|
[[Íomhá:Ireland Kinsale Cork County Yacht port.jpg|300px|deas|thumb|An calafort i g[[Cionn tSáile]] sa lá inniu.]]
Troideadh '''Cath Chionn tSáile''' i g[[Cionn tSáile]] i g[[Contae Chorcaí]], sa bhliain [[1601]], nuair a bhuail airmarm [[Sasana|Shasana]] na tiarnaí [[Gael|Gaelacha]] agus forsaí [[Spáinn|SpáinneachSpáinneacha]] ar deireadh.
Bhí an cath an-tábhachtach ó thaobh [[Cogadh na Naoi mBliana]], agus freisin mar chuid den [[Chogadh Angla-Spáinneach|Cogadh Angla-Spáinneach]] ([[1585]] -[[1604]]).
Bhí an Bhanríon [[Eilís I Shasana|Eilís I]] ag iarraidh an tír a chuir faoi chois, ach throid na tiarnaí Gaelacha ina haighidhhaghaidh, go háirithe [[Aodh Ó Néill]], [[Aodh Rua Ó Dónaill]], agus Ó Suilleabháin.
Tháinig buaic an chogaidh seo ag [[Cionn tSáile]], nuair a tháinig 3,400 saighdiúirí Spáinneacha faoi Don Juan de Aguila agus Don Diego Brochero, i dtír ag an mbaile ar an [[2 Deireadh Fómhair]], 1601. Thóg na Spáinnigh an baile ach, d'fhan siad ann, agus tar éis tamailtamaill bhí siad timpeallaithe ag na Sasanaigh. Bhí ar Eilís I Shasana| agus na thiarnaítiarnaí tuaisceartachtuaisceartacha teachteacht ó dheas chun buaileadh leo, rud a rinne siad go luaidhluath i ndiadhndiaidh an t-eolas a fháil agus ar deireadh bhí airmarm na Sasnaigh tar eis a bheithSasanach timpeallaithe.
Ar an [[24 Nollaig]], bheartaigh siad ar na Sasanaigh a ionsaí. Bhí orthu siúil go barbarr CnocChnoc Ard Mháirtín, ag súil le chabhaircabhair ó na Spáinnigh. Ar an mbealach is dóigh, go raibh ceo ar an mbealach agus ní raibh Ó Dónaill in ann teacht ar an cnocgcnoc in am. Bhí Ó Néill ar barbarr an cnocchnoic agus cheap sé gurgo fhéachraibh nacuma Sasnaightréan réidhar lena troidSasanaigh (in ionad iontas a bheith orthu) agus cúlaighchúlaigh sé thar 2dhá abhainn agus réitigh sé a chuid forsaífórsaí i ''tercios'', níl sé cinnte chéardcéard go díreach a tharla, ach is cósúil gur thánigtháinig na SasnaighSasanaigh orthu agus gur scaip marcamarcaithe na hÉireannaighnÉireannach tar eiséis an dara ionsaighionsaí. Níor chorraigh na Spáinnigh.
Is cósúil nach raibh airmarm na hÉireannaighnÉireannach smacht go leoirleor le troid faoin aer, agus nach raibh siad fiú tiomanta don troid.
Freisin, tá locht ar na Spáinnigh dedá bhárrbharr; teachteacht i dtír sa deisceart, fad is a bhí príomh airm na hÉireann sa tuaisceart, an brú a chuir siad ar na hÉireannaigh troitroid, in ionad fán go dtí go bhfuair aim na SasnaighSasanach bás de bhárrbharr gálairgalair agus ocrasocrais.
B'éigean dóibhsandóibhsean teitheadh ina dhiaidh sin go dtí an Mór Roinn, rud a rinne siad sa bhliain [[1607]], agus ar a dtugtar [[Imeacht na nIarlaí]].
{{stumpa}}
| 