An difríocht idir athruithe ar: "An tSicil"

Content deleted Content added
→‎Na Cogaí Púnacha: {{main|Cogaí Púnacha}}
Líne 95:
* [[Salvatore Quasimodo]], file a bhain Duais Nobel sa litríocht sa bhliain [[1959]]
 
== Canúint na SicileTeangacha ==
=== Canúint na Sicile ===
{{main|An tSicilis}}
Tá canúint dá gcuid féin ag muintir na Sicile agus í chomh difriúil leis an [[Iodáilis]] chaighdeánaithe is gur féidir glacadh léi mar theanga ar leith. Tá an chanúint sin le cloisteáil ar fud na Sicile agus na n-oileán beag ina timpeall. Thairis sin, labhraítear canúintí gaolmhara i gcodanna de réigiúin [[Puglia]] agus [[Calabria]] ar an mórthír. Ar ndóigh, is féidir teacht trasna ar imirceánaigh ón tSicil i dtíortha móra an Bhéarla, na Stáit Aontaithe ach go háirithe, a bhfuil an teanga go líofa acu i gcónaí.
 
Fuair [[an tSicilis]] cuid mhaith focal ar iasacht ón nGréigisn[[Gréigis]], ón [[Araibis]], ón tsean-Fhraincis. Is deacair a rá, áfach, cathain a thosaigh sí á forbairt. Níl na teangeolaithe cinnte, ar mhair aon leagan den Laidin thruaillithe á labhairt nuair a bhí na hArabaigh i seilbh an oileáin, nó ar cuireadh an chéad síol leis an tSicilis i ndiaidh bhlianta an Arabachais. Tá sé sábháilte a rá nach bhfuil an tSicilis leath chomh sean leis an tSairdínis, ach mar sin féin, maireann cúpla focal sa teanga a bhfuil an-seanchuma orthu. Más fíor nár tháinig an Laidin thruaillithe, as ar fáisceadh an tSicilis, - más fíor nár tháinig sí go dtí an tSicil ach i ndiaidh imeacht na nArabach, ba as Cúige Campania ba mhó a tháinig sí, agus blas na gcríoch sin uirthi.
Tá canúint dá gcuid féin ag muintir na Sicile agus í chomh difriúil leis an Iodáilis chaighdeánaithe is gur féidir glacadh léi mar theanga ar leith. Tá an chanúint sin le cloisteáil ar fud na Sicile agus na n-oileán beag ina timpeall. Thairis sin, labhraítear canúintí gaolmhara i gcodanna de réigiúin [[Puglia]] agus [[Calabria]] ar an mórthír. Ar ndóigh, is féidir teacht trasna ar imirceánaigh ón tSicil i dtíortha móra an Bhéarla, na Stáit Aontaithe ach go háirithe, a bhfuil an teanga go líofa acu i gcónaí.
 
Fuair an tSicilis cuid mhaith focal ar iasacht ón nGréigis, ón Araibis, ón tsean-Fhraincis. Is deacair a rá, áfach, cathain a thosaigh sí á forbairt. Níl na teangeolaithe cinnte, ar mhair aon leagan den Laidin thruaillithe á labhairt nuair a bhí na hArabaigh i seilbh an oileáin, nó ar cuireadh an chéad síol leis an tSicilis i ndiaidh bhlianta an Arabachais. Tá sé sábháilte a rá nach bhfuil an tSicilis leath chomh sean leis an tSairdínis, ach mar sin féin, maireann cúpla focal sa teanga a bhfuil an-seanchuma orthu. Más fíor nár tháinig an Laidin thruaillithe, as ar fáisceadh an tSicilis, - más fíor nár tháinig sí go dtí an tSicil ach i ndiaidh imeacht na nArabach, ba as Cúige Campania ba mhó a tháinig sí, agus blas na gcríoch sin uirthi.
 
Ní úsáidtear mórán Sicilise i litríocht inniu, ach amháin ar mhaithe leis an gcanúnachas - le spíosra réigiúnach a chur leis an Iodáilis chaighdeánach. Ina dhiaidh sin féin, tá traidisiún liteartha ag an gcanúint a théann siar a fhad leis an dara nó an tríú haois déag. Sna blianta sin, bhí scoil filíochta ag cumadh dánta agus laoithe Sicilise san oileán in aithris ar fhilíocht na dtrúbadóirí i nDeisceart na Fraince.