An difríocht idir athruithe ar: "An Abhainn"

Content deleted Content added
m róbat ag mionathrú: es:Constelación de Eridanus
m róbat ag mionathrú: sv:Eridanus; cosmetic changes
Líne 11:
acharrangú = 6ú |
líonréaltaí = 4 |
réaltainm = [[Achernar]] (αα Eri) |
réaltmhéid = 0.50 |
dreigecheathanna =
* [[Delta Eridainidí]]
* [[Epsilon Eridainidí]]
* [[Pi Eridainidí]]
* [[Eridainidí Lúnasa]] |
teorantacha =
* [[an Míol Mór]]
* [[an Fhoirnéis]]
* [[an Féinics]]
* [[an Phéist Bheag]]
* [[an Túcán]] (cearnóg)
* [[an Clog]]
* [[an Siséal]]
* [[an Giorria]]
* [[an Bodach]]
* [[an Tarbh]] |
uasleithead = 32 |
íosleithead = 90 |
mí = Nollaig |
nótaí=}}
Tá '''an Abhainn''' ('''Eridanus''' as [[Laidin]]) ar an séú [[réaltbhuíon]] is mó de na 88 réaltbhuíon a nglacann an [[ARI|tAontas Réalteolaíoch Idirnáisiúnta]] leo. Bhí sé freisin ar cheann de na 48 réaltbhuíon ar [[Catalóg_TholamaesCatalóg Tholamaes|chatalóg]] [[Tolamaes|Tholamaes]]. Tá an réaltbhuíon seo suite ar an [[Sféar_neamhaíSféar neamhaí|leathsféar neamhaí theas]].
 
 
== Príomhghnéithe ==
* [[Achernar|αα Eri]], dá ngairtear freisin [[Achernar]]: tá sé ar [[amharcmhéid]] 0.50 agus is é B3 Vpe a [[aicme speictreach]]. Is réalta an-aisteach é Achernar: tá sé ar cheann de na réaltaí is leacaithe sa spéir. Is cosúil go bhfuil trastomhas a mheánchiorcail 50% níos mó ná a thrastomhas polach. Is é is cúis leis seo ná go bhfuil Achernar ag casadh go han-tapaidh.
 
* [[Beta_EridaniBeta Eridani|ββ Eri]] (Cursa): A3 III a aicme speictreach agus soilsíonn sé le gile dhealraitheach ar méid 2.79v.
 
* [[Gamma_EridaniGamma Eridani|γγ Eri]] (Zaurak): den aicme speictreach M1 IIIb, agus ar amharcmhéid 2.98v. Is [[réalta athraitheach]] é Zaurak, agus [[réalta dhúbailte optúil]] chomh maith.
 
* [[Epsilon_EridaniEpsilon Eridani|εε Eri]]: Tá an [[réalta athraitheach]] seo ar an tríú réalta is cóngaraí don [[Grian|Ghrian]]; níl sé ach 10.5 [[solasbhliain]] i bhfad uainn. K2 V a aicme speictreach agus 3.78v a amharcmhéid. Is [[réalta athraitheach]] [[BY Draconis]] é, agus is cosúil go bhfuil [[plainéad eachtarghrianda]] in aice leis.
 
* [[Theta_EridaniTheta Eridani|θθ Eri]] (Acamar): is [[Rangú_réaltachRangú réaltach|A-réalta]] bán an [[réalta dhúbailte]] seo ar amharcmhéid 3.4, in éineacht le A-réalta eile atá ar méid 4.5; 2.9 an [[amharcmhéid chomhtháite]]. Is furasta an péire optúil seo a scoilteadh le teileascóip bheaga. Ar [[Catalóg_TholamaesCatalóg Tholamaes|chatalóg]] [[Tolamaes|Tholamaes]], is réalta den chéad mhéid í seo!
 
* [[Omicron2_EridaniOmicron2 Eridani|&omicron;ο<sup>2</sup> Eri]] (Keid): is [[tríréalta]] shuntasach é seo. Tá an príomhréalta ar méid 4.43 agus ar aicme speictreach G9. Is [[abhac bán]] é an dara comhbhaill, ar méid 9.52, agus is [[bladhmréalta]] an tríú comhbhaill, ar méid 11.17.
 
* [[32_Eridani32 Eridani|32 Eri]]: réalta dhúbailte.
 
 
== Réada suntasacha domhainspéire ==
* [[NGC 1300]]: [[réaltra bíseach barrach]]
 
* [[NGC 1535]]: [[réaltnéal pláinéadach]], ar méid 9.6, a d'aimsigh [[Wilhelm Herschel]] sa bhliain [[1785]]. Tá an [[lárréalta]] ar amharcmhéid 12.18; 8.7 an [[gile dhromchla]].
 
* [[Grúpa Eridanus]]: tá a lán [[réaltra|réaltraí]] le feiceáil ar réaltbhuíon na hAbhann. '''Grúpa Eridanus''', nó '''Fornax II''', a thugtar ar [[Braisle_réaltraíBraisle réaltraí|bhraisle réaltraí]] a chuimsíonn réaltraí ón dá thaobh den teorainn idir an Abhainn agus [[an_Fhoirnéis|an Fhoirnéis]].
 
 
== Miotaseolaíocht ==
Tá baint speisialta ag an Abhainn le dhá mhiotas na [[an_Ghréigan Ghréig|Gréige]], agus is dócha go mbaineann an dá cheann acu le cruth na réaltbhuíne seo (.i. slí an-chasta). Uaireanta d'fheictí ar Eridanus mar abhainn a rith as uiscí an [[an_tUisceadóiran tUisceadóir|Uisceadóra]]; sa chás seo, caithfidh go samhlaítear an tUisceadóir agus é ag tabhairt a aghaidhe ar an Abhainn, rud nach féidir a dhéanamh gan dealramh an Uisceadóra a athchum i gcaoi go scairdeann an t-uisce amach ar an taobh céanna den Abhainn.
 
Go coitianta baineann réaltbhuíon na Abhann le miotas [[Faetón]], mac [[Héilias]] (.i. na Gréine), a bhain triail as carbad a athar a thiomáint lá amháin, ach ní raibh an méid sin nirt aige na capaill a smachtú, agus sciurd an carbad i ngach treo. Deireadh an scéil ná gur tháinig an carbad ró-ghar don domhan; chlaochlaíodh ranna den domhain go gaineamhlach agus dódh craiceann na daoine a bhí ina gcónaí sna ranna úd (agus is é sin is cúis le craiceann gorm na [[an_Aetóipan Aetóip|nAetóipeach]], de réir na seanghréagach). Chuir [[Séas]] isteach ag an bpointe seo; leag sé Faetón marbh le saighneán, agus thit sé isteach in abhainn Pó san [[an_Iodáilan Iodáil|Iodáil]].
 
Ar dtús ionannaíodh an réaltbhuíon leis an slí a bhreac Faetón ar an spéir, ach ina dhiaidh sin chonacthas uirthi mar an abhainn ar thit Faetón isteach inti.
 
== Réaltaí ==
:'''Réaltaí a bhfuil ainmneacha dílse orthu:'''
:* [[Achernar|&alpha;α Eri]] 0.45 '''[[Achernar]]''' < &#1570;&#1582;&#1585;آخر &#1575;&#1604;&#1606;&#1607;&#1585;النهر ''Ākhir al-Nahr'' = Críoch na hAbhann
:* [[Beta Eridani|67/&beta;β Eri]] 2.78 '''Cursa''' [''Kursa''] nó '''Dhalim'''
:* [[Gamma Eridani|34/&gamma;γ Eri]] 2.97 '''Zaurak''' [Zaurac, Zaurack] < &#1586;&#1608;&#1585;&#1602;زورق ''zawraq'' = Bád
:* [[Delta Eridani|23/&delta;δ Eri]] 3.52 '''Rana'''
:* [[Zeta Eridani|13/&zeta;ζ Eri]] 4.80 '''Zibal''' < ? = an Ostrais
:* [[Eta Eridani|3/&eta;η Eri]] 3.89 '''Azha''' (?) ainm truaillithe ó Pheirsis &#1570;&#1588;&#1610;&#1575;&#1606;&#1607;آشيانه ''&#257;šiy&#257;neāšiyāne'' = Nead na hOstraise
:* [[Theta Eridani|&theta;θ Eri]] '''Acamar''' &ndash; dúbailte 3.89, 4.35 < &#1570;&#1582;&#1585;آخر &#1575;&#1604;&#1606;&#1607;&#1585;النهر ''&#257;khirākhir an-nahr'' = Críoch na hAbhann [ainmníodh é sular cuireadh Achernar san áireamh], agus truaillíodh ''rn'' go ''m''.
:* [[Omicron Eridani|&omicron;ο Eri]]
:** [[38 Eridani|38/ο¹ Eri]] 4.04 '''Beid''' < &#1576;&#1610;&#1590;بيض ''bai&#273;&#807;baiđ̧'' = Ubh (na hOstraise)
:** [[40 Eridani|40/ο² Eri]] '''Keid''' [''Kied''] &ndash; tríréalta 4.43, 9.5; i measc na réaltaí is gaire < ? ''al-qayd'' = Blaoscanna (na hUibhe)
:* [[Tau2 Eridani|2/τ² Eri]] 4.76 '''Angetenar''' [''Al Anchat, Anchenet, Hinayat (al Nahr)''] < &#1593;&#1608;&#1580;&#1577;عوجة &#1575;&#1604;&#1606;&#1607;&#1585;النهر ''<sup>c</sup>awjat[u] an-nahr'' = Cam na hAbhann
:* [[Upsilon Eridani|&upsilon;υ Eri]]
:** [[52 Eridani|52/υ¹ Eri]] 4.49 '''Theemin''' [''Beemin'']
:** [[52 Eridani|52/υ² Eri]] 3.82 '''Beemin''' [''Theemin'']
Líne 86:
 
:'''Réaltaí a bhfuil ainmnithe [[Johann Bayer|Bayer]] orthu:'''
:: [[Achernar|&alpha;α Eri]] 0.45; [[Beta Eridani|67/&beta;β Eri]] 2.78; [[Gamma Eridani|34/&gamma;γ Eri]] 2.97; [[Delta Eridani|23/&delta;δ Eri]] 3.52; [[Epsilon Eridani|18/&epsilon;ε Eri]] 3.72; [[Zeta Eridani|13/&zeta;ζ Eri]] 4.80; [[Eta Eridani|3/&eta;η Eri]] 3.89; [[Theta1 Eridani|&theta;θ<sup>1</sup> Eri]] 3.89; [[Theta2 Eridani|&theta;θ<sup>2</sup> Eri]] 4.35; [[Iota Eridani|&iota;ι Eri]] 4.11; [[Kappa Eridani|&kappa;κ&nbsp;Eri]]&nbsp;4.24; [[Lambda Eridani|69/&lambda;λ&nbsp;Eri]]&nbsp;4.25; [[Mu Eridani|57/&mu;μ&nbsp;Eri]]&nbsp;4.01; [[Nu Eridani|48/&nu;ν&nbsp;Eri]]&nbsp;3.93; [[Xi Eridani|42/&xi;ξ&nbsp;Eri]]&nbsp;5.17; [[38 Eridani|38/ο¹&nbsp;Eri]]&nbsp;4.04; [[40 Eridani|40/ο²&nbsp;Eri]]&nbsp;4.43; [[Pi Eridani|26/&pi;π&nbsp;Eri]]&nbsp;4.43; [[Rho1 Eridani|8/&rho;ρ<sup>1</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;5.75; [[Rho2 Eridani|9/&rho;ρ<sup>2</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;5.32; [[Rho3 Eridani|10/&rho;ρ<sup>3</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;5.26; [[Tau1 Eridani|1/&tau;τ<sup>1</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.47; [[Tau2 Eridani|2/&tau;τ<sup>2</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.76; [[Tau3 Eridani|11/&tau;τ<sup>3</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.08; [[Tau4 Eridani|16/&tau;τ<sup>4</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;3.70; [[Tau5 Eridani|19/&tau;τ<sup>5</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.26; [[Tau6 Eridani|27/&tau;τ<sup>6</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.22; [[Tau7 Eridani|28/&tau;τ<sup>7</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;5.24; [[Tau8 Eridani|33/&tau;τ<sup>8</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.64; [[Tau9 Eridani|36/&tau;τ<sup>9</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.62; [[50 Eridani|50/υ¹&nbsp;Eri]]&nbsp;4.49; [[52 Eridani|52/υ²&nbsp;Eri]]&nbsp;3.82; [[Upsilon4 Eridani|41/&upsilon;υ<sup>4</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;3.55; [[Phi Eridani|&phi;φ&nbsp;Eri]]&nbsp;3.56; [[Chi Eridani|&chi;χ&nbsp;Eri]]&nbsp;3.69; [[Psi Eridani|65/&psi;ψ&nbsp;Eri]]&nbsp;4.80; [[Omega Eridani|61/&omega;ω&nbsp;Eri]]&nbsp;4.36; [[62 Eridani|62/b&nbsp;Eri]]&nbsp;5.50; [[51 Eridani|51/c&nbsp;Eri]]&nbsp;5.22; [[43 Eridani|43/d&nbsp;Eri]]&nbsp;&ndash;&nbsp;dúbailte&nbsp;3.97,&nbsp;5.85; [[82 Eridani|82/e&nbsp;Eri]]&nbsp;4.26; [[f Eridani|f&nbsp;Eri]]&nbsp;&ndash;&nbsp;dúbailte:&nbsp;4.30,&nbsp;4.73; [[g Eridani|g&nbsp;Eri]]&nbsp;4.17; [[h Eridani|h&nbsp;Eri]]&nbsp;4.59; [[i Eridani|i&nbsp;Eri]]&nbsp;5.11; [[p Eridani|p&nbsp;Eri]]&nbsp;&ndash;&nbsp;dúbailte&nbsp;5.76,&nbsp;5.76; [[q1 Eridani|q<sup>1</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;5.52; [[q2 Eridani|q<sup>2</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;5.04; [[17 Eridani|17/v&nbsp;Eri]]&nbsp;4.74; [[32 Eridani|32/w&nbsp;Eri]]&nbsp;&ndash;&nbsp;dúbailte:&nbsp;4.79, 6.14; [[y Eridani|y&nbsp;Eri]]&nbsp;4.57
 
:'''Réaltaí a bhfuil ainmnithe [[John Flamsteed|Flamsteed]] orthu:'''
:: [[Tau1 Eridani|1/&tau;τ<sup>1</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.47; [[Tau2 Eridani|2/&tau;τ<sup>2</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.76; [[Eta Eridani|3/&eta;η Eri]] 3.89; [[4 Eridani|4 Eri]] 5.44; [[5 Eridani|5 Eri]] 5.56; [[6 Eridani|6 Eri]] 5.82; [[7 Eridani|7 Eri]] 6.11; [[Rho1 Eridani|8/&rho;ρ<sup>1</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;5.75; [[Rho2 Eridani|9/&rho;ρ<sup>2</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;5.32; [[Rho3 Eridani|10/&rho;ρ<sup>3</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;5.26; [[Tau3 Eridani|11/&tau;τ<sup>3</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.08; [[Zeta Eridani|13/&zeta;ζ Eri]] 4.80; [[14 Eridani|14 Eri]] 6.14; [[15 Eridani|15 Eri]] 4.86; [[Tau4 Eridani|16/&tau;τ<sup>4</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;3.70; [[17 Eridani|17/v&nbsp;Eri]]&nbsp;4.73; [[Epsilon Eridani|18/&epsilon;ε Eri]] 3.72; [[Tau5 Eridani|19/&tau;τ<sup>5</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.26; [[20 Eridani|20 Eri]] 5.24; [[21 Eridani|21&nbsp;Eri]]&nbsp;5.97; [[22 Eridani|22 Eri]] 5.53; [[Delta Eridani|23/&delta;δ Eri]] 3.52; [[24 Eridani|24 Eri]] 5.24; [[25 Eridani|25 Eri]] 5.56; [[Pi Eridani|26/&pi;π&nbsp;Eri]]&nbsp;4.43; [[Tau6 Eridani|27/&tau;τ<sup>6</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.22; [[Tau7 Eridani|28/&tau;τ<sup>7</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;5.24; [[29 Eridani|29&nbsp;Eri]]&nbsp;7.10; [[30 Eridani|30&nbsp;Eri]]&nbsp;5.48; [[32 Eridani|32/w&nbsp;Eri]]&nbsp;&ndash;&nbsp;dúbailte:&nbsp;4.79, &nbsp;6.14; [[Tau8 Eridani|33/&tau;τ<sup>8</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.64; [[Gamma Eridani|34/&gamma;γ Eri]] 2.97; [[35 Eridani|35&nbsp;Eri]]&nbsp;5.28; [[Tau9 Eridani|36/&tau;τ<sup>9</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;4.62; [[37 Eridani|37&nbsp;Eri]]&nbsp;5.44; [[38 Eridani|38/ο¹&nbsp;Eri]]&nbsp;4.04; [[39 Eridani|39/39&nbsp;Eri]]&nbsp;4.87; [[40 Eridani|40/ο²&nbsp;Eri]]&nbsp;4.43; [[Upsilon4 Eridani|41/&upsilon;υ<sup>4</sup>&nbsp;Eri]]&nbsp;3.55; [[Xi Eridani|42/&xi;ξ&nbsp;Eri]]&nbsp;5.17; [[43 Eridani|43/d&nbsp;Eri]]&nbsp; 3.96; [[44 Eridani|44&nbsp;Eri]]&nbsp;5.53; [[45 Eridani|45&nbsp;Eri]]&nbsp;4.91; [[46 Eridani|46&nbsp;Eri]]&nbsp;5.71; [[47 Eridani|47&nbsp;Eri]]&nbsp;5.20; [[Nu Eridani|48/&nu;ν&nbsp;Eri]]&nbsp;3.93; [[49 Eridani|49&nbsp;Eri]]&nbsp;5.32; [[50 Eridani|50/υ¹&nbsp;Eri]]&nbsp;4.49; [[51 Eridani|51/c&nbsp;Eri]]&nbsp;5.23; [[52 Eridani|52/υ²&nbsp;Eri]]&nbsp;3.82; [[53 Eridani|53/l Eri]] 3.86; [[54 Eridani|54&nbsp;Eri]]&nbsp;4.32; [[55 Eridani|55&nbsp;Eri]]&nbsp;5.98; [[56 Eridani|56&nbsp;Eri]]&nbsp;5.78; [[Mu Eridani|57/&mu;μ&nbsp;Eri]]&nbsp;4.01; [[58 Eridani|58&nbsp;Eri]]&nbsp;5.49; [[59 Eridani|59&nbsp;Eri]]&nbsp;5.76; [[60 Eridani|60&nbsp;Eri]]&nbsp;5.03; [[Omega Eridani|61/&omega;ω&nbsp;Eri]]&nbsp;4.36; [[62 Eridani|62/b&nbsp;Eri]]&nbsp;5.50; [[63 Eridani|63&nbsp;Eri]]&nbsp;5.39; [[S Eridani|64/S&nbsp;Eri]]&nbsp;4.74; [[Psi Eridani|65/&psi;ψ&nbsp;Eri]]&nbsp;4.80; [[66 Eridani|66&nbsp;Eri]]&nbsp;5.12; [[Beta Eridani|67/&beta;β Eri]] 2.78; [[68 Eridani|68&nbsp;Eri]]&nbsp;5.11; [[Lambda Eridani|69/&lambda;λ&nbsp;Eri]]&nbsp;4.25; [[82 Eridani|82/e&nbsp;Eri]]&nbsp;4.26
 
:'''Réaltaí suntasacha eile:'''
:* [[EF Eridani|EF Eri]] 14.5 - <17.5 &ndash; [[réalta athraitheach mhórchorraíola]]
:* [[Alfa_FornacisAlfa Fornacis|12 Eri]] = Alfa Fornacis
 
== Féach fosta ==
* [[Sonraí réaltmhéadracha ag baint leis an Abhainn]]
 
== Naisc sheachtreacha ==
* [http://www.alcyone.de/SIT/bsc/ Yale Bright Star Catalog]
* [http://homepage.ntlworld.com/robin.gatter/data/Eri.htm an Abhainn ar shuíomh Robin Gatter]
Líne 107:
* [http://www.allthesky.com/constellations/eridanus/ The Deep Photographic Guide to the Constellations: an Abhainn]
 
== Tagairtí ==
* {{Tagairt leabhair|Údar=Burnham, Robert Jr.|Teideal=Burnham's Celestial Handbook: An Observer's Guide to the Universe Beyond the Solar System, v.2|Foilsitheoir=General Publishing Company, Ltd., Toronto|Bliain=1966, 1978|ID=ISBN 04862367300-486-23673-0}}
 
 
Líne 114:
{{LiostaRéaltbhuíonta}}
 
[[RangCatagóir:Réaltbhuíonta|Abhainn]]
 
[[ar:النهر (كوكبة)]]
Líne 157:
[[sl:Eridan]]
[[sr:Сазвежђе Еридан]]
[[sv:Floden Eridanus]]
[[th:กลุ่มดาวแม่น้ำ]]
[[tr:Eridanus (takımyıldız)]]