An difríocht idir athruithe ar: "Eoin Mac Néill"

Content deleted Content added
No edit summary
Meabhar (plé | dréachtaí)
→‎Saol Óige agus an Éirí amach: -go leor mionathraithe
Líne 3:
== Saol Óige agus an Éirí amach ==
 
Rugadh é in Glenarm, Contae Aontroma agus mhúineadhfuair sé oideachas i ColáistegColáiste anna BhanríRíona i m[[Béal FeiristeFeirste]]. bhí suim iontach mhóirmhór aige i Stair na hÉireann agus rinne sé alána lán staidear air. Sa bhliain [[1893]] bhúnaighbhunaigh sé [[Conradh na GhaeilGaeilge]] le [[DouglásDubhghlas de hÍde]]. Bhí sé ina eagarthóir denar nuachtaínan nuachtán "Irisleabhar na GhaeilgeGaeilge". Sa bhliain [[1908]] cheapadhceapadh é mar mháistir de séanar stairseanstair na hÉireann in Ollscoil BáileBhaile Átha Cliath.
 
Trí bheith ag obair i chonradhgConradh na ghaeilGaeilge bhuail sé le baill de SinnShinn Féin, cheapadhceapadh é mar chaothairleachchathaoirleach de comhairlechomhairle a bhúnaighbhunaigh [[Óglaigh na hÉireann]] sa bhliain [[1913]]; níos déanaí do rinne siad ceann foirne de. Bhí Mac Néill go hiomláin i gcoinne Éiríéirí amach trí foréiginfhoréigin ach amhainamháinmba rud é go ndéanfachndéanfadh na Sasnaigh iarracht fáil réidh leis na hÓglaigh. Ní fhaca sé aon dúchasdóchas i troiddtroid in aghaidh ImprireachtImpireacht na BhreataineBreataine. Áfach, thósaighThosaigh [[BráíthreachasBráithreachas Poblachta na hÉireann]] (IRB) agus na cheannairíceannairí eile (Pádraig Mac Piarais ina measc) ag phleanáilpleanáil Éiríéirí amach, mar sin féin, go háirithe toisc go raibh na SasnaighSasanaigh gafa le cogadh san [[Eoraip]],; fuair siad chomaircabhair ó [[Séamus Ó Conghaile|Shéamus Ó Conghaile]] agus a [[Arm na Saoránach]] (a bhí ag pleanáílpleanáil Éiríéirí amach Shóisialachshóisialach) fresinfreisin.
Chuir Pádraig Mac Piarais, ina luí ar Eoin Mac Néill le litir bréagach a rá go raibh na Sasnaigh chun na hÓglaigh go léir a gabhadhghabháil go lualuath agus dúirt sé leis go raibh airm GéarmánachGearmánach ag teacht i dtír i cúplagcúpla lá.
 
Socraíodh an Éirít-éirí amach ar Domhnach na Cásca, ach fuair Mac Néill amach gur litir bréagach a bhí ann agus go raibh [[Ruairí mac Easmainn]] agus na hairm go léir gafa. Thóg sé arair féin an Éirít-éirí amach a chuirchur ar cheallceal. Le chabhaircabhair ó [[Mícheál Seosamh Ó Rathaille]] (a d'aontaigh le Mac Néill, ach troidthroid sé agus maríodh insan Éirí amach ar aon nós é) chuir sé a chuid oradaitheordaithe timpeall na tíre aag rá go raibh sé ar cuirthecurtha ar ceallceal.
 
Thóg Mac Piarais, Ó Conghaile agus na ceannairí eile an chinneadh, go racfaidhracfadh an Éirítéirí amach ar aghaidh an lá dár gcionn. De bhárrbharr ordaithe MacMhic Néill, bhí na hÓglaigh giota beag meascaithe suas faoi cheardchéard le déanamh agus níor tháiniftháinig formhóra dóibhbhformhór amach le troid ar an lá. ThósaighThosaigh sé ar Luan Cásca, 24ú Aibreáin [[1916]], ach theip ar an Éirí amach agus ghéill na hÉireannaigh ar deireadh,. ghabhGhabh na Sasnaigh mac Néíll, agus fuair sé phianbhreithpianbhreith príosúnachta saoil.
 
== Tar Éis an Éirí amach==