An difríocht idir athruithe ar: "Háítí"

Content deleted Content added
m tar éis Háití a athainmniú mar Háítí: http://www.focal.ie/Search.aspx?term=haiti
Lit. Háítí
Líne 2:
|íomhá_na_brataí=Flag_of_Haiti.svg
|íomhá_an_armais=Coat_of_arms_of_Haiti.svg
|ainm_gin_bain=HáitíHáítí
|ainm_gin_fir=HáitíHáítí
|mana_náisiúnta= ''"L'Union Fait La Force"''<br />"Ní neart go cur le chéile"</small>
|amhrán_náisiúnta= ''[[La Dessalinienne]]''
Líne 9:
|príomhchathair = [[Port-au-Prince]] |dnlc=18|dnln=32|dnlNS=N|dnfc=72|dnfn=20|dnfEW=W|dnlNSgael=Thuaidh|dnfEWgael=Thiar
|cathair_is_mó=[[Port-au-Prince]]
|teangacha_oifigiúla=[[Fraincis]], [[Fásteanga|Fásteanga HáitíHáítí]]
|cineál_rialtais=Poblacht|
|teidil_na_gceannairí=[[Uachtarán]]<br />[[Príomhaire]]
Líne 42:
|fonótaí=}}
 
[[Tír]] is ea '''Poblacht HáitíHáítí''' atá suite ar oileán na h[[An Easpáinneoil|Easpáinneola]] sa [[an Mhuir Chairib|Mhuir Chairib]]. Is í an [[Fraincis|Fhraincis]] an [[teanga oifigiúil]], ach is [[fásteanga]] í caint na sráide nach bhfuil intuigthe ag lucht labhartha na Fraincise caighdeánaithe. Tháinig an t-ainm féin ''Ayiti'' nó ''HáitíHáítí'' as teanga na d''Taino'', na mbundúchasach a chuaigh in éag mar ghrúpa eitneach ar leith nuair a rinneadh coilíneacht sclábhaíochta den oileán.
 
== Stair ==
 
Ba iad na ''Taino'' muintir bhundúchasach na [[An Easpáinneoil|hEaspainneola]], agus iad ag labhairt [[teanga (cumarsáid)|teanga]] den fhine teangacha atá ainmnithe as na h''Arawak''. Ba é [[Criostóir Colambas]] an chéad Eorpach a chuaigh i dtír san Easpainneoil, ar an [[5 Nollaig]], [[1492]], in áit a bhfuil Môle Saint-Nicolas inniu, in Iar-Thuaisceart HáitíHáítí. D'fhógair sé seilbh Rí na Spáinne ar an oileán, agus d'fhág sé dornán [[An Spáinn|Spáinneach]] ar an oileán. Ní raibh fad saoil i ndán don chéad choilíneacht seo, "La Navidad" ("An Nollaig"), mar a thug na Spáinnigh uirthi. Nuair a tháinig Colambas ar ais, bhí na Spáinnigh go léir marbh, ó d'éirigh ina chogadh idir iad agus na bundúchasaigh. D'aistrigh Colambas ar an taobh thoir den oileán, áit ar chuir sé an chéad síol leis an bPoblacht Dhoiminiceach - coilíneacht La Isabela.
 
Nuair a bhí an chéad áitreabh Spáinneach bunaithe san oileán, thosaigh na Spáinnigh ag dúshaothrú na mbundúchasach ina gcuid poll mianaigh, ag baint [[ór|óir]] agus airgid ghil as an talamh. Iad siúd nach raibh sásta toiliú leis an sclábhaíocht, mharaigh na Spáinnigh iad ar an toirt, sin nó d'éalaigh siad le fanacht ar a seachnadh sna cúlriasca. Tháinig galair na hEorpa go dtí an Easpainneoil sna sálaí ag na Spáinnigh, agus shiúil éag mór ar na bundúchasaigh, ó nach raibh imdhíonacht acu ar na galair nua. Mar sin, ní raibh na Spáinnigh sásta leis na bundúchasaigh mar lucht oibre, agus chomh luath leis an mbliain 1517, thosaigh siad ag tabhairt isteach sclábhaithe ón [[An Afraic|Afraic]]. D'éalaigh cuid mhór Afracánach uathu, áfach, agus fuair siad dídean ag na bundúchasaigh dheireannacha. Mar sin, meascadh an dá chine seo trí chéile, agus is as an meascán sin a fáisceadh formhór mór mhuintir na hEaspainneola atá ann inniu.
Líne 61:
 
[[Catagóir:Oileáin]]
[[Catagóir:HáitíHáítí| ]]
 
{{Nasc AR|ka}}