An difríocht idir athruithe ar: "Académie française"
Content deleted Content added
m róbat ag suimiú: arz:الاكاديميه الفرنساويه |
m róbat ag mionathrú: os:Францаг академи; cosmetic changes |
||
Líne 1:
Comhairle tábhachtach is ea an '''Académie française''' (''Acadamh na Fraincíse'') a stiúrann an [[Fraincis|Fhraincis]]. Bhunaigh an [[Cairdinéal de Richelieu]] é sa bhlian [[1635]], i ré rí [[Louis XIII]]. Tá sé ar cheann des na h-institiúid is ársa sa [[an Fhrainc|bhFrainc]]. Tá 40 bhall ann, a thoghann na baill atá cheana ann.
== Feidhm ==
Tá feidhm dúbailte ag Acadamh na Fraincíse:
=== Freastal a dhéanamh ar an bhFraincís ===
Tugadh an chéad fheidhm don Acadamh óna thús de réir a chuid dlithe féin.
Chun an bheart sin a dhéanamh, d'oibrigh an Acadamh san am atá thart le caoi a chur ar an teanga, chun oidhreacht choitianta a dhéanamh di do mhuintir na [[Frainc
Sa lá atá inniu ann, 'sé is gá ná a cuid tréithe a choinneáil agus feigheal a dhéanamh ar fhorbairtí riachtanacha. Cuireann an Acadamh úsáid mhaith in iúl.
Déantar sin tré chruthú fhoclóra Acadaimh na Fraincíse (''Dictionnaire de l'Académie française'') a shocraíonn úsáid na teangan, ach freisin tréna chuid comhairle agus tré bheith páirteach i gcoimisiúin éagsúla ar fhoclaíocht.
=== Patrúnacht ===
Cuireadh i ndán don eagraíocht an dara chuspóir - an phátrúnacht, nó coimirce ar obair liteartha - nár feiceadh a gá ag tús na h-eagraíochta, tré bhronntanais agus oidhreachtaí a tugadh di.
Tugann an Acadamh tuairim is seasca duais litríochta 'chuile bhlian.
Líne 17:
Ba chóir Duais Mór Réimse na Fraincíse, nó ''grand prix de la Francophonie'', duais a bhronntar 'chuile bhliain ó [[1986]] i leith agus a thugann le fios suim leanúnach an Acadaimh i mbláthú na teangan Fraincíse sa domhain, a lua go háirithe.
Chomh maith leis sin, tugann an Acadamh síntiúis do chumainn liteartha agus eolacha, do thograí charthanacha, do go leor clann i ngátar, do bhaintrigh, do dhaoine in ísle fábhair nó a rinne éacht lena dtabhairt féin suas ag cuspóir thábhachtach, chomh maith le roinnt sparáin
== Stair ==
Chuir [[Richelieu (cairdinéal de)|Cairdinéal de Richelieu]] an Acadamh ar bun i [[1635]]. Cuireann na dlíthe agus rialacha a chuir an Chairdinéal ar aghaidh, chomh maith leis na ''lettres patentes'' a chuir [[Louis XIII]] a ainm leo i 1635 agus a chláraigh an Pharlaimint i [[1637]], a caractar oifigiúil mar ''chomhlacht um fhir litreacha'', a bhíodh ag teacht le chéile i mbealach neamhfhoirmiúil roimhe sin, ar bun.
Líne 32:
D'fógair an Cairdinéal de Richelieu mar chosantóir ar an Acadamh é féin. Ar a bhás, b'é an seansealéar Séguieran a thug an chosaint seo dó, agus ansin [[Louis XIV]] agus, as sin amach, na ríthe, impirí agus cinn stát ar fad ar an bhFrainc.
== Na Déithe Buana (''Les Immortels'') ==
Tá 40 bhall in Acadamh na Fraincíse a thoghann an chuid atá ann rompu (?leurs pairs). Óna thús anall, ghlac sé le níos mó ná 700 mball.
Líne 48:
Is dínit atá buan ó aon athrú rialtas nó eile é feabhas scoláire. Ní féidir le haon duine éirí as an Acadamh. Ach is féidir leis an gcomplacht eisceacthaí a fhógrairt mar gheall ar chúiseanna troma a lotann onór; b'fhíor-annamh na h-eisceachtaí le linn na staire.
== Baill an Acadaimh Fraincíse faoi láthair : ==
# [[René Rémond]], a toghadh i [[1998]]
Líne 54:
# [[Jean-Denis Bredin]], a toghadh i [[1989]]
# [[Jean-Marie Lustiger]], a toghadh i [[1995]]
# Tá an chathaoir seo folamh, cailleadh [[Georges Vedel]] i [[2002]]. Cuireadh siar an toghchán don suíochán go [[21 Deireadh Fómhair]] [[2004]], mar nár fhág áireamh an 25ú de Mhárta, [[2004]] toradh ghlan ar an gcúigear iarrthóir. 'Sé an 3<sup><small>ú</small></sup> thoghchán don chathaoir ó d'éag
# [[Marc Fumaroli]], a toghadh i [[1995]]
# [[Jacqueline Worms de Romilly]], a toghadh i [[1988]]
Líne 92:
== "An 41<sup><small>ú</small></sup> chathaoir" ==
Bhí go leor scríbhneoirí, cáiliúil go minic, nár éirigh leo ariamh dul trí gheataí an Acadaimh uasail, ar chúiseanna éagsúla, mar nárbh iarrthóirí riamh iad, mar nar glacadh lena n-iarratais, nó mar gur thóg an bás leis iad roimh a n-am.
== Naisc sheachtracha ==
* [http://www.academie-francaise.fr L'Académie française]: Suíomh oifigiúil
* [http://www.academie-francaise.fr/immortels/ Les Immortels]: Liosta beatháisnéis na 705 Déithe Buana le cuidiú taighde
* [http://www.academie-francaise.fr/langue/ La langue française]: Tuairisc ar an bhFraincís
* [http://www.academie-francaise.fr/dictionnaire/ Dictionnaire de l'Académie française]: Foclóir Acadaimh na Fraincíse
[[
[[ar:أكاديمية اللغة الفرنسية]]
Líne 131:
[[nn:Académie française]]
[[no:Académie française]]
[[os:
[[pl:Académie française]]
[[pms:Academia fransèisa]]
| |||