An difríocht idir athruithe ar: "Annála na gCeithre Máistrí"

Content deleted Content added
m Rm cleanup tag.
Had to be entirely rewritten. B'éigean dom an t-iomlán a athscríobh.
Líne 1:
[[Image:Annals of the Four Masters AD432 entry.jpg|thumb|right|Leathanach as [[432]]]]
Is leabharéard oirisatá ari [[Stairgceist nale hÉireann|stair mheánaoiseach na hÉireann]] é h'''Annála Ríochta Éireann'''<ref>http://www.sligoheritage.com/ArchCrannNaGaeilge.htm</ref> nó le h'''Annála na gCeithre Máistrí'''<ref>http://www.teachnet.ie/mhearne/2007/ann%C3%A1la.htm</ref> ná croinic mheánaoiseach a thugann cur síos ar shaol na hÉireann ó laethanta na Díleann - nó 2242 bhliain i ndiaidh chruthú an domhain, mar a deirtear sa leabhar féin - go dtí an bhliain 1616 i ndiaidh bhreith Chríost.
 
==Téacs==
Is oll-bhailiúcháin de h-annála atá níos sine é na h-annála seo go formhór, cé go bhfuil obair úr ann chomh maith. Cuirtear iad le chéile idir [[1632]] agus [[1636]] sa Mhainistir Phroinsiasach i [[Dún na nGall|mBaile Dún na nGall]]. Tagann na h-iontrálacha níos déanaí ó chuntais an uaisleacht Gaelach (mar shampla, [[Annála Uladh]]) agus tá na h-iontrálacha ón seachtú aois déag bunaithe ar cuimhniú pearsanta agus ón féachaint. Mícheál Ó Cléirigh ab ea é an phríomh údar, le cuidiú ó, i measc daoine eile, Peregrine O' Cleary, Fergus O' Mulconry agus Peregrine O'Duignan. D'ainneoin an fhíric gur ní raibh ach ceann amháin acu in mhainnais, tugtar "Na Ceithre Mháistrí" orthu. Ba é Fearghal Ó Gadhra, tiarna i [[Contae Shligigh|Co. Shligigh]], an urraitheoir don tionscnamh.
 
Tá an chuid is mó de na hannála bunaithe ar fhoinsí níos sine, cé go bhfuil bunsaothar ann freisin. Cuireadh na hannála seo i dtoll le chéile idir na blianta 1632 agus 1636 sa mhainistir Phroinsiasach i gCathair Dhún na nGall agus chois na Drobhaoise. Na hiontrálacha a thagraíonn don 12ú haois agus do na laethanta roimhe sin, fuarthas in annála na manach meánaoiseach iad. Chuaigh na húdair i dtuilleamaí thaifid na n-uasal Gaelach (Annála Uladh, cuir i gcás) le haghaidh eolas ab úire ná sin. Le cur síos a thabhairt ar na himeachtaí sa tseachtú haois déag, bhreac na húdair síos a gcuimhní cinn féin.
Scríobhadh go h-iomlán as [[Gaeilge]] iad. Tá alán cóipeanna lámhscríbhinní déanta acu, atá i seilbh [[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath|Choláiste na Tríonóide BÁC]], [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] agus ag [[An Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath|Coláiste na hOllscoile, BÁC]].
 
Ba é Mícheál Ó Cléirigh, thar aon duine eile, a rinne an scríbhneoireacht, ach más amhlaidh féin, fuair sé cuidiú óna lán daoine léannta eile, ar nós Cú Choigríche Ó Cléirigh, Fearghus Ó Maol Conaire agus Cú Choigríche Ó Duibhgheannáin. Cé nach raibh ach Mícheál Ó Cléirigh ina Phroinsiasach i ndáiríre, d'éirigh sé coitianta "Na Ceithre Bráithre", agus ina dhiaidh sin, "Na Ceithre Máistrí", a thabhairt orthu, agus ghreamaigh an leasainm seo de na hannála féin. Ba é Fearghal Ó Gadhra, fear uasal ó Chontae Shligigh, a thug urraíocht don tionscadal.
 
As Gaeilge a scríobhadh na hAnnála seo go léir. Tá cóipeanna den lámhscríbhinn i dtaisce i gColáiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath; in Acadamh Ríoga na hÉireann; agus i gColáiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath.
 
==Aistriúchán==
 
Bhí an chéad aistriúcháin suntasach de na hannála (ag tosú sa bhliain 1171 AD) foilsíodh le Owen Connellan i 1846. Cuireadh na hannála ó 11 go 17ú déag aois isteach ann, agus bhí sé an leagan amháin le ''frontispiece'' ceithre dathanna aige agus le léarscáil mhór fillte aige chomh maith ag taispeáint na láithre de na chlainne in Éireann. Luí sé dearmadta ar feadh 150 bhliain ach sábháil agus athfhoilsíodh é i 2001. Lean an staraí John O' Donovan ar na h-aistriúcháin Carollan roinnt bhlianta tar éis sin, urraithe ag deontas de £1000 a bhí faighte ag an matamaiticeoir cáiliúil [[William Rowan Hamilton]] nuair a bhí sé ina Uachtarán leis an Acadamh Ríoga na hÉireann.
Ba é Eoghan Ó Coinnealláin a d'fhoilsigh an chéad aistriúchán suntasach ar na hAnnála sa bhliain 1846. Thosaigh an t-aistriúchán seo ón mbliain 1171 AD, agus níor bhac an Coinneallánach le stair ba sine ná sin. Ba é aistriúchán an Choinneallánaigh an t-aon cheann a raibh tulmhaisiú ceithre dhath air, chomh maith le mapa mór infhillte a thaispeáin bólaí dúchais na dteaghlach uasal ar fud na hÉireann. Fágadh aistriúchán an Choinneallánaigh ar leataobh agus ligeadh i ndearmad é ar feadh céad go leith de bhlianta, ach i dtús na chéad aoise fichead, cuireadh suntas san aistriúchán seo, agus cuireadh in athchló é. I ndiaidh aistriúchán an Choinneallánaigh, chuir an staraí Eoin Ó Donnabháin Béarla ar na hAnnála go léir. Fuair sé deontas £1,000 le haghaidh na hoibre seo ón stát, agus ba é an matamaiticeoir clúiteach William Rowan Hamilton a bhain amach an deontas sin dó, nuair a bhí sé ina Uachtarán ar Acadamh Ríoga na hÉireann.
 
Ceann de na príomhfhoinsí Gaeilge iad na hAnnála dóibh siúd atá ag déanamh taighde ar stair na hÉireann roimh an mbliain 1616. Is iomaí caibidil i dtús na croinice nach bhfuil ann ach liostaí ainmneacha agus dátaí, ach níos deireanaí sa leabhar, tugann na húdair tuairisc i bhfad níos cruinne ar imeachtaí ar choinnigh siad féin cuimhne orthu, agus a lán mionsonraí ar eolas acu.
 
==Tábhacht==
Tá an mhuiníneach agus an áisiúlacht de na hannála mar foinse stairiúil i gceist, uaireanta, le na bhronnaitheoirí, ar an bhunús go raibh siad teoranta do cúntaisí breitheanna, básanna agus bainnisí den uaisleacht Gaelach agus níor bhacann siad le na treoghluaiseachtaí nó na himeachtaí níos leathaine ón ré sin. Bhí an fhírinne san ré seo cé go raibh sé ré athairlíneach, céimeach agus tá sé seo luaite sna hannála.
 
Iad siúd a chuireann dearcadh an lae inniu i bhfeidhm ar fhoinsí ó na laethanta a bhí, is nós leo a chur i leith na nAnnála nár chóir an iomarca muiníne a bheith agat astu ná an iomarca úsáide a bhaint astu, ós rud é nach mbacann na húdair ach le breitheanna, básanna agus gníomhartha na n-uasal Gaelach a chur i míotar gan súil ar bith a choinneáil ar fhorbairt na sochaí ná ar na himeachtaí amuigh sa saol mór. Rud nádúrtha atá ann, áfach, nó is amhlaidh gur sochaí athairlíneach chéimlathach a bhí i sochaí na nGael, agus mar sin, ní shamhlófá a mhalairt de shaoldearcadh le húdair na nAnnála ach oiread.
Ar lámh, is foinsí annamh Gaelach iad agus tugann siad le fios dúinn faoi eachtraí mar shampla na [[Dara Éirí Amach i nDeasmumhain|Réabhlóidí Deis Mumhain]] agus [[Cogadh na Naoi mBliana]] ó dearcadh Gaelach.
 
Ón taobh eile de, is beag foinse atá fágtha againn i nGaeilge ón linn sin, agus tá na hAnnála an-fhiúntach, ó chaitear súil dhúchasach na nGael iontu, abair, ar an dá Éirí Amach i nDeasumhain agus ar Chogadh na Naoi mBliana.
 
==Naisc sheachtracha==