|
BaCuireadh coimisiúnCoimisiún na Teorann ar bun chun an theorainnteorainn idir [[Saorstát Éireann|ShaorstátSaorstát Éireann]] agus [[Tuaisceart Éireann]] a sainiúleagan éamach ango '''Coimisiún Teorann'''cruinn. Bunaíodh é de réir téarmaí an [[Conradh Angla-Éireannach|ChonarthaChonradh Angla-ÉireannachÉireannaigh]]. MarCé thoradhgo anraibh choimisiúingo seo,leor cheapde anáisiúnaithe lánna náisiúnaithetíre armíshásta le coinníolacha an dáChonradh, taobhgo saháirithe Chogadhde Catharthabhrí go gheobhaidhmbeadh Saorstátcríochdheighilt Éireannmar thoradh air, bhí siad ag súil go mbeadh an chuidlimistéir istíre móa ded'fhanfadh Thuaisceartfaoi Éireannriail agusna Breataine laghdaithe go mór mar gheall ar obair an Choimisiúin. Shíl siad go mbeadh Tuaisceart Éireann Aontachtaróbheag annansin ichun fanacht amach ón chuid gceanneile cúpladen bliaintír. Ach ní hémar sin a tharla.
SaIn Alt 12 den chonradh, deitearbeartaíodh go mbeidh triúr ar an gcoimisiún, duine ón Saorstát, duine ón Tuaisceart agus duine neamspléach'neamhspléach' ón mBreatain. Ón tús, níor aithnighthug [[James Craig]], ceannaire TuaisceartThuaisceart Éireann anaitheantas coimisiúndon aguschoimisiún, níoré aithnighag maíomh nach raibh sé ceartde ancheart choimisiúinag teorainndream Tuaisceartar Éireannbith an teorainn a athrú,. mar sin, níor ainmnighDhiúltaigh sé éinneduine a bheith ainmniú ar an gcoimisiún, ach ainmníodh J.R. ÁfachFisher, d'ainmnighfoilsitheoir duinenuachtán arAontachtach, son émar ionadaí do Thuaisceart Éireann. Ainmníodh [[Eoin Mac Néill]] mar ionadaí ó Saorstát Éireann. BaDuine duine óón Afraic Theas é, an caothairleachGIúistís Richard Freeman, a bhí sa chathaoir, agus é ainmnithe leisag an BhreatainmBreatain.
Bhí foclaíocht Alt 12 míshoiléir, níor dhúradh ach gur cheart na teorannacha idir Tuaisceart Éireann agus an chuid eile den tír a dhearbhú de réir mianta na n-áitritheoirí, a fhad is a bheadh sé sin ag teacht le coinníolacha eacnamaíocha agus tíreolaíocha. Ach ní raibh sé chomh simplí sin, aontachtóirí agus náisiúnaithe meascaithe le chéile agus ní raibh sé éasca brí a bhaint as na coinníolacha eacnamaíocha. Bhí beirt den triúr ar an gCoimisiún ar aon intinn nár cheart mórán athrú a dhéanamh, agus iad claonta i leith an oiread talaimh agus ba fhéidir a fhágáil faoi réimeas Thuaisceart Éireann. Ní raibh Eoin Mac Néill sásta leis sin, ach ní raibh aige ach vóta amháin as triúr. Ghlac náisiúnaithe leis go mbeadh réimsí móra de Thír Eoghain, Ard Mhacha agus Fear Manach á gcur leis an Saorstá, chomh maith le cathair Dhoire, agus nuair a nochtadh tuairisc an choimisiúin sa nuachtán, Morning Post an lá sula ar foilsíodh go hoifigiúil é, ba léir nár bhfiú faic na hathraithe a bhí molta.
Bhí téarmaí neamhchinnte sa conradh faoi cad ba cheart an coimisiún a dhéanamh, deirtear sa chonradh go mba cheart an teorainn le socrú de réir an géilleagar agus miana na ndaoine. Ach ní raibh sé chomh simplí, bhí na daoine aontachtaithe agus náisiúnaithe meascánaithe le chéile agus cad ba bhrí le "ábhair géilleagra"? Sa deireach, beartaíodh go sainíodh an teorainn de réir ábhar géilleagar agus d'athródh an teorainn cé chomh lú is féidir. De réir tuairisc an choimisiúin, gheobhfadh an Saorstát beagmhéid talún agus gheobhfadh an Tuaisceart beagmhéid talún freisin. Ba scannal é seo do na náisiúnaithe, níor cheap siad go chaillfeadh siad talamh. Clóbhuaileadh i nuachtán Breataine tuairisc an choimisiúin an lá sula a foilsíodh go hoifigiúl é.
Ba achrainn mhór ann faoi. D'aontaighThuig ceannairí an shaorstáittsaorstáit annach tuairiscbhféadfaí a dhath a aontúdhéanamh lefaoin tuairisc nuair a fhoilsíodh é agus rinnebhí cruinniú ag [[Liam Tomás Mac Cosgair|Liam Mac Cosgair]], ceannaire an ShaorstáittSaorstáit ag an am, ale dhícheall[[James chunCraig]] agus le príomhaire na Breataine, [[Stanley Baldwin]] chun an tuairisc a stopadhchur afaoi fhoilsiúchois. Sa deireadh, níor fhoilsigh é agus d'fhan an teorainn angan céannaathrú. NíTeorainn raibháiféiseach anatá teorainnann deireanachar go maithleor bealaí, téannbóithre, sífeirmeacha, trísráidbhailte, fheirmípáirceanna, talaimh agus nílfiú tithe á roinnt aici idir an sédá ró-oiriúnachstát. Tharla conspóideach mór sa ShaorstátSaorstát sanag an am mardá thoradhbharr agus d'éirigh Eoin Mac Néill as a áitoifig. Ach, toisc nach raibh [[Sinn Féin]] ag glacadh páirt sa Dáil ag an am, ní raibh siad in ann ancur deis aina thabhairtchoinne.
|
