Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "Pobal Éireannach na Breataine"

Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m Róbat: Athruithe cosmaideacha
No edit summary
Líne 1:
{{glanadh-mar|tá droch-Ghaeilge ann}}
[[File:British Irish.png|thumb|300px|Daoine de phór na hÉireann:<br />
[[Aidan of Lindisfarne]] • [[Columba]] • [[Charlotte Brontë]] • [[Arthur Wellesley, 1st Duke of Wellington]] • [[Kate Bush]]<br />
Line 6 ⟶ 5:
 
 
CuimsíonnIs anéard pobalatá Éireannachi sa'''bpobal BhreatainÉireannach na h-eisimircighBhreataine''' Éireannacha-Ghaelachainimircigh ó Éirinn agus a sliocht atá ina gcónaí sa Bhreatain. Is éiad anna daonrahinimircigh ar rugadh iad in Éirinnúd an tríú phobal eisimirceachdá saghas is mó saar domhan, tar éis eisimircighinimirceach MheicsiceachaMeicsiceach sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] agus na TurcaighdTurcach sa [[An Ghearmáin|Ghearmáin]].
 
== Stair ==
Ba iad na hÉireannachahÉireannaigh an dream mionlach isba mómhó sa Bhreatain i gcomhairleis na céadta bliain. ChuaighTá siad arag imirceteacht trasnathar [[Muir Éireann|Mhuir Éireann]]. Óó dheireadh anna aimsirré réamhstairiúla go dtí an lá atá inniu ann, tárud gluaiseachtab daoinefhurasta anna idirdhéanamh agus an dá oileánthír dechomh bharrgar asin bhfogasachtadá geografaíochchéile. Tá an taoideimirce seo ag aifeneartú agusnó ag sreabhadhlagú ide bhfreagairtréir gocúrsaí dálaí polaitíochtpolaitíochta, eacnamaíochteacnamaíochta agus sóisialta snaar an dá áiteannathaobh.
 
Tháinig Éireanaigh bhochta ina rabharta anall le linn an Drochshaoil sna 1840í. Ina dhiaidh sin tháinig laghdú éigin ar líon na n-inimirceach, agus méadú eile idir tríochaidí agus seascaidí an fichiú haois. Ba é seo an toradh a bhí ar ghanntanas oibre sa bhaile agus ar éileamh ar sclábhaithe sa Bhreatain, go háirithe sa tionscal tógála.
Lean an sraith teip barr prátaí is measa sna 1840idí - [[an Gorta Mór]] - an tréigean is tábhachtach as Éire. Meastar go bhfuair níos mó ná milliún daoine bás ann agus d'fhág beagnach an uimhir céanna an tír. Tharla tonn eisimirce breise go [[Sasana]] idir na 1930idí agus na 1960idí freisin, le daoine Éireannaigh ag éalú dálaí eacnamaíocht bocht ar lean bunú [[Saorstát Éireann]].
Ag an am céanna, bhí ganntanas lucht oibre an-ghéar i mBreatain i rith an [[20ú haois]] agus bhí gá aige den eisimircigh Éireannach san achair tógála agus oibre teaghlaigh.
 
ThitBa aniad daonracontaethe Éirean asiarthair níosagus móan nádeiscirt 8a milliúnsholáthair goformhór 6.5na milliún as 1841n-51.inimirceach Céad bliain níos déanaí thit sé go 4.3 milliún. Ar ansa 19ú haois,. bhíImirceacht eisimirce níos troime sna contaetha tuaithe iartharachshéasúrach agus deisceartach.shealadach Soláthraigha [[Contaebhí Chorcaí|Corcaigh]],ann [[Contaego Chiarraí|Ciarraí]]minic, [[Contae na Gaillimhe|Gaillimh]],agus [[Contae Mhaigh Eomeitheal|Maigh Eomeithleacha]], [[Contaeoibrithe Shligigh|Sligeach]],ag [[Contaefilleadh Thiobraidabhaile Árann|Tiobraidsa Árann]]gheimhreadh agus [[Contaesan Luimnigh|Luimneach]]Earrach. beagnachFaoi leathna eisimircigh1930í an Éire. Bhíba páirtí an gluaiseachtBhreatain seoba sealadach,rogha le [[meitheal|meithleacha]]himircigh oibritheÉireannacha fómharthar séasúrachaon agtír obaireile. iTháinig mBreatainneart aguseile, agidir filleadh abhaile den geimhreadhfhir agus earrach. Ar an lár-1930idímhná, bhí an Bhreatain Mhór an rogha a lán eisimircigh Éireannaigh. Thug an geilleagar Briotanach i rith an [[Dara Cogadh Domhanda]] (1939-45) agus ansna iar-chogadhcaogaidí, borradh lionagus mór daoine Éireannaigh chuig bailteiad ag fairsingiúcur marfúthú i [[Londain]], i [[Learpholl]], [[Manchain]], in [[Birmingham]] agus in [[Luton]].
I 1997, mhaígh an Rialtas Éireannach, ina ‘Páipéar bán ar Pholasaí Eachtrannach’ (''White Paper on Foreign Policy'') go raibh timpeall dhá mhilliún saoránaigh Éireannaigh ina gcónaí i mBreatain, leis an tromlach rugadh ansin. ▼
 
▲ISa bhliain 1997, mhaígh an Rialtas Éireannach, inasa ‘PáipéarPháipéar bánBán ar Pholasaí Eachtrannach’Eachtrannach (''White Paper on Foreign Policy'') go raibh timpeall dhá mhilliún saoránaigh ÉireannaighÉireannach ina gcónaí i mBreatain, leis an tromlach rugadhsa ansinBhreatain.
== Na Éireannaigh i Breatain ==
 
=== Na ÉireannaighhÉireannaigh isa SasanaBhreatain ===
I 2001 bhí 674,786 daoine Éireannach ina gcónaí i Sasana a rugadh in Éire. Is an tiús is mó na daoine a rugadh in Éire (gan fiú daoine na sliocht Éireannach á gcur san áireamh) agus bhí coibhéiseach go 12.1% an daonra oileán Éire (5.6 mhilliún) i 2001. Tá an daonra sliocht Éireannach is mó i mBreatain Mhór ag [[Londain]] agus tá an pobal Éireannach bunaithe sa cheantair [[Kilburn|Contae Kilburn]] (mar atá aithne air mar leasainm) i Iar-thuaisceart Londain. Le uirbeach uaisliú agus costaí níos airde, bhog an tromlach pobal aicme an lucht oibre Éireannach amach as [[Kilburn]] go [[Cricklewood]]. Tá aithne ar an ceantair [[Camden Town]] agus [[Shepherds Bush]] den pobail mór Éireannach.
 
=== Na hÉireannaigh i Sasana ===
Tá aithne ar [[Learpholl]] de bharr a hoidhreacht bríomhar Éireannach i measc uile cathracha Briotanacha. D’imirt na Éireannaigh ról mór i daonra Learphollach agus sochaí i rith a hocht chéad bliain stair an cathair. Is as sliocht Éireannach iad an tromlach Liverpudlians. Éistear an tionchar Éireannach sa chanúint áitiúil Learphollach, atá aithne ar mar ‘scouse’, agus san ainmneacha na daonra. Tá sinsearacht Éireannach ag triúr, ar an laghad, na saoránaigh Learpholl is cáiliúil, [[The Beatles]].
Sa bhliain 2001 bhí 674,786 Éireannach ina gcónaí i Sasana (daoine a rugadh in Éirinn). B'ionann sin agus 12.1% de dhaonra na hÉirinn (5.6 milliún) ag an am. I Londain a bhí formhór na ndaoine de shliocht Éireannach ina gcónaí, agus cuid mhaith acu le fáil in [[Kilburn]] in iarthuaisceart na cathrach. Tá an pobal ag scaipeadh le tamall anuas agus mórán acu bogtha anonn go dtí [[Cricklewood]] de dheasca uaisliú Kilburn agus méadú ar chostas maireachtála. Tá [[Camden Town]] agus [[Shepherds Bush]] aitheanta fós mar cheantair Éireannacha.
 
Tá iomrá le [[Learpholl]] de bharr a hoidhreachta bríomhaire Éireannaí, agus de shliocht Éireannach formhór mhuintir na cathrach.
Tá pobal mór Éireannach i m[[Birmingham]], le paráid [[Lá Fhéile Pádraig]] is mó san [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]] (an tríú is mó ar fud an domhan) agus ceantair bríomhar beo Éireannach i [[Digbeth, Birmingham|Digbeth]]. Bhogadh daoine Éireannaigh i gcónaí go Birmingham chun obair a fháil, go háirithe den obair tógála, monarcha agus tionsclaíoch a ofráilte an cathair. Thágthas lion mór daoine Éireannach go Birmingham chun canálacha, bóithre agus iarnróid a thógail san am caite. Tá sé ceaptar go bhfuil sinsearacht Éireannach ag céatadán mór daoine Birminghamach. Níl an tArdeaglais Naomh Chad ach ceann an dá Baisleac beaga san [[An Ríocht Aontaithe|Ríocht Aontaithe]]. Is an-tábhachtach mar an chéad Eaglais Chaitliceach tógtha i mBreatain tar éis an [[Reifirméisean]]. [http://www.irishquarterbirmingham.com/community.htm]
 
Is mór an pobal Éireannach atá in [[Birmingham]] agus paráid an-mhór [[Lá Fhéile Pádraig]] dá chomhartha sin. Is é [[Digbeth, Birmingham|Digbeth]] an ceantar is Gaelaí. Bhaineadh na hÉireannaigh amach Birmingham ar lorg oibre ar na canálacha, na bóithre agus na iarnróid, nó sna monarchana. De shliocht Éireannach cuid mhór den phobal fós, agus d'fhág siad a rian ar an áit. Tá Ardeaglais Naomh Chad ar an gcéad teampall Caitliceach a tógadh sa Bhreatain i ndiaidh an [[Reifirméisean|Reifirméisin]]. [http://www.irishquarterbirmingham.com/community.htm]
Tá ceangail láidir Éireannach ag [[Manchain]] freisin. Tá sé meastachán go bhfuil sinsearacht Éireannach éigin ag timpeall 35% daonra Manchanach. Is ceann an féile is mó in [[An Eoraip|Eoraip]] é an féile Éireannach Manchain.
 
Meastar gur de shliocht Éireannach timpeall 35% de phobal Mhanchan, agus bíonn féile shuntasach Éireannach ar siúl ann.
=== Na Éireannaigh in Albain ===
Tá imirce ceangail fada idir an [[Albain]] agus an cúige Uladh, idir [[Contae Dhún na nGall]], [[Contae Aontroma]] , [[Contae an Dúin]] agus an iarchósta Albain san áireamh. De bharr an ríocht [[Dál Riata]], tá sé deacair a dhearbhú idir an méid Albanaigh-Gaelacha atá sliocht Éireannach agus atá sliocht [[Na Cruithnigh|Cruithneach]]. I 2001, bhí timpeall 55,000 daoine atá rugadh in Éire ina gcónaí in Albain (1.1% daonra Albanach) ach is daoine an sliocht Éireannach 20% an daonra Albanach iad. D’ainneoin níos íseal lion daoine Éireannach ná gnách lonnaithe i [[Siorrachd Lannraig]], tá níos mó ná 50% an daonra san baile [[Drochaid an Chóta, Albain|Drochaid an Chóta]] de sliocht Éireannach.
 
=== Na ÉireannaighhÉireannaigh iin mBreatain BheagAlbain ===
Is fada agus is läidir an ceangal atá idir [[Albain]] agus Cúige Uladh. Is gearr ó chósta oirthearach na hAlban iad [[Contae Dhún na nGall]], [[Contae Aontroma]] agus [[Contae an Dúin]]. Sa bhliain 2001 ba de shliocht Éireannach 20% den phobal, agus in Éirinn a rugadh 55,000 den phobal (1.1% de dhaonra na hAlban). De shliocht Éireannach leath phobal [[Drochaid an Chóta, Albain|Dhrochaid an Chòta]] i [[Siorrachd Lannraig]], cé go bhfuil an céatadán íseal go leor sa chuid eile den siorramacht.
Tháinig a lán eisimircigh Éireannach go Breatain Bheag de bharr an Gorta Mór i 1845-52. Bhí said an-bhocht go minic agus ceaptar gur thug said tífeas, ach mhéadaigh a lion sa mílte go luath – go háirithe sa bailte mianadóireacht agus isteach agus timpeall [[Abertawe]] agus [[Casnewydd]].
 
I 2001, bhí 20,569 daoine Éireannach i mBreatain bheag a rugadh in Éire.
=== Na hÉireannaigh sa Bhreatain Bheag ===
De dheasca an Drochshaoil a tháinig mórán Éireannach chun na Breataine Bige (1845-52). Tháinig méadú ar líon a sleachta agus fuair siad obair sna mianaigh. Ba mhinic le fáil timpeall [[Abertawe]] agus [[Casnewydd]] iad. Sa bhliain 2001 bhí 20,569 duine sa Bhreatain Bheag a rugadh in Éirinn.
 
== Áiteanna a bhfuil neart daoine de shliocht Éireannach iontu ==
 
== Áiteanna le daonra Éireannach tábhachtach ==
Tá a lán daoine i m [[An Ríocht Aontaithe|Breatain]] le sliocht [[Éire]]annach agus tá said suite go príomha sa [[baile|bailte]] agus [[cathair|cathracha]] a leanas:
* [[Birmingham]]
* [[Caerdydd]]
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/Pobal_Éireannach_na_Breataine"