An difríocht idir athruithe ar: "Dún na hArmlainne"

Content deleted Content added
Cliste (plé | dréachtaí)
m Róbat: Athruithe cosmaideacha
Líne 3:
[[Íomhá:Túr an Dún Armthaisce.jpg|thumb|Túr ar an Dún]]
 
Tógadh an '''Dún Armthaisce''' sa bhliain 1734 in áit áras cónaithe, mar dúirt Diúc Dorset go raibh piléarlanna de díth i m[[Baile Átha Cliath]]<ref>http://www.phoenixpark.ie/about/sightsofthepark/</ref>. Tá sé suite ar Cnoc Tomás i b[[Páirc an Fhionnuisce]]. Tagann ainm an Dúin ón úsáid a bhaintear as mar thaisce arm thar na blianta, ar dtús ag rialtas na [[An_Bhreatain_MhórAn Bhreatain Mhór|Breataine]], agus níos déanaí ag [[Saorstát Éireann]].
 
Tá cruth cineál réalta ar an dún, agus tá móta (gan uisce) timpeall air freisin. Rinne siad forbairt ar an dún sa bhliain [[1801]] chun áit chónaithe a chur ar fáil. Anois ní úsáidtear an dún.
 
Bhí áras cónaithe ag Sir Edward Fisher ar an suíomh. Glaoitear 'The Phoenix' air, ainm a thagann as ainm mí-aistrithe na páirce. <ref>[http://www.chaptersofdublin.com/books/Neighbourhood/chapter39.html| Chapters of Dublin Cb 39]</ref>. Thóg sé an t-áras tar éis a fuair sé léasaigh 400 [[acra]] sa bhliain [[1611]]<ref>[http://www.chaptersofdublin.com/books/ball1-6/Ball4/ball4.17.htm| Chapters of Dublin 'ball4']</ref>.
 
== Éirí Amach na Cásca: ==
{{Príomhalt|Éirí Amach na Cásca}}
San bhliain [[1916]], d'úsáid Arm na Breataine an Dún Armthaisce mar stór arm don tír. Bhí sé mar phlean ag na h[[Óglaigh na hÉireann|hÓglaigh]] an stór arm a phléascadh mar thús an Éirí amach<ref>http://www.firstworldwar.com/features/easterrising.htm</ref>. D'éirigh leo fáil isteach sa dún tar éis liathróid a chur thar an balla 'trí thimpiste', lig na saighdiúirí iad isteach chun í a fháil ar ais, agus iad isteach san dún d'úsáid siad na gunnaí leo chun na saighdiúirí a smachtú<ref>[http://books.google.ie/books?id=X_LY5lZ62w8C&pg=PA39&lpg=PA39&dq=Magazine+Fort+easter+rising&source=bl&ots=i-wxzE97iI&sig=EilnyvPYny-UgB1WD-lyGBaoDpE&hl=ga&ei=OvxES_6-F4O80gS6qvSRBQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CBsQ6AEwBQ#v=onepage&q=Magazine%20Fort%20easter%20rising&f=false| Easter Rising 1916: Birth of the Irish Republic le Michael McNally, Peter Dennis: lth. 45]</ref>.
Líne 18:
Bhí Garry Holohan agus Paddy Daly bainteach leis an ionsaí. Bhí mapa déanta ag Daly tar éis obair deisiúcháin a dhéanamh ar an bhfoirgneamh. Mharaigh Holohan buachaill óg darbh ainm Playfair, mac ceannasaí an dhúin, nach raibh ach 14, agus é ag rith ó na hÓglaigh<ref>http://bluwiki.com/go/Magazine_Fort_Attack</ref>.
 
== Ruathar na Nollag: ==
Tharla an eachtra seo díreach roimh a glactar le "an tAcht Cumhachtaí Práinne 1939". Rinne an [[IRA]] ionsaí ar an dún chun arm a fháil ar an 23<sup>ú</sup> lá do [[Nollaig]], [[1939]]. Roghnaigh an tIRA an Nollaig mar bhí cosaint an dún níos lige ná de gnáth fiú.
 
==== An Ruathar: ====
 
Ní raibh mórán deacrachtaí acu an Dún a ionsaí. Gearr siad an sreang theileafóin roimh a rinne siad ionsaí tríd príomhdhoras an dún<ref>[http://www.searcs-web.com/brady.html| Cuntas an Ruathar ó Liam Ó Brádaigh]</ref>.
 
Ag timpeall leathuair tar éis a hocht an oíche sin chuaigh duine suas chuig doras an Armthaisce le pacáiste. Chuaigh an Póilíní Airm a raibh ar dualgas garda amach agus d'oscail sé an cúldoras ag ceapadh gur sibhialtach atá ann, ach ansin tógann an fear gunna amach. Rinne sé iarracht éalú ar ais isteach san Dún, ach bhí lucht an IRA eile isteach san Dún cheana. Go luath bhí an Dún iomlán faoi smacht ag an IRA<ref>[http://books.google.ie/books?id=c_LgMiypJ80C&pg=PA175&lpg=PA175&dq=Magazine+Fort+raid+D%C3%A1il&source=bl&ots=xf_E-D_YUi&sig=X-EyXl_19h1AHLslIrkpD4fJd_Y&hl=ga&ei=AFBSS4WCM4ey0gTYr7ypCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&ved=0CCQQ6AEwBw#v=onepage&q=&f=false| '''The secret army: the IRA''' le J. Bowyer Bell, lth. 175]</ref>
Líne 29:
Thóg siad 1,084,000 urchar san iomlán i trí leoraí déag. Le sin bhí ceithre gunnaí ''Lee-Enfield'', gunnán amháin agus gunna ''Webley Pattern''<ref name="Dáil_1">[http://www.oireachtas-debates.gov.ie/plweb-cgi/fastweb?state_id=1263682036&view=oho-view&docrank=10&numhitsfound=32&query=Magazine%20Fort%20Raid&query_rule=(($query1)%3C%3DDATE%3C%3D($query2))%20AND%20(($query4))%3ASPEAKER%20AND%20(($query5))%3Aheading%20AND%20(($query6))%3ACATEGORY%20AND%20(($query3))%3Ahouse%20AND%20(($query7))%3Avolume%20AND%20(($query8))%3Acolnumber%20AND%20(($query))&docid=57026&docdb=Debates&dbname=Debates&sorting=none&operator=and&TemplateName=predoc.tmpl&setCookie=1| Dáil Éireann 1940]</ref>
 
==== Athghabháil: ====
 
Bhí deacrachtaí ag an IRA déileáil leis an méid arm a fuair siad ón ruathar, ní raibh siad ábalta an líon ard arm a chur i bhfolach timpeall an tír. Le sin d'úsáid an rialtas na cumhachtaí nua go rialta, agus roimh [[An tAibreán|Aibreáin]] [[1940]], bhí thart ar 975,530 piliúir ar ais ag an rialtas<ref name="Dáil_1"/>.
 
== Anois: ==
[[Íomhá:Geata Dún Armthaisce.jpg|thumb|Geata an Dúin, níl cead ag daoine isteach san dún a thuile.]]
 
Dúradh sa bhliain [[1998]] go hoifigiúil go raibh aon iarrachtaí athchóiriú ró-chostasach, ach fós tá caint faoi athchóiriú an dúin mar ionad cultúrtha nó músaem<ref>http://www.irish-architecture.com/news/2001/000252.htm</ref>. Cé nach bhfuil plean deimhnithe acu go fóill, rinne bainistíocht caomhnú na páirce fiosrú faoi cén sórt athchóiriú atá an phobal ag lorg<ref>http://www.phoenixpark.ie/media Phoenix%20Park%20Conservation%20Management%20Plan%20Consultation%20Draft%20March%202009.pdf</ref>.
== Tagairtí: ==
{{reflist}}
 
[[Catagóir:Foirgnimh i mBaile Átha Cliath]]
 
[[Catagóir:Foirgnimh_i_mBaile_Átha_Cliath]]
[[Catagóir:Éirí Amach na Cásca]]