An difríocht idir athruithe ar: "Filíocht"

Content deleted Content added
m róbat ag suimiú: be-x-old:Паэзія, te:కవి
m litriú agus gramadach
Líne 1:
{{vicífhoclóir|filíocht}}
Is saghas ealaíona scríofa í an '''fhilíocht''' ina n-úsáidtear teanga ar son a cháilíochtaícáilíochtaí aeistéitiúla chomh mhaithmaith le - nó in ionad - na tuairimituairimí le tuiscint ónaó na focail. [[Dán]] 'seais ea an téarma i nGaeilge ar píosaphíosa filíochta a chruthaíonn an [[file]]. Tá stair fadafhada ag baint le '''filíocht''' atá i bhfad níos faide ná léitheoireacht nó scríobhneoireachtscríbhneoireacht. Is féidir idir-dhealúidirdhealú a dhéanamh idir filíocht agus [[prós]] maidir leis an úsáid a bhaintear i bhfilíocht as cáilíochtaí aeistéitiúla na focail, [[athrá]], [[rithim]] agus [[meadaracht]].
 
Go minic úsáidtear foirm comhdhlúitechomhdhlúite i ndáinndánta chun mothúcháin nó smaointe doimhne a chur in iúl don léitheoir nó don [[lucht éisteachta]]. Chomh maith le sin tá deiseanna cosúil le [[hathrá]] agus [[comhfhuaim]] le cloisteáil chun éifeacht ceolmharacheolmhar a chur i gcrích. De ghnáth, baineann filí an-fheidhm as íomhánna, meafair srl. chomh maith. Uaireanta déanannis íomhánnadeacair dán meafaira castathuiscint ide [[dán]]bharr éíomhánna deacair ameafar thuiscintcasta. Bíonn níos mó ná brí amháin le tuiscint ón chuidgcuid is mó de píosaíphíosaí filíochta.
 
== Filíocht as Gaeilge ==
 
TosaiodhTosaíodh ag scriobhscríobh '''filíochtfilíochta as Gaeilge''' chomh luath leis an 7ú haois, saothar úr suaithinseach nach raibh a leithéid le fáil in aon tír eile. Tá an cheird á cleachtadh riamh ó shin, agus snasa meánaoiseanna[[meánaois]] bhí na trí shaghas filíochta ann - filíocht na scol, dánta grá agus filíocht an phobail. Ba é an saghas deireanach a tháinig chun tosaigh sa 19ú haois, agusnuair gannach raibh léamh ná scríobh na Gaeilge ag mórán, achdaoine. Ach sa 20ú haois tháinig borradh faoin bhfilíocht chomhaimseartha chathrach agus roinnt scríbhneoirí nótáltanótáilte ina bun.
 
Anuas go dtí an 17ú haois níor tugadh aitheantas oifigiúil ach don saghas véarsaíochta a chum filí a oileadh sna ''scoileanna'' - áiteanna léinn mar ar fhoghlaim siad ceird an-chasta na bairdne. Aicmí difriúla a bhí i gceist sa cheird seo, agus bhain an t-''ollamh'' leis an aicme ab airde. BheadhBhíodh pátrún uasal aige agus chumfadhchumadh sé píosaí ag moladh an tiarna, a phóir agus a shleachta, agus bheadhbhíodh an tiarna faoi chomaoin aige dá bharr. Bheadh súil ag an bhfile le cúiteamh dá réir - eallach go minic - agus chuir scríbhneoirí Sasanacha i leith na bhfilí sa 16ú haois go ngríosaidísngríosaídís na taoisigh chun creiche. Síleadh go raibh cumhacht eile ag an bhfile agus blas ársa na draíochta uirthi: bhí an file in ann daoine a mháchailiú le haor.
 
Cuireadh na pátrúin Ghaelacha as seilbh i ré Chromail, rud a chuir deireadh leis an mbairdne; ach lean filí orthu ag cumadh filíocht an-ghreanta i gcaint na ndaoine. Chuireadh cuid di síos ar chúrsaí an lae agus bhain cuid eile le cúrsaí polaitíochta, rud a rinneadh trí fhoirm idéalaithe na h''Aislinge''. Bhí filíocht na ndaoine láidir fós, í le fáil sna hamhráin agus go háirithe sna caointe, saghas cumadóireachta arbh iad na mná ba mhó a rinne é.