An difríocht idir athruithe ar: "Ailtireacht"

Content deleted Content added
No edit summary
m Roinnt athraithe sa ghramadach agus struchtúr
Líne 1:
[[Ealaíon]] agus [[eolaíocht]] ar [[dearadh|dhearadh]] [[foirgneamh|foirgnimh]] atá san '''Ailtireacht'''. Chlúdódh sainmhíniú níos leithne dearadh na timpeallachta, ó leibhéal macro [[pleanáil bailte]], [[dearadh cathartha]], agus [[ailtireacht tírphictiúra]] go leibhéal micro dearadh [[troscán]] nó [[dearadh táirgeadhtáirgí]].
 
[[Íomhá:Ac.acropolis.jpg|thumb|250px|An [[Parthenon]] ar an [[Acropolis]], san [[An Aithin|Aithin]], [[An Ghréig]]]]
Líne 5:
==Scóp agus cuspóir ==
 
De réir an chéid saothair ar an ábhar atá fós idir lámha againn, ''De Architectura'' le [[Vitruvius]], ba chóir go mbeadh Áilleacht (Venustas), Buaine (Firmitas) and Áisiúlacht (Utilitas) a bheith ag tógáilforgneamh mhaithmaith; féadtar a rá gur chothramú agus comheagrú idir na tréithepríomh-thréithe seoa anbhaineann le ailtireacht, gan aon cheann acu ag sárú na cinn eile. Leagan sainmhíniú nua-aoiseach an bhéim ar conas mar a fhreagraítear ceisteanna aestéiticúla, structúrtha agus feidhmeachafeidhmiúla.
 
Gnó ilbhéasach atáis sanea an ailtireacht, agus baineann sí feidhm as [[matamaitic]], [[eolaíocht]], [[ealaíon]], [[teicneolaíocht]], [[eolaíochtaí sóisialta]], [[polaitíocht]], [[stair]], [[fealsúnacht]], agus béasa eile nach iadhiad. I bhfocla Vitruvius', "Eolaíocht is ea í an ailtireacht, a shíolraíonn as go leor béasa eile, atá gléasta le saibhreas agus le raidhse foghlama: lena gcúnamh siúd déantar breithiúnas ar na saothair a thagann ó na healaíona eile". Molann sé gur chóir d´ailtire bheith cleachtaithe in ábhair ar nós [[ceol]], [[réalteolaíocht]], srl. Cuirtear béim ar leith ar an bh[[fealsúnacht]]; cluintear caint go minic ar fhealsúnacht ailtirí ar leith, nuair a bhíonn a bhealach oibre i gceist.
 
[[Íomhá:Colosseum-2003-07-09.jpg|thumb|left|250px|An [[Colosseum]], sa [[An Róimh|Róimh]], [[An Iodáil]]]]
Líne 17:
==Ailtireacht agus foirgnimh==
 
Thug a lán a gcuid suime don difríocht idir thógáil agus an ailtireacht. De réir [[Nikolaus Pevsner]], stairí [[an Eoraip|Eorpach]] a mhair goag luathtús sana 20ú Aois, "Is foirgneamh é cró rothar, is saothar ailtireachta Ardeaglais Lincoln". Ach níl an deighilt chomh soiléir de réir saineolaithe an lae inniu. Thug an leabhar cáiliúil ''[[Architecture Without Architects]]'' le [[Bernard Rudofsky]] raidhse mór structúr a dhear gnáthdhaoine le chéile isteach i ríocht anna ailtireachtahailtireachta. Má fhéachann tú i bhfad siar sa stair, tá aontas ar céard is ailtireacht ann, a thréigeann de réir a chéile, b´fhéidir mar go soiéirítearsoléirítear an scéal le amhimeacht ama. Má mheasaimid gur é rud atá san ailtireacht ná tógáil maith, ar nós Vitruvius, an gá mar sin nach bhfuil a leithéid ann le droch-ailtireacht? Leis an scéal seo a shocrú, go háirithe leis an méid ollmhór d´fhoirgnimh nua ar domhain, d´fhéadfaí an ailtireacht a shainmhíniú mar cheird an ailtire. Chuirfeadh sé seo an bhéim ar fhorás na hailtireachta agus an ailtire.
 
==Stair na hailtireachta==
 
D'eisceareascair an ailtireacht ón gcaidreamh idir gá na ndaoine agus ná hábhair a bhí ar fáil agus na cumais a bhí ag an lucht tógála.
 
<!--