlín |url=http://www.phoenixpark.ie/about/sightsofthepark/ |teideal=Cóip cartlainne |dátarochtana=2010-01-07 |archivedate=2010-08-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100829154849/http://www.phoenixpark.ie/about/sightsofthepark/ }}</ref>. Tá sé suite ar Chnoc Tomás i b[[Páirc an Fhionnuisce]] i m[[Baile Átha Cliath]] na h[[Éireann]]. Tagann ainm an Dúin ón úsáid a baineadh as mar thaisce arm thar na blianta, ag rialtas na [[An Bhreatain Mhór|Breataine]] ar dtús, agus níos déanaí ag [[Saorstát Éireann]].
Tá cruth cineál réalta ar an dún, agus tá móta (gan uisce) timpeall air freisin. Rinne siad forbairt ar an dún sa bhliain [[1801]] chun áit chónaithe a chur ar fáil. Níl an dún in úsáid i láthair na huaire.
Líne 17:
== Éirí Amach na Cásca: ==
{{Príomhalt|Éirí Amach na Cásca}}
Sa bhliain [[1916]], d'úsáid [[Arm na Breataine]] an Dún Armthaisce mar stór arm don tír. Bhí sé mar phlean ag na h[[Óglaigh na hÉireann|Óglaigh]] an stór arm a phléascadh mar thús an Éirí amach<ref>http://www.firstworldwar.com/features/easterrising.htm</ref>. D'éirigh leo fáil isteach sa dún tar éis liathróid a chur thar an balla 'trí thimpiste', lig na saighdiúirí iad isteach chun í a fháil ar ais, agus iad isteach san dún d'úsáid siad na gunnaí leo chun na saighdiúirí a smachtú<ref>[http://books.google.ie/books?id=X_LY5lZ62w8C&pg=PA39&lpg=PA39&dq=Magazine+Fort+easter+rising&source=bl&ots=i-wxzE97iI&sig=EilnyvPYny-UgB1WD-lyGBaoDpE&hl=ga&ei=OvxES_6-F4O80gS6qvSRBQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CBsQ6AEwBQ#v=onepage&q=Magazine%20Fort%20easter%20rising&f=false| Easter Rising 1916: Birth of the Irish Republic le Michael McNally, Peter Dennis: lth. 45]{{Dead link|date=Deireadh Fómhair 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.
Theip orthu bris isteach sa phríomhstór mar bhí an eochair ar iarraidh. Chur siad pléascán sna stór eile (bhí roinnt piliúir ann)<ref>Caulfield, Max, The Easter Rebellion, lth. 48-50</ref>
Bhí ar an briogáid dóiteáin an tine a chur amach, ba é tús na hoibre don briogáid dóiteáin sa tseachtain sin<ref>http://www.irishtimes.com/focus/easterrising/saturday/article12b.htm{{Dead link|date=Deireadh Fómhair 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.
Bhí Garry Holohan agus [[Paddy Daly]] bainteach leis an ionsaí. Bhí mapa déanta ag Daly tar éis obair deisiúcháin a dhéanamh ar an bhfoirgneamh. Mharaigh Holohan buachaill óg darbh ainm Playfair, mac ceannasaí an dhúin, nach raibh ach 14, agus é ag rith ó na hÓglaigh<ref>{{Lua idirlín |url=http://bluwiki.com/go/Magazine_Fort_Attack |teideal=Cóip cartlainne |dátarochtana=2010-01-07 |archivedate=2009-10-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091026221313/http://bluwiki.com/go/Magazine_Fort_Attack }}</ref>.
== Ruathar na Nollag: ==
Líne 29:
==== An Ruathar ====
Ní raibh mórán deacrachtaí acu an Dún a ionsaí. Gearr siad an sreang theileafóin roimh a rinne siad ionsaí tríd príomhdhoras an dún<ref>
Ag timpeall leathuair tar éis a hocht an oíche sin chuaigh duine suas chuig doras an Armthaisce le pacáiste. Chuaigh an Póilíní Airm a raibh ar dualgas garda amach agus d'oscail sé an cúldoras ag ceapadh gur sibhialtach atá ann, ach ansin tógann an fear gunna amach. Rinne sé iarracht éalú ar ais isteach san Dún, ach bhí lucht an IRA eile isteach san Dún cheana. Go luath bhí an Dún iomlán faoi smacht ag an IRA<ref>[http://books.google.ie/books?id=c_LgMiypJ80C&pg=PA175&lpg=PA175&dq=Magazine+Fort+raid+D%C3%A1il&source=bl&ots=xf_E-D_YUi&sig=X-EyXl_19h1AHLslIrkpD4fJd_Y&hl=ga&ei=AFBSS4WCM4ey0gTYr7ypCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&ved=0CCQQ6AEwBw#v=onepage&q=&f=false| '''The secret army: the IRA''' le J. Bowyer Bell, lth. 175]</ref>
Thóg siad 1,084,000 urchar san iomlán i trí leoraí déag. Le sin bhí ceithre gunnaí ''Lee-Enfield'', gunnán amháin agus gunna ''Webley Pattern''<ref name="Dáil_1">[http://www.oireachtas-debates.gov.ie/plweb-cgi/fastweb?state_id=1263682036&view=oho-view&docrank=10&numhitsfound=32&query=Magazine%20Fort%20Raid&query_rule=(($query1)%3C%3DDATE%3C%3D($query2))%20AND%20(($query4))%3ASPEAKER%20AND%20(($query5))%3Aheading%20AND%20(($query6))%3ACATEGORY%20AND%20(($query3))%3Ahouse%20AND%20(($query7))%3Avolume%20AND%20(($query8))%3Acolnumber%20AND%20(($query))&docid=57026&docdb=Debates&dbname=Debates&sorting=none&operator=and&TemplateName=predoc.tmpl&setCookie=1| Dáil Éireann 1940]{{Dead link|date=Deireadh Fómhair 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
==== Athghabháil: ====
Líne 42:
[[Íomhá:Geata Dún Armthaisce.jpg|thumb|Geata an Dúin, níl cead dul isteach sa dún i láthair na huaire.]]
Dúradh sa bhliain [[1998]] go hoifigiúil go raibh aon iarrachtaí athchóiriú ró-chostasach, ach fós tá caint faoi athchóiriú an dúin mar ionad cultúrtha nó músaem<ref>http://www.irish-architecture.com/news/2001/000252.htm</ref>. Cé nach bhfuil plean deimhnithe acu go fóill, rinne bainistíocht caomhnú na páirce fiosrú faoi cén sórt athchóirithe atá á lorg ag an bpobal.<ref>http://www.phoenixpark.ie/media{{Dead link|date=Deireadh Fómhair 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Phoenix%20Park%20Conservation%20Management%20Plan%20Consultation%20Draft%20March%202009.pdf</ref>.
== Tagairtí sa Litríocht ==
| |||