An difríocht idir athruithe ar: "Na hOileáin Bhailéaracha"

Is oileánrach iad '''na hOileáin Bailéaracha''' ([[Catalóinis]]: ''Illes Balears'', [[Spáinnis]]: ''Islas Baleares'', [[Gréigis]]: ''Gymnesiae'', [[Laidin]]: ''Baleares'') a dhéanann suas comhphobal féinrialathach in iarthar anna [[An Mheánmhuir|MeanmhuirMeanmhara]], in aice cósta thoir na [[An Spáinn|Spáinne]]. Is í [[Palma de Mallorca]] an príomhchathairphríomhchathair. Níl ach cúige amhain freisin ainmnithe Illes Balears. Is í an t-ainm Catalóinisi gCatalóinis an t-ainm oifigiúl cé go bhfuil SpáinisSpáinnis agus Catalóinis mar theangatheangacha oifigiúla sa oifigiúilchúige.

== Stair na hOileáinnOileán ==

Tá alána lán finnscéalta sanann aitfaoin áit, agusach níl siadníltear cinnte, fiú, cárcárb tháinigas ainm anna aitn-oileán. Bhí scilleanascileanna troideach ag muintir na háite agus throid siad uaireanta mar saighdiúiríshaighdiúirí thurastailthuarastail do na airm difriúladhifriúla, ar fud an MeanmhuirMeanmhara. D'aineannDá dóainneoin seo bhí siad measartha ciúin agus neamhionsaitheach. Thóg na foenicighFéinícigh an ait ar dtús agus i ndiaidh titmtitim Cartach na Rómhánaigh. An cúischúis a thug na Rómhánaigh ná go raibh siad ag tabhairt chabhairchabhrach do na fólaighfoghlaithe Mharamara sa [[An Mheánmhuir|Mheanmhuir]] agus thóg Q. Caecilius Metellus an aitáit, (ó shin bhí Balearicus aige mar shloinne) sa bhliain 123 BCRC. Phlándail sé an oileáint-oileán is mó le 3,000 saighdiúirí na Róimhe agus Spáinneach agus bhúnaigh siad na chathairchathracha Palma and Pollentia. Bhain na hoileáin leis an gconventus de Carthago Nova (Cartagánach Nua), sa chúige Hispania Tarraconensis, faoi réimse [[Impireacht na Róimhe]].

Bhí poirt iontach ag naan dhádá oileáinoileán is mó (Nana hOileáin Bailéaracha go stáiriúl) cé go raibh ort bheith cúramach ag teachteacht isteach iontu toisc go raibh siad cairreagachcarraigeach ag a mbéal. Bhí na hOileáin iontach saibhir ó thaobh gach saghas earra ach amhainamháin fíon agus ola olóige, mar shampla a bheithighbeithigh, cóiníní, seilide agus cré dearg (iontach úsáideach ó thaobh na péinteoireachtpéinteoireachta de), nó sinope. Dúirt an Staraístaraí Rómhánach Dioscorides (Materia Medica i. 92) Rómhánach go raibh daonra 30,000 ag naan dhádá oileáinoileán le chéile.

I ndiadh titim na Róimhe, thóg na Vandalaigh na hoileáin. Buaiteoirí eile ná: Byzantinighna Biosántaigh, AraibighArabaigh, agus na hAragóinighhAragónaigh. Bhí na hAragóinighhAragónaigh go brúideach nuair a thóg agus phlandáil siad na hoileáin le [[An Chatalóin|Catalóinigh]], a fuair réidh le chuid mhaith de na daoine rompu. I dtús báire ríalúríaladh na hoileáin ó Ríocht Mallorca ach sa bhliain [[1344]] stop an Ríochtríocht ag oibriúfeidhmiú agus tógadh é isteach i Ríochtríocht na h[[An Aragóin|Aragóine]], a rinne aontú le Castilla (tar eis pósadh Éilis ó Castilla le Ferdinand II óón Aragóin). Bhí Minorca marfaoi braitheachna SasnachSasanaigh do formhorformhór an 18ú aois, i cogaidhgcogaidh diffriúldhifriúla thóg airm na Sasnaigh, Francaigh agus sa deireadh Spáinnigh an aitáit.

IsLabhraítear aitCatalóinis nasna hOileáin Bailéaracha iad a labhraíonn CatalóinisBhailéaracha. Is iad [[Mallorca]], Menorca, Ibiza (Eivissa), agus Formentera, na príomh oileáinpríomhoileáin, iad go léir cáilliúil ómar thaobhionaid an tuarasóirechtturasóireachta. I measc na hoileáinnoileán beagabeag tá Cabrera, aitáit a bhfuil Parc Nacional de l'Arxipèlag de Cabrera suite. TáIs iad Majorca agus Minorca na fíor -Oileáin BailéarachaBhailéaracha cé go bhfuil na hoileáin eile san áireamh ag an gcomhphobal féinrialathach. Uaireanta chuirtear ini grupaíngrupaí iad le Majorca, Minorca, agus Cabrera sna hoileáin Gymnesiach, le Ibiza agus Formentera mar na hoileáin giúise.