An difríocht idir athruithe ar: "Seán Ó Cathasaigh"

Content deleted Content added
m róbat ag mionathrú: ru:О'Кейси, Шон
m litriú
Líne 14:
==A Chéad Óige==
 
Saolaíodh Seán Ó Cathasaigh (''John Casey'', san am sin) ar a 85 Sráid Dorset Uachtarach i dTuaisceart Lár [[Baile Átha Cliath|Bhaile Átha Cliath]]. Is minic a shíltear gur tháinig sé ar an bhfód i gceann de thionóntáin na mbocht a mbíonn an saol iontu á chardáil ina chuid drámaí. Le fírinne, áfach, breac-mheánaicme ab ea iad a mhuintir. [[Protastúnachas|Protastúnach]] a bhí ann, nó bhí sé ina bhall d'[[Eaglais na hÉireann]]. B'as [[Contae Chill Mhantáin]] dá thuismitheoirí ó thús, agus bhí a athair ag obair ina fhear cothbhálacothabhála sa teach ina raibh cónaí orthu in áit cíos a íoc.
 
Tachtadh Mícheál, athair Sheáin Uí Chathasaigh, nuair a bhí sé ag ithe éisc aimhámh, nó b'fhéidir gur bhásaigh sé tar éis tinnis. Ina dhiaidh sin, bhí ar a mhuirín dul ó áit go háit timpeall Thuaisceart Bhaile Átha Cliath. Maidir le Seán óg, bhí radharc a shúl go dona, rud a chuir isteach air ag tógáil léinn dó. D'éirigh sé as an scoil agus é ceithre bliana déag d'aois agus chuaigh sé timpeall ag jabaireacht oibre. Mar shampla, chaith sé naoi mbliana ar an mbóthar iarainn.
 
Ina mbuachaillí óga dóibh, chuireadh Seán agus a dheartháir mór, Archie, drámaí le [[Dion Boucicault]] agus le [[William Shakespeare]] i láthair sa bhaile. Rinne Seán páirt bheag in Amharclann na Meicneoirí, san áit a bhfuil [[Amharclann na Mainistreach]] inniu, ar an ''Shaughraun'' le Boucicault.
Líne 22:
==Cúrsaí Polaitíochta==
 
Ó bhí sé ag cur tuilleadh spéise sa náisiúnachas in imeacht an ama, chuaigh sé i g[[Conradh na Gaeilge]] sa bhliain 1906, agus d'fhoghlaim sé [[Gaeilge]]. Thairis sin, d'fhoghlaim sé na píoba uilleann a sheinm, agus é ar duinedhuine acu siúd a bhunaigh Buíon Cheoil Naomh Labhráis Uí Thuathail. Bhí sé ina rúnaí don cheolfhoireann seo chomh maith. Chuaigh sé i mBráithreachasm[[Bráithreachas na Poblachta]], agus ghlac sé páirt in obair [[Ceardchumann Iompair agus Ilsaothair na hÉireann|Cheardchumann Iompair agus Ilsaothair na hÉireann]], an ceardchumann a bhunaigh [[Séamas Ó Lorcáin|Seámus Mór Ó Lorcáin]] le haire a thabhairt do leas na n-oibrithe neamhoilte a raibh cónaí orthu i dtionóntáin Bhaile Átha Cliath.
 
I Márta 1914, rinneadh Ard-Rúnaí de d'[[Arm na Saoránach]]. Go gairid ina dhiaidh sin, chuaigh [[Seán Ó Conghaile]] i gceannas ar an Arm. Ar an 24 Iúil 1914, d'éirigh sé as Arm na Saoránach.
Líne 30:
An chéad dráma leis an gCathasach ar glacadh leis le haghaidh stáitsiú, mar atá, ''The Shadow of a Gunman'' ("Scáil an Ghunnadóra"), léirigh Amharclann na Mainistreach é sa bhliain 1923. Ina dhiaidh sin, bhí baint ag an drámadóir agus ag an amharclann le chéile a chuaigh chun leasa don bheirt acu, ach tháinig cineál drochdheireadh leis an mbaint sin.
 
Is é is ábhar don dráma ná an dóigh a ndeachaigh an pholaitíocht réabhlóideach i gcion ar mhuintir na slumannaslumaí i mBaile Átha Cliath. Ina dhiaidh sin, léirigh an amharclann ''Juno and the Paycock'' sa bhliain 1924 agus ''The Plough and the Stars'' dhá bhliain ina dhiaidh sin. Is dócha gurbh iad an dá cheann seo togha a shaothair.
 
Sa chéad cheann acu, caitear súil an lucht oibre, súil na mbocht, ar imeachtaí an [[Cogadh Cathartha na hÉireann|Chogaidh Chathartha]]. An dara ceann, arís, tá sé suite i mBaile Átha Cliath le linn [[Éirí Amach na Cásca]]. Leis an meánaicme ba mhó a bhain an tÉirí Amach sin, agus ní raibh mórán bainte ag na bochta leis.
Líne 44:
Na drámaí a scríobh sé ina dhiaidh sin, mar shampla, an dráma duairc fáthchiallach úd ''Within the Gates'' (1934); an ceann Cumannach ''The Star Turns Red'' (1940); an "choiméide sheachránach" ''Purple Dust'' (1942); agus ''Red Roses for Me'' (1943), bhí siad ag forbairt i dtreo an [[eisprisiúnachas|eisprisiúnachais]], i gcomparáid leis an stíl réadúil a chleacht sé i dtús a chaithréime, agus bhí an teachtaireacht Shóisialach ní ba láidre iontu.
 
Ní bhfuair na drámaí seo riamh an moladh ná an rath céanna agus an tríológtriológ luath faoi shaol na dtionóntán. I ndiaidh [[an Dara Cogadh Domhanda]], scríobh sé ''Cock-a-Doodle Dandy'' (1949), ar féidir gurb é an saothar is fearr, is spéisiúla dár chum sé riamh. Ón dráma úd ''The Bishop's Bonfire'' (1955) ar aghaidh, bhí an Cathasach ag scrúdú an ghnáthshaoil in Éirinn. Sampla eile den stíl seo ab ea é ''The Drums of Father Ned'' (1958).
 
Ag druidim le deireadh a shaoil dó, chaith an Cathasach cuid mhór dá dhúthracht le cúig imleabhar a dhírbheathaisnéise, saothar atá ag cur thar maoil le spraoi agus le spéisiúlacht.