An difríocht idir athruithe ar: "An Bheilg"
Content deleted Content added
Formáid: tábla roimh an téacs |
No edit summary |
||
Líne 11:
|}
|----
| align="center" colspan="2" style="border-bottom:3px solid gray;" | <font size="-1">Mana nasiúnta:<br>''Eendracht maakt macht''<br>''L'union fait la force''<br>(Déanann an
|----
| align="center" colspan="2" | [[Image:SuíomhBeilge.png]]
Líne 65:
<!-- ************ BUN TÁBLA ************ -->
Is tír í '''an Bheilg''' ('''België''' in [[Ollainis]], '''Belgique''' i [[Fraincis|bhFraincis]], agus '''Belgien''' i [[Gearmáinis|nGearmáinis]])
Tá sí ag an crosbhóthar cultúrtha idir an Eoraip [[teanga Gearmáinice|Gearmánach]] (le cainteoirí na [[Ollainis|hOllainis]] sa tuaisceart, [[na Pléimeannaigh]]) agus an Eoraip [[teanga Rómánsach|Rómánsach]] (le cainteoirí na [[Fraincis|bhFraincise]]),
Is ballstát í an Bheilg
[[bg:Белгия]]
Líne 103:
[[tr:Belçika]]
[[zh-cn:比利时]]
Eascraíonn ainm na tíre as treabh darbh ainm na Belgae, Ceiltigh a chónaigh i dtuaisceart na Gaille agus a cuireadh faoi smacht na Róimhe ag an Impire Iúl Caesar sa bhliain 56RC. Tháinig treabhanna Gearmánacha isteach sa chuid sin den Eoraip tar éis d'impireacht na Róimhe titim as a chéile agus tháinig ríochtaí nua chun cinn. Bhí flaitheas ag ríthe éagsúla de chuid na nGearmánach agus na bhFrancach ar limistéir na Beilge sna meánaoiseanna, agus tháinig an Fhraincis agus an Ollainis (Pléimeannais) chun cinn mar phríomhtheangacha labhartha an réigiúin seo i dtuaisceart na hEorpa. Rinneadh Críostaithe de mhuintir na tíre ag manaigh Éireannacha a bhunaigh misiúin ann.
Bhí an Bheilg faoi smacht ag tíortha éagsúla, An Fhrainc agus an Ísiltír go háirithe, agus faoin Spáinn go dtí gur tharla an tAthrú Creidimh agus bunú Phoblacht na hOlloine. Nuair a ghnóthaigh na cúigí sa tuaisceart a neamhspleáchas mar an Ísiltír (an Ollainn) bhí an Bheilg faoi smacht na hOstaire ar feadh tamaill go dtí gur ghabh fórsaí impiriúla Napoleon seilbh uirthi ar feadh cúpla bliain. Aontaíodh an Bheilg leis an Ísiltír nuair a bhí cogadh Napoleon thart ach bhain sí a neamhspleáchas amach i 1830 nuair a bhris réabhlóid amach sa tír.
Tháinig cumhachtaí móra na hEorpa le chéile chun Prionsa Leopolt ón mBaváir a insealbhú mar an rí Leopold I (tairgíodh ríocht na Gréige dó roimhe sin ach dhiúltaigh sé é). Rinne an Isiltír ionradh ar an Bheilg i 1831 agus bhí cogadh idir an dá thír go dtí gur aithin an Ísiltír neamhspleáchas na Beilge sa bhliain 1839.
De thoradh Chomhdháil Berlin 1885 ghlac an Bheilg páirt i gcóilíniú na hAfraice, agus ghabh seilbh ar sciar ollmhór talún in abhanntracht an Congó. Fearann pearsanta dá chuid féin a bhí sa chóilíneacht seo don rí Leopold II agus ba mhór an scanall an drochíde a tugadh do dhúchasaigh na tíre. Bhí an-tóir ar rubar agus úsáideadh imeaglú, céasadh, dúnmharú agus leonadh chun sclábhaithe a dhéanamh de mhuintir na tíre. Bhí an-bhaint ag an tírghráthóir Éireannach, Ruairí Mac Easmoinn, le nochtú an drochíde seo agus mar gheall ar an mbrú idirnáisiúnta a d'eascair as a chuid tuairiscí, b'éigean don Rí an chóilíneacht a thabhairt ar lámh don stát.
Rinne an Ghearmáin ionradh ar an mBeilg i 1914 agus i 1940 in ainneoin gur fhógair an tír a neodracht sna haighnis idir mhórchumhachtaí na hEorpa. Cuireadh deireadh le polasaí na neodrachta tar éis an dara cogadh domhanda agus chuaigh an Bheilg isteach i NATO (Conradh an Atlantaigh Thuaidh). Bhí sí ar cheann de bhaill bhunaidh Chomhphobal Eacnamaíoch na hEorpa.
Le céad bliain anuas tá deighilt mhór idir cheantair Fhraincise agus Ollainise na Beilge agus is minic go mbítear ag tuar go dtitfidh an tír as a chéile.
| |||