An difríocht idir athruithe ar: "Antaibheathach"
Content deleted Content added
Eomurchadha (plé | dréachtaí) No edit summary |
m r2.5.2) (róbat ag mionathrú: el:Αντιβιοτικό; cosmetic changes |
||
Líne 1:
Is éard atá i gceist le h'''antaibheathach''' (ón [[tSean-Ghréigis]] ντί – anti, "frith", and βίος – bios, "beatha") ná [[Cógas|druga]] a mharaíonn nó a chuireann bac ar fhás na m[[baictéar]]. (Tugtar "Frithbheathach" orthu chomh maith sa Ghaeilge) Tá tábhacht ar leith ag baint leo sa leigheas. Is iomaí antaibheathach atá in úsáid sa lá atá inniu ann, mar shampla [[peinicillin]], [[vancomycin]], [[gentamicin]].
Chum [[Selman Waksman]] an téarma "antaibheathach" sa bhliain 1942 le cur síos a dhéanamh ar aon
== Stair na n-Antaibheathach ==
Bhí an chuid is mó de chóireálacha leighis roimh thús an fhichiú chéid bunaithe ar an leigheas béaloideasúil. Bhí cóireálacha d'ionfhabhtaithe a raibh airí frithmhíocróbacha acu i mórán de phobail ársa an domhain, cinn ar rinneadh cur síos orthu breis is 2000 bliain ó shin. Bhain roinnt mhaith de na pobail seo, na h[[Éigiptigh ársa]] agus na [[Gréigigh ársa]], úsáid as [[caonaigh]] agus plandaí le cúram a thabhairt d'ionfabhtaithe. Tháinig fionnachtain na n-antaibheathach nádúrtha a tháirgeann miocrorgánaigh chun cinn tar éis obair a rinneadh roimhe sin ar antabóis idir miocrorgánaigh. D'aithin [[Louis Pasteur]] an tábhacht a bhain leis seo is dúirt "dá bhféadfaimis idirghabháil a dhéanamh san fhreasaitheacht a fheictear idir roinnt baictéar, go mbeadh sin mar an dóchas is mó ó thaobh na teiripice de"
Thosaigh ceimiteiripe na n-antaibheathach sintéiseacha mar eolaíocht agus forbairt na n-antaibheathach go ginearálta sa Ghearmáin le [[Paul Erhlich]], eolaí leighis as an nGearmáin san 1880dí déanacha. Cortha cinniúna i bhforbairt na n-antaibheathach ba ea an iarracht a rinneadh le tuiscint a fháil ar an eolaíocht ba bhun leis na galair, chomh maith le forbairt na ceimiteirpe antaibheathaí sintéisí, is aonrú na n-antaibheathach féin. Tugadh antabóis orthu ar dtús, ba dhrugaí iad a ghníomhaigh i gcoinne na mbaictéar. Ba é an baictéar-eolaí Francach [[Vuillemin]] a spreag úsáid an téarma seo: antabóis, a chiallaíonn 'i gcoinne na beatha', de bharr go ndearna seo cur síos ar fheiniméan marfach na ndrugaí seo. Rinneadh an chéad chur síos ar antabóis i mbaictéar sa bhliain 1877 nuair a d'aithin Louis Pasteur agus [[Robert Koch]] go bhféadfadh bachaillín aeriompartha fás an Bhachaillín ''Bacillus anthracis'' a chosc. Rineadh na drugaí seo a athainmniú mar antaibheathaigh ag Selman Waksman, micreabhitheolaí Meiriceánach sa bhliain 1942.
Rinneadh cur síos ar fhreasaitheacht Penicillium spp. den chéad uair i Sasana ag [[John Tyndall]] sa bhliain 1875.
== Dinimicí Cógasaíocha Frithmhícróbach ==
==Ranganna Antaibheathach==
== Táirgeadh ==
==Frithsheasmhacht in aghaidh Antaibheathach==
Líne 18:
{{commonscat|Antibiotics|Antaibheathaigh}}
{{síol}}
[[Catagóir:
[[af:Antibiotikum]]
Line 33 ⟶ 34:
[[da:Antibiotikum]]
[[de:Antibiotikum]]
[[el:
[[en:Antibacterial]]
[[eo:Antibiotiko]]
|