An difríocht idir athruithe ar: "An India"

Content deleted Content added
m r2.7.1) (róbat ag mionathrú: ks:"ہِندوستان भारत
India => an India
Líne 43:
|fonótaí=}}
 
Is tír í '''an India''' (nó '''Poblacht na hIndia''', nó '''an Ind''' go minic sa Ghaeilge) i ndeisceart na h[[An Áise|Áise]]. Is í an seachtú tír ar domhain ó thaobh achair de agus an dara tír ó thaobh daonra. Is í an daonlathas is mó ar domhain. Tá imeallbhord 7,517 ciliméadar ag an tír ar an [[Muir Arabach]], ar [[An tAigéan Indiach|an Aigéan Indiach]] agus ar [[Bá Beangál|Bhá Beangál]]. Tá sí teorainn ar theorainn leis an bPacastáin, leis an [[Daon-Phoblacht na Síne|Sín]], le [[Neipeal]], leis [[an Bhútain|an mBútain]], leis [[an Bhanglaidéis|an mBanglaidéis]] agus le [[Maenmar]]. Tá oileán [[Srí Lanca|Shrí Lanca]] suite amach ó chósta oirdheisceart na hIndia.
 
Aithníodh fo-ilchríoch na hIndia ó thaobh saibhris tradála agus saibhris cultúrtha ar feadh i bhfad. Is ann a bhí sibhialtacht ghleann [[an Iondúis|na hIondúise]] lonnaithe agus is réigiún bhealaí trádala stairiúla agus impireachtaí stairiúil í freisin. Tháinig ceithre reiligiún mór ón fo-ilchríoch - [[an Hiondúchas]], [[an Búdachas]], [[an Séanachas]] agus [[an Sicheachas]] agus tháinig [[an Sorastrachas]], [[an Giúdachas]], [[an Chríostaíocht]] agus [[an tIoslam]] roimh [[1000|1000AD]]. Diaidh ar ndiaidh ón [[18ú aois]] amach, nascghabh [[EastComhlacht Indiana CompanyhIndiacha Thoir]] ''(Comhlacht Oirthear India)'' na Breataine an fo-ilchríoch agus ba [[coilíneacht|choilíneacht]] na [[Ríocht Aontaithe|Ríochta Aontaithe]] í ó lár an [[19ú aois]]. Bhain an India a neamhspleáchas amach sa bhliain [[1947]] tar éis fheachtas neamhspleáchais ina fheictear seasamh neamhfhoréigneach go forleathan.
 
Is poblacht í an India le 28 Státstát agus 7seacht gCríochgcríoch Aontaisaontais inti, agus tá córas parlaiminteach ar bun sa tír. Bhí an 12ú geilleagar is mó ag an India sa bhliain [[2008]]. Cé go bhfuil geilleagar láidir eascarthach ag an tír, tá an bochtanas, an neamhlitearthacht, an galar agus easpa bia fós ann mar fhadhbanna mhóra. Is stát iolraíoch, ilteangach, ileitneach í an India sa lá atá inniu ann.
 
== Sanasaíocht ==
 
Tagann an t-ainm "an India" ón [[An Iondúis|Iondúis]], atá díorthaithe ón fhocal Sean-Pheirseach Hindu, ón Sanskrit Sindlu, an t-ainm stairiúil áitiúil d'abhainn na hIondúise. Thug na sean-[[An Ghréig|Ghréigigh]] Indoi (Ινδοί) (pobal na hIondúise) ar na hIndiaigh. Tugtar "Bharat" ar an India freisin, i mbunreacht na hIndia agus i teangacha na tíre. Tá an stádas céanna ag an da fhocal. Tagann Bharat ó ainm an rí finscéalach Bharata i miotaseolaíocht na hIndia.
 
== Teangacha na hIndia ==
Tá 22 teanga oifigiúil ag an India, is iad an [[Hiondúis]] agus [[Béarla]] na príomhtheangacha atá le húsáid leis an rialtas láir.
 
San 18ú haois bhí faill ag an bh[[Frainc]] ar smacht a fháil ar réimse maith den [[India]]. Má theip orthu é sin a dhéanamh ní de cheal dúthrachta agus misnigh é; arís agus arís eile chuaigh a gcuid arm i ngleic le reisimintí na Breataine, agus d’éirigh leo limistéar beag a choinneáil acu féin siar ó dheas ó Mhadras (Chennai) i d[[Tamil Nadu]]. Anois tá timpeall 203,000 duine ann. Bhí na Francaigh i b[[Pondicherry]] le 300 bliain; níor thug siad uathu é go dtí an bhliain [[1954]].
 
Ba í a dteanga an rud ba mhó a d’fhág na [[Sasana]]igh ina ndiaidh san India, agus níor thaise do na Francaigh é: tá Fraincis á labhairt fós in Pondicherry, rud a oireann go sármhaith don chuma atá ar an áit – na leaca pábhála, tithe maiseacha, gairdíní deasa; cuid den tseanFhrainc a d’fhág an stair ina diaidh i ndeisceart na hIndia. Tá clú ar na tithe itheacháin, agus clú freisin ar shaoire na beorach; agus bíonn an Masquerade ar siúl i mí Mhárta agus mí Aibreán – daoine in éide álainn agus i maisc ag rince trí na sráideanna le ceol cairdíní agus trumpaí. Ní nach ionadh, déantar ceiliúradh freisin ar scrios an [[Bastille]]. Tá an tseanIndia ann i gcónaí, ach go dti seo níor mhúch sí l’Inde française.