An difríocht idir athruithe ar: "Dónall Ó Conaill"

Content deleted Content added
No edit summary
Naisc, íomhánna
Líne 3:
 
==Luath-bhlianta Dónall Ó Conaill==
Rugadh Ó Conaill láimh le [[Cathair Saidhbhín]] sa bhliain 1775. Bá Caitlicigh meán-aicmeach iad a chlann agus bhí go leor aintíní agus uncail mór le rá aige. D'fhreastail sé ar [[scoil scairte]] i g[[Contae Chorcaí]] ar dtús. Níos déanaí, i rith a déaga, chuaigh sé thar lear go dtí [[an Fhrainc]] chun staidéar a dhéanamh ar an dlí. Nuair a bhí sé mar mac léinn sa Fhrainc, fuair sé taithí nach beag ar an fhoiréigeanfhoréigean nuair a thosaigh [[Réabhlóid na Fraince]] agus ó shin amach shéinnshéan sé an foireagánforéigean mar modh reabhlóideachréabhlóideach. Chreid Ó Conaill sa [[Náisiúnachas Bunreachtúil]] agus bhí seo mar príomh-chuid dá modhanna agus polasaithe i rith a shaol polaitiúlpolaitiúil. Bhog sé go Londain i 1793 le ealúéalú ón fhoireáganfhoréigean sa Fhrainc. Thosaigh sé ag staidéar an dlí i gcoláiste "Lincoln's inn" i Londain agus bhog sé go "King's inn" in Áth Chliath dhá bhlianbhliain níos moille. CailíodhCáilíodh é mar abhcóide i 1798 agus bhí sé mar bunaitheoir ar cleachtas measartha rathúil. Phós Ó Conaill a chol-ceathrar Máire in 1802 agus bhí dhá pháiste déag rugtha acu. Níor mhair ach seachtar, ámh.
 
==Ó Conaill agus an Ghaeilge==
Tá a lán scéalta béaloidis ann a thugann le fios go raibh an Ghaeilge go paiteanta aige, agus é sásta úsáid a bhaint aisti mar theanga rúnda. Tá sé ráite go minic ag an pobal Gaeltachta gur shéinnshéan Ó Conaill a teanga fhéin ar son a shaol polaitíocht ach is léir gur úsáid Ó Conaill an gaeilgeGhaeilge i rith ollchruinnithe i gceantracha Gaeltachta, fiú dá mba rud é gur ghlac sé leis go drogallach. Bhí Ó Conaill sáite i dteanga an Béarla agus mhothaigh seisean nach dtiocfadh le Éireann dul chun cinn soisialtasóisialta nó tionsclaíochta a dhéanamh gan an Béarla a oiriúnú i ngach gné de saol na hÉirinnigh. Thug sé le fios gur rud maith, nó rud nádúrtha ar a laghad, a bheadh ann dá rachadh an Ghaeilge in éag. Bhí an dearcadh seo ag teacht leis an aisling a bhí aige i gcúrsaí eile freisin: dúirt sé go hoscailte go raibh sé ag teastáil uaidh "Briotanaigh thiar" nó ''West Britons'' a dhéanamh de na Gaeil - is é sin, daoine a mbeadh cearta sibhialta, teanga agus cultúr na Sasanach acu.
 
===Scéal tipiciúil béaloidis faoin gConallach agus an Ghaeilge===
[[Íomhá:Daniel O'Connell by Sir George Hayter.jpg|clé|150px|thumb|Dónall Ó Conaill, le George Hayter.]]
 
Fuair Dónall Ó Conaill cuireadh dinnéir i Londain agus cuireadh nimh ina chupán. Ach bhí cailín ó Éirinn ann agus bhí Gaeilge aici. Bhí a fhios aici go raibh an nimh curtha ina chupán agus theastaigh uaithi gaoth an fhocail a thabhairt do Dhónall. Bhí Dónall ann agus é ar chlíothán an bhoird, agus tháinig an cailín agus gach aon ní aici á chur ar an mbord i gcóir an dinnéir; agus bhí stíobhard ag socrú an bhia - a phláta féin agus a chupán féin aige á chur ar a aghaidh amach. Ghabh an cailín isteach agus labhair sí:
 
Líne 23:
 
==Fuascailt na gCaitliceach==
[[Íomhá:Daniel O'Connell, the great Irish liberator.jpg|deas|200px|thumb|Pictiúr de "Daniel O'Connell, the Great Irish Liberator".]]
 
Nuair a reachtaíodh [[Acht an Aontais]] in 1800, bhí an meánaicme agus uasalaicme ÉirinneachÉireannach ag dúil le Fuascailt na gCaitliceach gan mhoill. Nuair a chonacais dóibh nach raibh an Fuascailt ag dul a bheith reachtaithe sa ghearr-todhchaí réitigh siad cuir in éadan de chinéal éigin a chuir ar bun. Tháinig Dónall Ó Conaill chun tosaigh ag an pointe seo mar pholaiteoir. Ba cheannaire é ar [[Coiste na gCaitliceach]] agus ghlac sé smacht nach beag ar an gluaiseacht a bhí ar son Fuascailt na gCaitliceach.
 
Theastaigh ar Dhónall Ó Conaill deireadh iomlán a chur leis [[na Péindlíthe]]. Bhunaigh sé [[Compántas na gCaitliceach]] sa bhliain 1823 chun an cuspóir seo a bhaint amach. D'eagraigh sé cruinnithe ollmhóra oscailte ar fud na hÉireann. Bhíodh na mílte duine i láthair le cluais éisteachta a thabhairt dó.
Líne 32:
Bhailigh sé pingin amháin in aghaidh na míosa ó gach ball den Chompántas. Tugadh "an Cíos Caitliceach" ar an airgead seo toisc gur ghnách é a bhailiú Dé Domhnaigh ag doras an tséipéil.
 
Sheas an Conallach sna toghcháin i g[[Contae an Chláir]] sa bhliain 1828. Bhuaigh sé an toghchán, ach ní raibh cead ag Caitliceach ar bith bheith ina bhall den Pharlaimint Ghallda ag an am sin gan mionn dílseachta a thabhairt do choróin na Breataine. Dhiúltaigh Ó Conaill agus fágadh Rialtas na Breataine i gcruachás mar go raibh 6 mhilliún daoine ag tacú le Ó Conaill ar ais in Éirinn agus bhí eagla orthu go dtarlóidh Éirí Amach in Éirinn in éadan cumhachtaí an coróin. Chuir [[Robert Peel]] agus an [[DúicDiúc Wellington]] brú ar an Rí Fuascailt na gCaitliceach a chuir i bhfeidhm mar gheall ar seo (fiú gur easaontaigh siad le Caitliceach a bheith sa pairlimintpharlaimint) agus reachtaíodh é mar dlí in 1829. Bhí ar Ó Conaill rith ar son a suíochanshuíochán arís mar nach nglacfadh sé an Mionn Ceannais. Toghadh é gan freasúra ar an 30ú Iúil 1829 agus ghlac sé a suíochanshuíochán don chéad uair nuair a thosaigh an pairlimintpharlaimint arís i Mí Feabhra 1930. Tugadh stádas laoch do Ó Conaill in Éirinn ag an am mar gheall ar na eachtaíéachtaí ollmhór a bhí bainte amach aige.
 
==Aisghairm Acht an Aontais==
[[Íomhá:Daniel O'Connell, defending the rights of his countrymen.jpg|deas|200px|thumb|An Conallach ag cur in aghaidh [[Acht an Aontais]].]]
Theastaigh ó Dhónall Ó Conaill deireadh a chur le h[[Acht an Aontais]]. Thaistil sé ar fud na hÉireann agus é ag labhairt leis an gcosmhuintir ag a chuid cruinnithe móra millteanacha. Bhí timpeall is 250,000 duine i láthair ag ollchruinniú de chuid an Chonallaigh i d[[Teamhair]] ar an 15 Lúnasa 1843. Gheall sé do mhuintir na tíre go gcuirfí Acht an Aontais ar ceal.