An difríocht idir athruithe ar: "Eoin Mac Néill"

Bhí Eoin MacNeill (15 Bealtaine [[1867]] - 15 Méan Fomhar [[1945]]) ina Scóláire Ghaelach, náisiúinigh agus réabhlóidí. Chabraigh sé Conradh na Ghaeil a bhúnadh, ba cheannaire é de Óglaigh na hÉireann nár chuaigh le John Redmond le troid sa [[Chéad Chogadh Domhanda]], agus bhí sé pairteach sna laethanta luath de Saor Stáit na hÉireann

 

Rugadh é in Glenarm, Contae Aontroma agus mhúineadh i Coláiste an Bhanrí i m[[Béal Feiriste]]. bhí suim iontach mhóir aige i Stair na hÉireann agus rinne sé alán staidear air. Sa bhliain [[1893]] bhúnaigh sé [[Conradh na Ghaeil]] le [[Douglás de hÍde]]. Bhí sé ina eagarthóir den nuachtaín "Irisleabhar na Ghaeilge". Sa bhliain [[1908]] cheapadh é mar mháistir de séan stair na hÉireann in Ollscoil Báile Átha Cliath.

 

Thóg Mac Piarais, Ó Conghaile agus na ceannairí eile an chinneadh, go racfaidh an Éirí amach an lá dár gcionn. De bhárr ordaithe Mac Néill, bhí na hÓglaigh giota beag meascaithe suas faoi cheard le déanamh agus níor tháinif formhór dóibh amach le troid ar an lá. Thósaigh sé ar Luan Cásca, 24ú Aibreáin [[1916]], ach theip ar an Éirí amach agus ghéill na hÉireannaigh ar deireadh, ghabh na Sasnaigh mac Néíll, agus fuair sé phianbhreith príosúnachta saoil.

 

Ligeadh saor é sa bhliain [[1917]] agus toghaíodh é mar baill de pairlimint Ollscoil Náisiúnta na hÉireann mar ionadaí [[Sinn Féin]] sna todhcháin [[1918]], dhiúltaigh sé a suíocháin a thógadh i westminister ach suí sé ina áit, i rialtais nua na hÉireann [[Dáil Éireann]]. Sa bhliain 1921 tréisigh sé le [[Conradh Angla-Éireannach]]. Ina dhiadh seo cheapadh é mar an aire oideachas don chéad rialtas SaorStáit na hÉireann. Ach thóg a mac taobh in aigheadh an Chonartha agus mháraigh airm an SaorStáit é, agus é ag troid in aice Sligeach méan Fómhar [[1922]], i rith [[Cogadh Cathartha na hÉireann]]

 

Sa bhliain [[1924]] bhúaíodh coimmisiún an teorain chun a chinniú cá mbeadh an teorain idir na sé chontae den tuaisceart a raibh fós faoi riall na bhreataine. Bhí Mac Néill mar ionadaí do [[Saorstát Éireann]]. D'éirigh sé as tar eis tuairsc na aithrithe (aithrithe beaga) a bheith foilsithe i nuachtáin.

 

I mí na Nollaig [[1925]] ghéill rialtas an Saorstáit do na Sasnaigh go bhfágfaí an teorain mar a bhí. Chuir seo fearg ar alán náisiúnaigh agus fuair Mac Néill alán léirmheastóireacht uatha. Le tréise lámh d'fhág sé a shuíocháin sa Dáil sa bhliain [[1927]].

 

D'Éirigh sé as polaitíocht go hiomláin ar deireadh agus rinneadh chathaoirleach de coimisiún lámhscríbhinn na hÉireann. Foilsigh sé cúpla leabhair faoi [[Stair na hÉireann]] freisin, ag obair go díograsach don scóláireacht ina blianta deireanach. Fuair sé bás i mBáile Átha Cliath de bhár cúiseanna nádurtha ag aois 78.