An difríocht idir athruithe ar: "Breandán Ó Buachalla"

Ba scoláire agus acadóir [[Gaeilge]] é '''Breandán Ó Buachalla''' ([[1936]] - [[20 Bealtaine]] [[2010]]). Aithnítear é ar duine de na scoláirí ba thábhachtaí i léann na Gaeilge sa dara cuid den 20ú haois agus i dtús na haoise seo.<ref>http://www.gaelport.com/sonrai-nuachta?NewsItemID=4438</ref> Bhí sé ar duine de na daoine is mó saineolas ar fhilíocht agus ar scríbhneoireacht na Nua-Ghaeilge Moiche.

 

Rugadh Breandán Ó Buachalla i g[[Cathair Chorcaí]] sa bhliain [[1936]]. Oileadh é i Scoil Neasáin agus i g[[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh]], áit ar bhain sé bunchéim amach sa Léann Ceilteach.

 

Chaith sé tréimhse ina léachtóir Gaeilge in [[Ollscoil na Banríona, Béal Feirste]] ar dtús, sular thug sé aghaidh ar [[München|München na Gearmáine]] chun staidéar a dhéanamh ar fhocleolaíocht agus ar [[teangeolaíocht|theangeolaíocht]] faoi cheannas [[Julius Pokorny]].<ref>Welch, Robert (eag.), ''Oxford Concise Companion to Irish Literature'', (Oxford 1996/2000) lth. 264</ref> Bhí sé ina Ollamh le Gaeilge i Scoil an Léinn Cheiltigh in Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath ó [[1973]] go dtí [[1978]], chomh maith le bheith ina Ollamh le Nua-Ghaeilge i g[[Coláiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath]] ó [[1978]] go dtí [[1996]]. Anuas air sin, bhí sé ina ollamh ar cuairt i gColáiste Bhostún agus Ollscoil Nua-Eabhrac. Bhí sé ina ollamh (ar an gcéad duine ag freastal ar Ollúnacht Thomáis J. agus Chaitlín Uí Dhónaill leis an Teanga Ghaeilge agus le Litríocht na Gaeilge) i Roinn na Gaeilge agus na Litríochta Gaeilge in Ollscoil Notre Dame ó 2003 ar aghaidh.

 

 

Bhí Mac Uí Bhuachalla pósta ar Aingeal agus bhí triúr clainne acu, mar atá, Bríd Óg, Clíona agus Traolach, agus triúr garmhac leo, Marcus, Cuán agus Seán Óg. Tá cáil áirithe bainte amach ag a pháistí dóibh féin ag obair sna meáin chumarsáide, go háirithe i meáin chumarsáide na Gaeilge.

 

 

Is é an saothar is mó dár tháinig ó pheann Uí Bhuachalla ná ''Aisling Ghéar: na Stíobhartaigh agus an tAos Léinn 1603-1788'', leabhar ocht gcéad leathanach ina ndéanann sé cardáil ar sheánra na haislinge i bhfilíocht na Gaeilge agus ar an tábhacht a bhí leis an seánra seo i mbolscaireacht na [[Seacaibíteachas|Seacaibíteach]]. Thairis sin, chuir sé in eagar amhráin le filí na hochtú haoise déag: Cathal Buí Mac Giolla Ghunna agus Peadar Ó Doirnín. Amach ó ''Aisling Ghéar'', is é an leabhar is téagartha dár fhoilsigh sé ná ''I mBéal Feirste Cois Cuain'', nó stair Chathair Bhéal Feirste a chuir béim ar leith ar thraidisiún na Gaeilge sa chathair. Bhí an leabhar seo ar ceann de na tráchtais scolártha ba sine dár tharraing súil cheart ar ról dearfach na bProtastúnach i saol na Gaeilge sna críocha ar a dtugtar Tuaisceart Éireann inniu.

 

Fuair Ó Buachalla bás go tobann le taom croí [[Déardaoin]], [[20 Bealtaine]] [[2010]].<ref>http://www.southbendtribune.com/article/20100522/News01/5220371/-1/googleNews</ref>

 

* ''Clár Lámhscríbhinní Gaeilge sa Leabharlann Phoiblí i mBéal Feirste'' (1962)

* ''I mBéal Feirste Cois Cuain'' (1968)

* ''Aogán Ó Rathaille'' (2007)

 

{{reflist}}

 

* [http://www.nd.edu/~irishstu/obuachalla.html Próifíl acadúil Uí Bhuachalla ar shuíomh gréasáin Institiúid Mhic Eochaidh-Uí Neachtain um an Léann Éireannach]

* [http://www.youtube.com/watch?v=WzA-VK9wpTg Físeán de Bhreandán Ó Buachalla ar YouTube agus é ag cur síos ar an Aisling]

[[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha|Buachalla, Breandán Ó]]

[[Catagóir:Scoláirí Gaeilge|Buachalla, Breandán Ó]]

[[en:Breandán Ó Buachalla]]