|
[[ImageÍomhá:DNA Overview2.png|thumb|right|upright| [[ADN]], bunús móilíneacha na n-oidhreachtúlachta. Mar chaslíne dhúbailte a shamhlaítear structúr aigéid núicléasaigh. Bíonn sé cosúil le dréimire solúbtha atá casta timpeall air féin arís agus arís eile.Is éard a bhíonn i gcuaillí an dréimire ná dhá shlabhra atá déanta de chodanna fosfáiteacha agus siúcrúla, ceangailte dá chéile le naisc cheimiceacha.]]
Is disciplín bitheolaíochta í '''an Ghéineolaíocht''' (ón Sean-Ghréigis γενετικός ''genetikos'', "ginideach" agus ó γένεσις ''genesis'' "bunús" <ref>[http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2321880 Genetikos, Henry George Liddell, Robert Scott, "A Greek-English Lexicon", at Perseus]</ref><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2321873 Genesis, Henry George Liddell, Robert Scott, "A Greek-English Lexicon", at Perseus]</ref><ref>[http://www.etymonline.com/index.php?search=Genetic&searchmode=none Online Etymology Dictionary]</ref>), ina ndéantar staidéar ar [[oidhreacht]] agus [[éagsúlach|éagsúlachtaí]].<ref name=griffiths2000sect60>{{cite book |editor1-first=Anthony J. F. |editor1-last=Griffiths |editor2-first=Jeffrey H. |editor2-last=Miller |editor3-first=David T. |editor3-last=Suzuki |editor4-first=Richard C. |editor4-last=Lewontin |editor5-first=William M. |editor5-last=Gelbart |title=An Introduction to Genetic Analysis |year=2000 |isbn=0-7167-3520-2 |edition=7th |publisher=W. H. Freeman |location=New York |chapterurl=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?rid=iga.section.60 |chapter=Genetics and the Organism: Introduction}}</ref><ref name=Hartl_and_Jones>Hartl D, Jones E (2005)
</ref>
Bhí an fhíric go bhfaigheann orgánaigh bheo tréithe oidhreachtúla óna dtuismitheoirí úsáidte ó am réamhstairiúil chun feabhas a chur ar phlandaí agus ainmhithe trí phórú roghnaíoch. Mar sin féin, cuireadh tús leis an eolaíochta nua-aimseartha, sé sin an Ghéineolaíocht, a dhéanann iarracht tuiscint a fháil ar phróiseas an [[oidhreachtúlacht|oidhreachtúlachta]]a, le hobair [[Ghregor Mendel|Gregor Mendel]] i lár an naoú haois déag. <ref name=Weiling>{{cite journal |pmid=1887835| doi=10.1002/ajmg.1320400103 |year=1991 |last1=Weiling |first1=F |title=Historical study: Johann Gregor Mendel 1822–1884. |volume=40 |issue=1 |pages=1–25; discussion 26 |journal=American journal of medical genetics}}</ref> Cé nach raibh bun fisiciúil na hoidhreachta ar eolas aige, thug Mendel faoi deara go bhfaigheann orgánaigh tréithe trí aonaid discréideacha oidhreachtúla, a dtugtar anois [[géin|géinte]]te orthu.
Fhreagraíonn na géinte do réigiúin laistigh den [[aigéad dí-ocsairibeanúicléasach]] (ADN), móilín comhdhéanta de shlabhra le ceithre chineálacha éagsúla [[núicléitíd|núicléitídí]] - bíonn fáisnéis ghéiniteach na n-órgánach a fhaightear le hoidhreacht ionchódaithe i seicheamhna na núicléitídí seo.
Tarlaíonn [[ADN]] go nádúrtha i bhfoirm chaslíne dhúbailte, le núicléitídí i ngach caslíne comhlántach ar a chéile. Is féidir le gach caslíne gníomhú mar teimpléad le haghaidh sraith comhpháirtí nua a chruthú-is é seo an modh fisiciúil ina gcóipeáilter géinte inoidhreachta.
Comhlíonann próitéiní na feidhmeanna go léir beagnach a bhíonn riachtanach chun beatha na gceall.
== Stair ==
== Réimsí taighde ==
== Amlíne ==
* [[1866]] - [[Gregor Mendel]], manach Ostarach agus a chuid píseanna, an páipéar ''Versuche über Pflanzenhybriden''
* 19ú haois - [[Francis Galton]] col ceathrar [[Charles Darwin]] agus ''eugenics''
* [[1953]] - Fógraíonn [[James Watson]] agus [[Francis Crick]] staidéar ar nádúr agus struchtúr [[DNA]] - an héilics dúbalta - i bpáipéar san iris ''Nature''.
== Leathanaigh eile ==
* [[Gregor Mendel]]
* [[Charles Darwin]]
* [[Crómasóm]]
== Tagairtí ==
{{reflist}}
{{stumpa}}
[[pl:Genetyka]]
[[pt:Genética]]
[[qu:Kawsaqpa kaqninkuna saqiyHinitika]]
[[ro:Genetică]]
[[ru:Генетика]]
| 