Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "An tAcht um Rialtas na hÉireann (1920)"

An tAcht um Rialtas na hÉireann (1920) (cuir in eagar)

Leagan ó 20:49, 29 Deireadh Fómhair 2007

1,361 bytes added ,  14 bliain ó shin
no edit summary
m (Athainmníodh Acht Rialtais Éireann mar An tAcht um Rialtas na hÉireann: more fluent and more natural grammar)
IsChuir érialtas na Breataine an t'''Acht Rialtais Éireann''' an t-acht a churum Rialtas na BreatainehÉireann''' i bhfeidhm isa bhliain [[1920]]. TáBhí aithnean artAcht anseo achtbunaithe marar an '''CheathrúgCeathrú Bille Féin-Riail'''um chomh[[Rialtas Dúchais]] na maithhÉireann. Reachtaíodh é tarle éiscur leis an gealltanaisngealltanas a rinnebhí rialtastugtha ag Rialtas na Breataine reachtle féin-rialfada Rialtas Dúchais a churbhronnadh iar bhfeidhm[[Éire|Éirinn]] tar éis an [[Anan Chéad Chogadh Domhanda|Chéid Chogadh Domhanda]]. Bhí an-chonspóid agtAcht baintbunaithe leisar an achttuiscint seoa toiscbhí goag raibhDavid séLloyd-George inagus aithneWalter agLong an(ceannaire rialtasna ÉirenAontachtóirí ari fadgCúige aUladh) churar faoipholaitíocht riailna anhÉireann rialtasroimh nuaan a chruthóidhgcogadh, agusach bhíidir naan hAontaachtithedá dianlinn, id'athraigh gcoinnean sin.suíomh Bhunaighin naÉirinn h[[Óglaighan Uladh]]oiread maragus thoradh.nár Sa deireadh, thugleor an rialtastAcht rogha chuigleis na SéhÉireannaigh Chontaea sanshásamh. Oir-thuaisceartBhí lena chéileNáisiúnaithe dáÉireannacha mbaag mhaithéileamh leoneamhspleáchais aagus bheithPoblachta faoifaoin riailam [[Baile Átha Cliath]]seo. AchB'iad bhíSinn conspóidFéin agan baintpáirtí leba seoláidre chomhin maithÉirinn, cheapagus náisiúnaithení goghabhfaidís raibhleor méidle an-mhórRialtas daoineDúchais snade Séréir Contaean tsean-sainmhínithe. Mar sin, ar mhaithan leo23 aNollaig bheith1920, faoinuair rialtasa iritheadh mBailean Átha Cliath. Chomh maithbille, cheapbhí [[náisiúnachas|náisiúnaithe]]sé nachglan ceartas aondáta chuidcheana d'Éireann a scairt ó chuid eileféin.
 
B'é an tAcht seo a rinne críochdheighilt ar Éirinn. Dealaíodh sé chontae - an Dún, Aontroim, Ard Mhacha, Fear Manach, Doire agus Tír Eoghain - ón gcuid eile den tír, chomh maith leis an dá bhuirg úd Béal Feirste agus Doire. B'é seo uasmhéid an limistéir ina bhféadfadh na hAontachtóirí an tromlach a choinneáil slán, ach san am céanna, fágadh cuid mhaith Caitlicigh i bhFear Manach agus i dTír Eoghain taobh istigh den teorainn. De réir an Achta, bheadh a rialtas féin ag Deisceart Éireann taobh theas, agus rialtas eile ag Tuaisceart Éireann, nó an sé chontae seo.
Sa deireadh, ámh, thosaigh [[Cogadh na Saoirse (Éire)|Cogadh na Saoirse]] in Éirinn agus thit an Rialtas Féin-Riail beagnach sula gcruthaíodh é. Bhí an chéad rialtas chun a bhailliú i [[1921]] ach sa thoghchán, bhuaigh [[Sinn Féin]] gach de na suíochán sa deisceart na hÉireann agus ní raibh siad ann ag an gcruinniú. Ní raibh ann ach dhá [[aontachtaí]] ó [[Coláiste na Tríonóide|Choláiste na Tríonóide]]. Vótálaigh an rialtas é féin as bheith i [[1921]] tar éis an [[Conradh Angla-Éireannach]], agus bhunaigh an [[Saorstát Éireann]] ina áit.
 
Bhí sé ceaptha go mbeadh Fear Ionaid an Rí - nó an Tiarna Leifteanant - os cionn an dá stát in Éirinn ó thaobh na cumhachta feidhmithí de. Bheadh an t-údarás feidhmithe dílsithe don Choróin, agus ní bheadh parlaiminteachas ar bith ann. Mar sin, bheadh an Tiarna Leifteanant ag ainmniú na nAirí Rialtais thar cionn an Rí, beag beann ar pharlaimint an dá stát. Bhí Comhairle ar leith - Comhairle na hÉireann - le cur ar bun freisin le caidreamh an dá pharlaimint a chomhordnú.
 
Tháinig parlaimint an Tuaiscirt ar an bhfód de réir an Achta, ach nuair a vótáladh na Feisirí isteach ar pharlaimint an Deiscirt, staon an chuid ba mhó acu ó chruinniú bunaidh na parlaiminte sin. Ní raibh ach beirt [[Aontachtóirí]] ó [[Coláiste na Tríonóide|Choláiste na Tríonóide]] i láthair ansin. Chruinnigh na feisirí eile in áit dá gcuid féin, agus d'fhógair siad gurbh iadsan Dáil Éireann, nó parlaimint Phoblacht neamhspleách na hÉireann.
 
Níor thionóil parlaimint an Deiscirt ina hiomláine ach aon uair amháin. Nó nuair a bhí an Conradh Angla-Éireannach sínithe, bhí faomhadh na parlaiminte seo ag teastáil ar chúiseanna foirmiúla. Mar sin, tháinig Teach Teachtaí Dheisceart Éireann le chéile aon uair amháin le glacadh leis an gConradh, agus ansin, scoireadh ar an toirt é le go bhféadfadh an Tríú Dáil teacht ina áit.
 
{{stumpa}}
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/Speisialta:MobileDiff/123477"