An difríocht idir athruithe ar: "Eoghan Ó Gramhnaigh"

Content deleted Content added
Colin Ryan (plé | dréachtaí)
No edit summary
Líne 1:
[[Íomhá:Eoghan Ó Gramhnaigh.gif|thumb|deas|220px|Eoghan Ó Gramhnaigh]]
BaSagart shagart,agus scoláire agus gníomhaíoch [[Gaeilge]] [[Éire]]annachba le linn na hathbheochana éea '''Eoghan Ó Gramhnaigh''' ([[Béarla]]: ''Eugene O'Growney''). saRugadh Bhéarla)é ar ([[25 Lúnasa 1863 ag [[Baile Átha Faithlinn]] i m[[1863Baile Átha Buí]] -i g[[Contae na Mí]] agus cailleadh é ar 18 Deireadh Fómhair 1899 in [[Los Angeles]] i g[[1899California]]).
 
Le Béarla a tógadh é, agus deirtear nach raibh a fhios aige go raibh an Ghaeilge ann nó gur thug mac léinn i gColáiste Naomh Fíonán s[[an Uaimh]] eolas dó fúithi.
== Óige ==
 
Chuaigh sé ar Choláiste Naomh Pádraig i [[Maigh Nuad]] sa bhliain 1882, agus lean sé air ag déanamh staidéir ar theanga, ar sheandachtaí agus ar stair na hÉireann. Théadh sé ar saoire sa Ghaeltacht, áit ar fhoghlaim sé conas an teanga a labhairt. Rinneadh sagart de sa bhliain 1888 agus ceapadh é mar shagart cúnta i m[[Baile na Carraige]] i g[[Contae na hIarmhí]]. Sa bhliain 1891 ceapadh é mar Ollamh sa Léann Ceilteach i Maigh Nuad, agus timpeall an ama chéanna rinneadh eagarthóir [[Irisleabhar na Gaedhilge]] de, iris a raibh roinnt alt dá chuid foilsithe cheana inti.
Rugadh agus tógadh Ó Gramhnaigh i mBéal Átha Faithleann, gar do [[Baile Átha Buí|Bhaile Átha Buí]] i g[[Contae na Mí]]. Ní bhíodh Gaeilge ar bith á labhairt ina cheantar dúchais ag an am agus ní raibh aon taithí aige ar an nGaeilge go dtí go ndeachaigh sé go dtí an chliarscoil.
 
== Ina''Simple shagart oirnitheLessons'' ==
 
Ceapadh é ina shagart i bparóiste i g[[Contae na hIarmhí]] agus bhíodh sé ina scríbhneoir do ''[[Irisleabhar na Gaedhilge]]'' agus ceapadh é ina eagarthóir ar an bhfoilseachán sin sa bhliain 1891. Ceapadh é ina Ollamh sa Léann Ceilteach i gColáiste Phádraig, Má Nuad, sa bhliain chéanna. Bhí sé de thoradh ar a chairdeas le [[Dubhghlas de hÍde]] go ndearnadh Leas-Uachtarán de ar [[Conradh na Gaeilge|Chonradh na Gaeilge]], nuair a bunaíodh an eagraíocht sin sa bhliain 1893.
 
== ''Simple Lessons in Irish'' ==
[[Íomhá:Inscríbhinn ar uaigh Eoghain Uí Ghramhnaigh.jpg|thumb|deas|200px|An inscríbhinn os cionn uaigh an Ghramhnaigh]]
[[Íomhá:Uaigh Eoghain Uí Ghramhnaigh.jpg|thumb|clé|220px|An másailéam ina bhfuilTuama an Gramhnach adhlacthaGhramhnaigh i g[[Coláiste Phádraig]], [[Maigh Nuad]].]]
 
Seans maith gurb é an fáth is mó a bhfuil cáil ar an Athair Ó Gramhnaigh ná an leabhar a d'fhoilsigh sé d'fhoghlaimeoirí Gaeilge sa bhliain 1894, darb ainm ''Simple Lessons in Irish'' (''Buncheachtanna i nGaeilge''). Bhí ráchairt an-mhór ar an leabhar seo agus díoladh na mílte cóip de le linn thréimhse na hathbheochana. Bhí an leabhar seo bunaithe ar cholún leanúnach a bhíodh á scríobh aige in ''Irisleabhar na Gaedhilge'' agus sa ''[[Freeman's Journal]]''.
 
== Deireadh a Shaoil ==
 
Bhí Ó Gramhnaigh ar dhuine den dream a bhunaigh [[Conradh na Gaeilge]] sa bhliain 1893. Toghadh é mar Leas-Uachtarán an Chonartha toisc é a bheith mór le Dubhghlas de hÍde, agus bhí an post sin aige go dtí lá a bháis. Is é an saothar is mó a tharraing clú air "Simple Lessons in Irish," sraith ceachtanna a foilsíodh in ''Irisleabhar na Gaedhilge'' agus sa "Weekly Freeman" ar dtús. Ba é an Conradh a chuir na "Simple Lessons" amach ina leabhar sa bhliain 1894. Bhí ráchairt an-mhór air agus díoladh na mílte cóip de.
Bhí an tsláinte go dona aige ar feadh na mbliana fada agus chuaigh sé go [[Los Angeles]] i [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceá]] ar mhaith le téarnamh, mar gheall ar an eitinn a bhí air. Fuair sé bás ansin agus tugadh a chorp ar ais go hÉirinn, áit ar cuireadh é i másailéam i reilig Choláiste Phádraig i Má Nuad. Scríobh Seán Ó Ceallaigh beathaisnéis faoi san fhichiú haois.
Sa bhliain 1894, agus an tsláinte ag teip air, thug sé a aghaidh ar [[Arizona]] agus ar Chalifornia, mar a bhfuair sé bás den eitinn in aois a shé bliana is tríocha. Cuireadh é i Reilig Chalvaire os cionn Los Angeles. Sa bhliain 1903 aistríodh a chorp go dtí Maigh Nuad ar chomhairle chraobhacha Meiriceánacha Chumann na Gaeilge agus le cead uachtarán Mhaigh Nuad.
 
== Tagairtí ==
Line 26 ⟶ 20:
== Naisc Sheachtracha ==
 
* [http://www.maynoothcollege.ie/about/pastfigures.shtml Cuntas ar an nGramhnach, ar shuíomh gréasáin Choláiste Phádraig, MáMhaigh Nuad]
* [http://www.litriocht.com/shop/product_info.php?manufacturers_id=103&products_id=2975 Beathaisnéis Sheáin Uí Cheallaigh faoin Athair Ó Gramhnaigh]