An difríocht idir athruithe ar: "Iaidín"

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Líne 10:
}}
 
Is é an t-'''iaidín''' dúil cheimiceach uimhir a 53 sa tábla pheiriadach, rud a chiallaíonn go bhfuil 53 phrótón i núicléas an iaidín. Is í an tsiombail cheimiceach a sheasann don iaidín ná I. Níl an t-iaidín chomh haraiciseach chun imoibriúcháin agus na halaiginí níos éadroime (an fluairín, an clóirín agus an bróimín), ach mar sin féin, ní féidir teacht ar an iaidín sa dúlra nach mbeadh nasctha de dhúile eile i móilíní nó i gcriostail ianacha. Má aonraítear iaidín as na comhdhúile seo, gheofar criostail chrua dhubha a bhfuil imir nó loinnir chorcra iontu. Bíonn féidir nadeacair criostail seoiaidín a leá le gnáthbhrú an atmaisféir:, théitearis suasdual iad, néalófariompú go díreachsciobtha goina gásghás iadchorcra. Is minic a chreidtear go néalaíonn an t-iaidín go gás sinsula corcraleáitear é, agusach é agmar oibriúa goshíltear donaa arbhítear: nale scamhógafírinne, cosúilleánn leisan nat-iaidín halaiginíag eile113.7 °C, agus is é an fiuchphointe ná 184.3 °C. Tá an gást-iaidín - idir sholad, leacht agus ghás - comhdhéanta as móilíní dé-adamhacha, I<sub>2</sub>.
 
Is féidir iaidín a thuaslagadh i dtuaslagóirí orgánacha, cosúil leis an g[[clóraform]]. Níl sé chomh so-thuaslagtha san uisce, ach má chuirtear beagáinín d'iaidíd an photaisiam san uisce, ionas go mbeidh iain iaidíde I<sup>-</sup> le fáil sa tuaslagán, is féidir leis na móilíní iaidín imoibriú leis na hiain seo, ionas go gcruthaítear iain trí-iaidíde, I<sub>3</sub><sup>-</sup>. Tá na hiain seo i bhfad níos so-thuaslagtha ná na móilíní iaidín. Nuair a úsáidtear iaidín i ndíghalrú na gcneácha, is é an cineál iaidín a bhíonn i gceist ná an tuaslagán trí-iaidíde, uaireanta. Is minice a úsáidtear tuaslagán alcóil an iaidín, áfach.
 
Níl ach aon iseatóp cobhsaí amháin ag an t-iaidín, mar atá, <sup>127</sup>I, agus is é an t-aon iseatóp amháin - beagnach - a bhfuil teacht air sa dúlra.
 
 
 
 
Is féidir iaidín a thuaslagadh i dtuaslagóirí orgánacha, cosúil leis an g[[clóraform]]. Níl sé chomh so-thuaslagtha san uisce, ach má chuirtear beagáinín d'iaidíd an photaisiam san uisce, ionas go mbeidh iain iaidíde I<sup>-</sup> le fáil sa tuaslagán, is féidir leis na móilíní iaidín imoibriú leis na hiain seo, ionas go gcruthaítear iain trí-iaidíde, I<sub>3</sub><sup>-</sup>. Tá na hiain seo i bhfad níos so-thuaslagtha ná na móilíní iaidín.