An difríocht idir athruithe ar: "Constáblacht Ríoga na hÉireann"

Bhí '''Constáblacht Ríoga na hÉireann''' ("Royal Irish Constabulary", RIC), nó "na saighdiúirí dubha", mar a thugtaí ar na constáblaí sa [[An Ghaeltacht|Ghaeltacht]] (cf. saothar [[Seán Bán Mac Meanman|Sheáin Bháin Mhic Mheanmain]]), ar ceann den dá chonstáblacht a bhí ag obair in Éirinn i dtús na fichiú haoise, in éineacht le [[Póilíní Ceannchathartha BhaileChathair Átha Cliath]] (Dublin Metropolitan Police). Bhí constáblachtaí dá gcuid féin ag [[Doire]] agus ag [[Béal Feirste]] roimh an mbliain 1870, ach scoireadh sa bhliain sin iad, ó bhí siad sáite san fhoréigean seicteach. B'Ba í an Chonstáblacht Ríoga a ghlac uirthi cúraimí na gconstáblachtaí seo ansin. Sa bhliain 1922, cuireadh deireadh leis an gConstáblacht Ríoga, agus tháinig dhá fhórsa poilíneachta nua ina háit, mar atá, an [[Garda Síochána]] i [[Saorstát Éireann]] agus [[Constáblacht Ríoga Uladh]] (''Royal Ulster Constabulary'', RUC) i d[[Tuaisceart Éireann]].

[[Caitliceachas|Caitlicigh]] ab ea iad formhór mór na gconstáblaí, ach ní raibh siad chomh coitianta sin i measc an lucht ceannais. Bhí córas póilíníochta na Constáblachta Ríoga ina mhúnla do [[Póilíní Capall Iarthuaisceart Cheanada|Phóilíní Capall Iarthuaisceart Cheanada]], nuair a bhí rialtas cónaidhme Cheanada ag iarraidh an bealach ab fhearr a oibriú amach leis an dlí a choinneáil i bhfeidhm sna [[Críocha Thiar Thuaidh Cheanada|Críocha Thiar Thuaidh]].

Tháinig an chéad fhórsa póilíní ar an bhfód in Éirinn, nuair a reachtaíodh [[an tAcht um Choimeád na Síochána]] sa bhliain [[1814]]. Bunaíodh an Chonstáblacht féin sa bhliain [[1822]], nuair a reachtaíodh [[an tAcht um Chonstáblacht na hÉireann]]. Ceann de na chéad dualgaisí dár thit ar a crann ab ea é na [[Deachú|deachúna]] a ghearradh de na Caitlicigh le lámh láidir le linn [[Cogadh na nDeachún|Chogadh na nDeachún]]. D'fhoráil an tAcht gur cuireadh fórsa póilíní ar bun i ngach [[barónachtbarúntacht]], agus na hardchonstáblaí is na cigirí ginearálta faoi cheannas an riaracháin shibhialta i g[[Caisleán Bhaile Átha Cliath]]. Sa bhliain 1841, bhí níos mó ná ocht míle sé chéad fear ag obair ina gconstáblaí. San am sin, bhí inneall nua curtha ar an bhfórsa le hacht a reachtaíodh sa bhliain 1836, agus heisíodh na chéad rialacha don Chonstáblacht da bhliain 1837. Bhí na constáblaí á gcoinneáil faoi dhiansmacht, agus ní raibh an phá thar moladh beirte. Chaithfeadh siad troid a chur ar na scológa bochta faoin tuath, nó bhí na bochtáin ag dul i [[rúnchumann|rúnchumainn]] ar nós na [[Ribínigh|Ribíneach]], a d'ionsaíodh na tiarnaí talún agus a maoin shaolta.

B'Ba ansin a bhronn [[Victoria na Ríochta Aontaithe|an Bhanríon Victeoiria]] an chéimíocht "ríoga" ar an gconstáblacht mar aitheantas as ucht na hoibre a rinne na póilíní ag cloí na gceannairceoirí, agus fuair an chonstáblacht cead suaitheantais [[Ord Ró-Oirirc Naomh Pádraig]] a úsáid. Chabhraigh an Chonstáblacht leis an tsochaí a thabhairt chun síochána, agus mionchoireanna ar nós ólachan poiblí agus mionghadaíocht ag teacht in áit na dtrioblóidí tuaithe, na rúnchumann agus na sluachorraíola armtha a bhí ní ba choitianta i dtús na naoú haoise déag. B'Ba é [[Cogadh na Talún]] sna blianta 1879-82 an phríomheisceacht ón gclaonadh seo. Ní raibh an saol chomh séimh céanna i m[[Béal Feirste]], príomhchathair Chúige Uladh, a bhí as aice láimhe na Constáblachta. D'fhág an teannas seicteach idir na Caitlicigh agus na Protastúnaigh a shliocht ar shaol na háite, agus phléasc trioblóidí tromchúiseacha amach sna blianta 1857, 1864, 1872 agus 1886. Sa deireadh, bhain na húdaráis an tátal as an scéal nach raibh aon mhaith sna péas áitiúla, agus b'í Constáblacht Ríoga na hÉireann a ghlac an fhreagracht as an bpóilíníocht i mBéal Feirste féin.