An difríocht idir athruithe ar: "Earrach na bPobal"
Content deleted Content added
Guliolopez (plé | dréachtaí) No edit summary |
No edit summary |
||
Líne 2:
Sa stair, tugtar '''Bliain na Réabhlóidí''' (ar a dtugtar freisin an t-ainm '''Earrach na Náisiún''' nó '''Earrach na nDaoiní''', i roinnt tíortha) ar an bhliain [[1848]], mar go raibh ceannaircí agus réabhlóidí fairsing ann a d'fhág [[Iarthar na hEorpa]] beagnach uilig ina chíor tuathail.
Ba é an chéad (agus an t-aonú ) uair ar thuit údarás traidisiúnta fud fad na [[An Eoraip|hEorpa]], ach bhí laistigh de bhliain amháin bhain fórsaí frithghníomhacha an bua amach agus theip ar na réabhlóidí. Thosaigh tonn seo na réabhlóide sa [[An Fhrainc|Fhrainc]] i mí Feabhra, agus láithreach bonn spréigeadh í amach ar an chuid is mó den Eoraip agus páirteanna den [[Meiriceá Laidineach|Mheiriceá Laidineach]]. D'imrigh sí tionchar ar os cionn 50 tír, ach ní raibh aon comhordú nó comhoibriú i measc na réabhlóidithe sna tíortha éagsúla. Bhí cúig toisc bainteach léi: míshástacht fhorleathan an phobail leis an cheannaireacht pholaitiúil; éileamh ar rannpháirtíocht agus daonlathas; éilimh an lucht oibre; borradh an [[náisiúnachas|náisiúnachais]]; agus ar deireadh, athghrúpáil na bhfórsaí frithghníomhaca na ríogaí, na n-uasaicmí, an airm, agus na dtuathánach. Bhí comhghuaillíochtaí éagobhsaí 'ad hoc' i gceannas ar na ceannairceigh; leasaitheoirí, meánaicmí agus oibrithe, nach bhféadfaí fanacht le chéile ach ar feadh seal.
Maraíodh na mílte daoine agus bhí d'iachall ar go leor eile dul ar deoraíocht. An rud is suntaisí a d'éirigh as ná gur cuireadh deireadh leis an seirfeachas san Ostair agus san Ungáir. Thárla na réabhlóidí is tábhachtaí sa Fhrainc, san Ghearmáin, san Iodáil, agus san Ostair, ach níor sé an Rúis, an Bhreatain Mhór, nó na Stát Aontaithe.
Líne 13:
Ansin thosaigh na meánaicmí ag corraigh. Bhí spriocanna an lucht oibre de gnáth ar aon dul le spriocanna na meánaicmí. Scríobh [[Karl Marx]] agus [[Friedrich Engels]] ar iarratas an [[Conartha Cumannach|Chonartha Cumannach]] i Londain (eagraíocht comhdhéanta go príomha de oibrithe Gearmánacha) an [[Forógra Cumannach]] (a foilsíodh i nGearmáinis i Londain ar an 21 Feabhra, 1848). D'eisigh siad a gcuid "Éilimh Pháirtí Cumannach na Gearmáine" ó Pháras i mí na Márta 1848; níor áitigh an paimfléad ach aontú na Gearmáine, vótáil chomhchoiteann, díothú na ndualgas feodach, agus spriocanna den chineál céanna is a bhí ag na meánaicmí.
Chomhroinn na meánaicmí agus an lucht oibre
==Oibrithe uirbeacha==
Líne 21:
Bhí an staid sna stáit Gearmánacha mar an gcéanna. Cuireadh tús leis an tionsclaíocht i bpáirteanna den Phrúis. I rith na deich mbliana de na 1840idí sholáthair táirgeadh meicnithe i dtionscal na teicstíle éadaí saor, a bhí in ann sladghearradh a dhéanamh ar tháirgí lámhdhéanta na [[táilliúir|dtáilliúirí]] Gearmánacha. Leasaíodh
na gnéithe is lú a raibh gean air den fheodachas tuaithe, ach d'fhan oibrithe tionsclaíocha míshásta leis seo agus bhrúigh siad ar aghaidh i gcomhair athraithe níos mó.
==Ceantair tuaithe==
Ba chúis le fás daonra tuaithe ganntanas bia, brú talamh, agus imirce, laistigh den Eoraip agus amach as an Eoraip, go háirithe go Meiriceá Thuaidh. Sna blianta 1845 agus 1846, ba chúis le dúchan prátaí géarchéim cothaithe i dTuaisceart na hEorpa. Bhí éifeachtaí an dúchain le feiscint go mór mór sa [[An Gorta Mór|Ghorta Mór]] in Éirinn], agus d'fholaing [[na Garbhchríochaach|Garbhchríochta]] na hAlban agus Roinn na hEorpa ón ngalar céanna.
Ba ionann saibhreas na n-uasal (agus a gcumhacht comhfhreagrach) agus úinéireacht tailte feirme agus rialú éifeachtach na dtuathánach. Phléasc gearáin na dtuathánach amach i rith na bliana réabhlóideach 1848.
==Ról na smaointe==
In ainneoin iarrachtaí forbhríocha
agus go minic foréigneacha na gcumhachtaí bhfrithghníomhaithe chun iad a choinneáil smachtaithe, tháinigh bláth agus tóir ar smaointe lucht na [[daonlathas|ndaonlathach]], na [[Liobrálachas|liobrálaithe]], na [[Náisiúnachas|náisiúnaithe]], agus na [[Sóisialachas|sóisialaithe]].
I dteanga na 1840idí, chiallaigh an daonlathas vótáil chomhchoiteann fireann. chiallaigh an liobrálachas go bunúsach toiliú díobh siúd atá faoina rialú agus srian ar chumhacht na heaglaise agus an [[Stát Neamhspleách|stáit]], [[poblachtachas|rialtas poblachtach]], [[saoirse an phreasa]] agus an duine aonair. Chreid náisiúnaithe gur cheart daoine a chomhroinn (roinnt meascán de) teangacha coitianta, cultúr, reiligiún, stair i bpáirt, agus tíreolaíocht, a aontú le chéile; bhí gluaiseachtaí iridinteacha ann chomh maith. Ag an am seo, bhí [[an Ghearmáin]] agus [[an Iodáil]] ina mbailiúcháin de stáit bheaga. Ní raibh sainmhíniú comhaontaithe ar an téarma 'sóisialachas' sna 1840í, chiallaigh sé rudaí éagsúla do dhaoine éagsúla, ach d'úsáideadh é de ghnáth laistigh de chomhthéacs 'níos mó cumhachta d'oibrithe i gcóras bunaithe ar [[comharchumann na n-oibrithe|úinéireacht na n-oibrithe]] ar na [[modhanna táirgeachta]].
[[Catagóir:Réabhlóidí de 1848 | Réabhlóidí de 1848 ]]
| |||