Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "Máire Mhic Giolla Íosa"

Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m róbat ag suimiú: ca:Mary McAleese
No edit summary
Líne 1:
{{glanadh}}
 
{{Bosca Sonraí Uachtarán na hÉireann|ainm=Máire Mhic Ghiolla Íosa
|ainm_na_híomhá=Mary McAleese.jpg
Line 19 ⟶ 17:
}}
 
Is í '''Máire Pádraigín Mhic Ghiolla Íosa''' ([[27 Meitheamh]] [[1951]] i m[[Béal Feirste]] a rugadh í) ochtú [[Uachtarán na hÉireann|hUachtarán na hÉireann]], agus tá sí i bpost i gcónaí ([[1997]] - ).
 
== Saol ==
Saolaíodh Máire Pádraigín Ní Lionnacháin in Ard Eoin i mBéal Feirste í ar an 27 Meitheamh 1951, an duine is sine de naonúr clainne: is í an chéad uachtarán í a rugadh agus a tógadh i dTuaisceart Éireann. Is Caitliceach í. Bhí [[na Trioblóidí]] faoi lán seoil agus í ag fás anios, agus chuir dílseoirí iachall ar mhuintir Uí Lionnacháin ceantar Ard Eoin a fhágáil. Bhain Máire céim le dlí amach ó Ollscoil na Ríona i mBéal Feirste sa bhliain 1973 agus glaodh chun Barra Thuaisceart Éireann í sa bhliain 1974. I 1975, ceapadh í mar Ollamh Reid le Dlí Coiriúil, Coireolaíocht agus Pionóseolaíocht i gColáiste na Tríonóide i mBaile Átha Cliath. Sa bhliain 1976 phós sí an Dr. Máirtín Mac Ghiolla Íosa, cuntasóir agus fiaclóir. Tá triúr clainne orthu, Emma, a rugadh sa bhliain 1982 agus cúpla, Justin agus SaraMai, a rugadh sa bhliain 1985.
 
D'fhill sí ar Ollscoil na Ríona sa bhliain 1987 nuair a ceapadh í mar Stiúrthóir ar Institiúid an Léinn Dlí Ghairmiúil. Bhí sí ina hiarrthóir d'Fhianna Fáil in olltoghcán 1987, ach níor toghadh í. Sa bhliain 1994, ceapadh í mar an chéad Leas-Seansailéir Cúnta mná riamh ar Ollscoil na Ríona Béal Feirste.
 
D'oibrigh sí mar iriseoir cúrsaí reatha agus mar láithreoir raidió agus teilifíse le Radio Teilifís Éireann.
Bhí a téarma 7 mbliain le bheith istigh i [[Samhain|Mí na Samhna]] 2004, ach d´fhógair sí ar [[14 Meán Fómhair]], [[2004]] go seasfadh sí an dara téarma sna toghcháin uachtaránachta. Nuair nár éirigh le haon iarrthóir eile an tacaíocht cuí a fháil le seasamh, sheas an Uachtarán gan chur ina coinne, agus fógraíodh go raibh sí tofa ar [[1 Deireadh Fómhair]], [[2004]]. Cuirfear i gcathaoir í ag tús a dara téarma ar [[11 Samhain]], [[2004]].
 
== TúsA acuid saoiluachtaránachta ==
Sa bhliain 1997 bhuail sí Máire Mhic Ghiolla Íosa iar-[[Taoiseach|Thaoiseach]] [[Ailbhe Mac Raghnaill]] agus roghnaiodh mar iarrthóir [[Fianna Fáil|Fhianna Fáil]] don Uachtaránacht í. Toghadh i mar uachtarán sa bhliain 1997. Ar an 11 Mí na Samhna insealbhaíodh Máire Mhic Ghiolla Íosa mar ochtú Uachtarán na hÉireann. Tháinig sí i gomharbas ar Mháire Mhic Roibín. "Droichid a thogáil" an téama a bhain lena huachtaránacht dar léi.
Rugadh Máire Páidrigín Ní Lionnacháin ar an [[27 Meitheamh]], [[1951]]. Fuair sí a chuid oideachais ag Ardscoil Naoimh Doiminic; [[Ollscoil na Banríona]], [[Béal Feirste]]; agus i g[[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath|Coláiste na Tríonóide]], [[Baile Átha Cliath]]. Is ball ar an m[[Beár(dlí)|Beár]] i d[[Tuaisceart Éireann]] agus i b[[Poblacht na hÉireann]] í. I [[1975]] ceapadh mar Ollamh Reid ar [[Dlí coiriúil|Dhlí Coiriúil]], [[Coireolaíocht]] agus [[Píoneolaíocht]] i g[[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath|Coláiste na Tríonóide]], [[Baile Átha Cliath]] í, i gcomharba ar [[Máire Mhic Róibín|Mháire Mhic Róibín]] (comharba a thitfeadh amach arís i gceann 20 bliain). I [[1979]] chuaigh sí isteach in [[RTÉ]] mar [[iriseoir]] agus [[láithreoir]]. I [[1981]] d´fhill sí ar Ollúnacht Reid, ach lean ag obair go páirtaimseartha do RTÉ ar feadh 4 bliana eile. Ba bhall ar Theachtaireacht Easpag an Eaglais Chaitlicigh chuig Fóram Éireann Nua i [[1984]] í, agus ba bhall ar theachtaireacht na [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|hEaglaise Caitlicí]] chuig Coimisiún an Tuaiscirt ar Pharáid Conspóideacha í i [[1996]].
 
Atoghadh Máire Mhic Ghiolla Íosa ar an 1 Deireadh Fómhair 2004: ba í an t-aon iarrthóir a bhí ainmnithe go bailí.
== Ina Uachtarán ==
I [[1997]] bhuail Bean Mhic Giolla Íosa an [[Taoiseach]] [[Ailbhe Mac Raghnaill]] i dtoghchán ar rogha [[Fianna Fáil|Fhianna Fáil]] don Uachtaránacht. Ar [[11 Samhain]] [[1997]], thóg sí a háit mar 8ú Uachtarán na hÉireann. Ba é seo an chéad uair ar tháinig bean i gcomharba ar bhean eile mar uachtarán aon áit ar domhan. [[Náisiúnaí]] a tógadh i dTuaisceart Éireann, téann sí thar teorainn go minic, agus cuireadh fáilte roimpi ag an dá phobal ó thuaidh.
 
==Postanna eile==
Chuir sí aithne ar an m[[Eilís II na Ríochta Aontaithe|Banríon Eilís II]] agus í féin ina Leas-Sheansiléar Cúnta ar [[Ollscoil na Banríona, Béal Feirste|Ollscoil na Banríona]] i mBéal Feirste. Meastar go mbeidh cuairt ón mBanríon sin go hÉirinn i réim an Uachtaráin.
* Stiúrthóir Cainéal Teilifíse Channel 4.
* Stiúrthóir, Northern Ireland Electricity.
* Stiúrthóir, Royal Group of Hospitals Trust.
* Toscaire chuig Comhdháil an Tí Bháin i 1995 ar Thrádáil agus Infheistíocht in Éirinn agus an Chomhdháil leantach i Pittsburg i 1996.
* Comhalta de thoscaireacht na hEaglaise Caitlicí i 1996 chuig Coimisiún an Tuaiscirt ar Pharáideanna Conspóideacha.
* Comhalta de Thoscaireacht Easpagach na hEaglaise Caitlicí chuig Fóram Nua-Éireann i 1984.
* Comhalta bunaidh de Choimisiún na hÉireann um Príosúnaigh Thar Lear.
 
Tá sí pósta le [[Máirtín Mac Giolla Íosa]]. Tá a háras oifigiúil in [[Áras an Uachtaráin]], [[Páirc an Fhíonnuisce]], [[Baile Átha Cliath]] 7.
 
== Postanna eile Leabharliosta==
*''Máire Mhic Ghiolla Íosa: Beathaisnéis'', Ray Mac Mánais. (aistrithe go Béarla mar ''The Road From Ardoyne: The Making Of A President')
Roimhe seo bhí sí ina:
*''Mary McAleese-The Outsider: An Unauthorised Biography'', Justine McCarthy, Dublin, Blackwater Press, 1999
*Leas-Sheansiléar Cúnta ar Ollscoil na Banríona, Béal Feirste,
*''First citizen: Mary McAleese and the Irish Presidency'', Patsy McGarry, Dublin, O'Brien Press, 2008
*Iarrtóir do Fhianna Fáil in ollthoghchán, 1987
*Iriseoir/Láiritheoir, Today Tonight, RTÉ ([[Radio Telefís Éireann]])
*Ollamh Reid le Dlí, Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath (Ollscoil Átha Cliath)
*Comhairleoir do easpaig an Eaglais Chaitlicigh le linn Fhóraim Éireann Nua.
*Bunaitheoir leis an Seanadóir [[David Norris]] ar an bh[[Feachtas ar Leasú Dlí ar Hóimeaghnéasachas]].
 
==External links==
*[http://www.president.ie/index.php?section=20&lang=ire Beathaisnéis oifigiúil]
*[http://www.bbc.co.uk/northernireland/religion/sundaysequence/archive-interviews.shtml (Agallamh BBC, 2/3/2003)]
*[http://www.irlfunds.org/aif/new_york/events_31.asp Óráid: AIF Humanitarian Award]
{{Uachtaráin na hÉireann}}
 
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/Máire_Mhic_Giolla_Íosa"