An difríocht idir athruithe ar: "Cath Maighe Tuireadh"

Tá '''Maigh Tuireadh''' ar theorann [[Contae na Gaillimhe|Ghaillimh]] agus [[Contae Mhaigh Eo|Mhaigh Eo]], idir [[Loch Measca]] agus [[Loch Coiribe]]. Troideadh ar a laghad dhá chath mór ann, inar bhuail [[Tuatha Dé Danann]] na [[Fir Bolg]].

 

{{glanadh-mar|Gramadach, litríocht, srl}}

Is é "Cathe Maige Tuired" (as an t[[Sean-Ghaeilge]]) an t-ainm atá tugtar ar dhá téacsanna ollscéal ón tsraith [[Miotaseolaíocht na nGael|miotaseolaíochta Éireannach]]. Ceadaíonn sé le dhá áiteanna éagsúil, iad araon i g[[Cúige Chonnacht]]: an chéad áit i [[Conga Fheichín|gConga]] i g[[Contae Mhaigh Eo]] ar an teorann le [[Contae na Gaillimhe|Chontae na Gaillimhe]]; agus an dara áit in aice le Loch Arbhach i g[[Contae Shligigh]].

 

Insíonn an chéad téacs, uaireanta ainmnithe mar an 'Cét-Cath Maigh Tuiread' (Chéad Cath Maighe Tuireadh) nó amanta eile mar 'Cath Maigh Tuiread Cunga' nó mar 'Cath Maigh Tuiread Theas', faoi scéal na [[Tuatha Dé Danann]] agus cé chaoi a thóg siad seilbh ar an oileáin ó na [[Fir Bolg|Fir Bholg]]. Tosaíonn sé le pháistí '[[Nemed]]', grúpa níos luaithe a bhí ina gcónaí ar an oileáin, ag imeacht ón oileáin go dtí An Ghréig chun éalú amach ón fulaingt a bhí acu faoi na [[Fomóiri|bhFomhóirí]]. Tháinig grúpa sliocht Nemed, Na bhFir Bhoilg, ar ais go dtí Éire chun bhuaigh uirthi, agus áitíonn siad í ar feadh tríocha bhliain go dtí teacht na Tuatha Dé Danann, sliocht eile ó Nemed.

 

Tagann Na Tuatha Dé Danann, faoi gceannas an Rí '[[Nuada|Nuada Airgetlám]]' (Nuadha Airgidlámh), go dtí [[Éire]] i 300 loinge ó na h-oileáin sa tuaisceart. Tá an teacht seo tuartha ag Rí na bhFear Bolg, [[Eochaid Mac Eirc]]. Nuair a thuirlingíonn siad, dónn siad na loinge. Tosaíonn caibidilíochtaí idir 'Sreng' ó na bhFir Bholg agus 'Bres' ó na Tuatha Dé Danann agus éilíonn Bres ar na bhFir Bholg chun dul i gcath leo nó lig leathchuid Éire dóibh. Roghnaíonn taoisigh Fir Bhoilg an chath. Tar éis moill le ullmhúcháin na h-airm, tosaíonn an chath agus leanann sé ar feadh roinnt laethanta. Téann [[Nuadha]] i gcoinne Sreng, agus baineann Sreng a lámh uaidh, ach fós, faigheann na Tuatha Dé Danann an lámh in uachtar. Tá sos cogaidh beartaithe, agus faigheann na bhFir Bhoilg trí roghanna; tréigint Éire, roinnt amach an talún le na Tuatha Dé Danann, nó lean ar aghaidh leis an chath. Roghnaíonn siad chun dul i dtroid. Tugann Sreng a dhúshlán do Nuadha chun dul i ngleic leis ina aonar. Glacann Nuadha le seo ar an coinníollach gur gceanglaíonn Sreng cheann amháin den a láimhe chun bheith féaráilte, ach níor glacann Sreng le seo. Ansin, bheartaíonn na Tuatha Dé Danann chun cheann amháin de na Cúigí a ofráil do na bhFir Bhoilg agus roghnaíonn siad Cúige Chonnacht. Tá Nuadha tógtha amach mar Rí mar gheall ar an fhíric go raibh lámh amháin aige agus tá Bres curtha isteach ina h-áit. Nuair a faigheann Bres bás mar gheall ar deoch nimhneach, faigheann Nuadha a choróin ar ais agus a lámh deisithe.

 

Insíonn an dara téacs den ainm seo, uaireanta ainmnithe mar 'Cath Deireanach Maighe Luirg', 'Cath Maigh Luirg Thuaidh' agus 'Cath Tánaiste Maigh Luirg', cad é mar a thit na Tuatha Dé Danann faoi rialtas na bhFomhórach agus Éireann buaite acu, agus ansin, cé chaoi a throid siad ar ais chun éalú amach as an fulaingt. Méadaíonn sé ar na tagairtí a bhí déanta faoin cath i 'Lebor Gabála Érenn' ([[Leabhar Gabhála na hÉireann]]) agus sna h-annála Éireannach, agus cheann amháin de na foinsí is saibhre faoi na sean Déithe is ea é. Tá sé le fáil i lámhscríbhinn ón 6ú déag aois ach creidtear go raibh sé déanta as foinsí éagsúla a bhí curtha le chéile san [[12ú haois|12ú aois]] ó ábhar den 9ú aois.