Vicipéid

An difríocht idir athruithe ar: "Mícheál Seosamh Ó Rathaille"

Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Líne 1:
[[Image:The_O'Rahilly_Ballylongford3.jpg|left|190px|thumb|]]
Rugadh Mícheál Seosamh Ó Rathille, (Aibreáin 22, [[1875]] - Aibreáin 29, [[1916]]) agus glaodh Ó Rathille air. Náisiúnach Éireannach ab ea agus ghlac sé pairt san t[[Éirí Amach na Cásca]] [[1916]] áit a maríodh é. Saolaíodh i mBéal átha Long fort, [[Contae Chiarraí]], bhí sé díograsach sna gluaiseachtaí pobachtanach agus an teanga [[Gaeilge]], agus baill den Coiste Gnótha, an boird rialaithe de [[Conradh na Gaeilge|Chonradh na Gaeilge]]. Thaisteal sé go rialta timpeall an domhain go háirithe sa Stát Aontaithe agus san Europ, ar deireadh d'fhán sé i m[[Baile Átha Cliath]]. Bhí sé measartha saibhir scríobh nuachtáin faoi tar eis an tÉirí amach go raibh sé ag fáil £900 sa bhliain, achuid dó ag dul chuig a himeachtaí náisiúnach.▼
Níos tabhachtáí fós b'é mar chuid de búnaitheoirí [[Óglaigh na hÉireann]]ctor of Arms. D'eagraigh sé le cabhair [[Erskine Childers]] agus na Ghearmáin, lastas airm a fháil a tháinig i dtír i mBinn Éadair, agus na hÓglaigh a armáíl dá bhárr.▼
 
▲Rugadh Mícheál Seosamh Ó Rathille, (Aibreáin 22, [[1875]] - Aibreáin 29, [[1916]]) agus glaodh Ó Rathille air. Ba Náisiúnach Éireannach ab eaé agus ghlac sé pairt san t[[Éirí Amach na Cásca]] [[1916]] áit a maríodh é. Saolaíodh i mBéal áthaÁtha Long fort, [[Contae Chiarraí]], bhí sé díograsach sna gluaiseachtaí pobachtanachpobachtánach agus an teanga [[Gaeilge]], agus baillbhí sé mar ball den Coiste Gnótha, an boird rialaithe de [[Conradh na Gaeilge|Chonradh na Gaeilge]]. Thaisteal sé go rialta timpeall an domhain go háirithe sasna Stát[[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] agus san Europ[[An Eoraip|Eoraip]], ar deireadh d'fhán sé i m[[Baile Átha Cliath]]. Bhí sé measartha saibhir, scríobh nuachtáin faoi tar eis an tÉirí amach go raibh sé ag fáil £900 sa bhliain, achuidan-chuid dóde ag dul chuig a himeachtaí náisiúnachnáisiúnaigh.
Ní raibh sé mar ball de [[Bráithreachas na Poblachta]] agus dá bhárr ní raibh a fhois aige faoi pleanna don [[Éirí Amach na Cásca]]. Rinne an BnaP iarracht daoine mar [[Bulmer Hobson]] [[Eoin Mac Néill]] agus Ó Raithille a choiméad gan fhois faoin tÉirí amach toisc go raibh siad i gcoinne Éirí amach gan saighid óna Sasnaigh. Fuair Bulmer Hobson amach faoi agus fudaigh BnaP é, chuala Ó Rathille faoi agus chuaigh sé go scoil [[Pádraig Mac Piarais]] le labhairt leis. Bhí fearg an domhain air agus nuair a d'fhág sé, thiomáin sé timpeall na tíre (go háirithe go [[Contae Luimnigh|Luimneach]], [[Contae Chorcaí|Corcaigh]], [[Contae Chiarraí|Chiarraí]], agus [[Contae Thiobraid Árann|Thiobraid Árann]]) a chuir stop leis an tÉirí amach lasmuigh de [[Baile Átha Cliath]] an lá dár gcionn.▼
 
▲Níos tabhachtáí fós b'é mar chuid de búnaitheoirí [[Óglaigh na hÉireann]]ctor of Arms. D'eagraigh sé le cabhair [[Erskine Childers]] agus na Ghearmáin, lastas airm a fháil a tháinig i dtír i mBinnm[[Binn Éadair]], agus na hÓglaigh a armáíl dá bhárr.
Fill sé abhaile agus chuala sé go rachfaidh an tÉirí amach ar aigheadh pé scéal é ar Luan Cásca. D'ainneoinn dá gcuid iarrachtaí é a chuir ar ceall (toisc gur chreid sé go theipfeadh an rud ar fad) chuaigh sé chun bualadh leis na cheannairí a ghlac páirt. Cheap sé toisc gur chabhraigh sé le crúthú na hÓglaigh go mba cheart go troidfeadh sé leo▼
 
▲Ní raibh sé mar ball de [[Bráithreachas na Poblachta]] agus dá bhárr ní raibh a fhois aige faoi pleanna donan t[[Éirí Amach na Cásca|Éirí amach]]. Rinne an BnaP iarracht daoine mar [[Bulmer Hobson]], [[Eoin Mac Néill]] agus Ó Raithille a choiméad gan fhois faoin tÉirí amachAmach toisc go raibh siad i gcoinne Éirí amach gan saighid óna Sasnaigh. Fuair Bulmer Hobson amach faoi agus fudaigh BnaP é, chuala Ó Rathille faoifaoin bhfuadach agus chuaigh sé go scoil [[Pádraig Mac Piarais]] le labhairt leis. Bhí fearg an domhain air agus nuair a d'fhág sé, thiomáin sé timpeall na tíre (go háirithe go [[Contae Luimnigh|Luimneach]], [[Contae Chorcaí|Corcaigh]], [[Contae Chiarraí|Chiarraí]], agus [[Contae Thiobraid Árann|Thiobraid Árann]]), chun ordaithe faoin tÉirí Amach a chealaigh, rud a chuir stop leis an tÉirí amach lasmuigh de m[[Baile Átha Cliath]] an lá dár gcionn.
Troid sé ón [[Ard-Oifig an Phoist]] ar sráid Uí Chonaill i rith seachtain na Cásca, is cósúil gur fhan sé suas staighre, amuigh óna cheannairí eile, bhí sé fós feargach leis na ceannairí.▼
 
▲FillD'fhill sé abhaile agus chuala sé go rachfaidhrachfadh an tÉirí amach ar aigheadh péar scéalaon échaoi, ar Luan Cásca. D'ainneoinn dá gcuid iarrachtaí é a chuir ar ceall (toisc gur chreid sé go theipfeadh an rud ar fad) chuaigh sé chun bualadh leis na cheannairí (Mac Phiarais, agus a ghlacleithead) le ghlacadh páirt. Cheap sé toisc gur chabhraigh sé le crúthú na hÓglaigh go mba cheart go troidfeadh sé leo.
 
▲Troid sé ón t[[Ard-Oifig an Phoist]] ar sráid[[Sráid Uí Chonaill]] i rith seachtain na Cásca, is cósúil gur fhan sé suas staighre, amuigh óna cheannairí eile, bhí sé fós feargach leis na ceannairíleo.
 
Dúirt Lieutenant AD Chalmers, (priosúnach a fuair [[Mícheál Ó Coileáin]]), faoi Ó Rathille, go raibh sé dea bheasach dó; thug Ó Raithille ordaithe ag rá go mbeadh Chalmers i gceannas ar an tairgead agus a chinntiú nach dtiocfadh droch rud don saighdiúir.
 
Ar an Aoine 28ú Aibreáin, agus Oifig an phoistPhoist trí thine, thairscint sé le grúpa fir a thógaint amach agus slí ealaithe a fháil. Agus é ag trasnú sráid Uí Mhórdha, d'ionsaigh meaisínghunna Sasnach iad.
Thit sé ina chnaip i ndoras ar an sráidtsráid gonta agus ag cur fola go dona, ar deireadh rith sé trasna an mBóthar go lána SaibhillSaicbhil, (anois sráid Ó Raithille). Ach chuir seo é féin i gcontúirt arís agus d'ionsaigh an gunna é go marfach arís.
 
Déirtear go raibh sé fós beo 19 uaire ina dhiadh, aró oíche Dé hAoine, agusgo dtí tráthnóna Dé Sathairn (tar eis geilleadh na forsaí Éireannach ar tráthnóna Dé Sathairn).▼
Déireann Albert Mitchell, tiomanaí otharcar (ag chuir i gcuimhne dúinn go bhfuil sé á scríobh 30 bliana níos déanaí), go raibh sé ag tiomáint tríd na sráideanna i dtreo deireadh na seachtaine agus gur thairring sáirsint a aird ar choirp, a bhí ag luí sa gháitéar i sráid Uí Mhórdha, glaosta i culaith glas. Is cósúil go raibh an fear fós beo, agus bhí Mitchell ar tí é a iompair go dtí an otharcar, nuair a tháinig oifigeach Sasnach trasna a dhiultaigh chead dúinndóibh lámh a leagadh ar an bhfear. Bhí orthu an fhearfear a fhágáil le bas a fháil. Tháinig siad ar ais níos deanaí, agus bhí saighdiúir ag gardáil an áit, dúradh le Mitchell níos deanaí gur Ó Raithille a bhí ann.▼
 
D'ainneon don pian a bhí aige, scríobh sé teachtaireacht deireanach chuig a bhean chéile, Nancy. Deireann an litir:
▲Déirtear go raibh sé fós beo 19 uaire ina dhiadh, ar oíche Dé hAoine, agus tar eis geilleadh na forsaí Éireannach ar tráthnóna Dé Sathairn.
▲Déireann Albert Mitchell, tiomanaí otharcar (ag chuir i gcuimhne dúinn go bhfuil sé á scríobh 30 bliana níos déanaí), go raibh sé ag tiomáint tríd na sráideanna i dtreo deireadh na seachtaine agus gur thairring sáirsint a aird ar choirp, a bhí ag luí sa gháitéar i sráid Uí Mhórdha, glaosta i culaith glas. Is cósúil go raibh an fear fós beo, agus bhí Mitchell ar tí é a iompair go dtí an otharcar, nuair a tháinig oifigeach Sasnach trasna a dhiultaigh chead dúinn lámh a leagadh ar an bhfear. Bhí orthu an fhear a fhágáil le bas a fháil. Tháinig siad ar ais níos deanaí, agus bhí saighdiúir ag gardáil an áit, dúradh le Mitchell níos deanaí gur Ó Raithille a bhí ann.
 
D'ainneon don pian a bhí aige, scríobh teachtaireacht deireanach chuir a bhean chéile, Nancy. Deireann an litir: ‘Scríofa"Scríofa i ndiaidh urchar a scaoileadh orm. A ghrá gheal Nancy scaoileadh orm agus mé ag treoir ruathat suas sráid Uí Mhórdha, thufthug doras foscadh dom. Chuala mé fir ag glaochdhíriú amach cá raibh méorm agus rith mé síos an lána ina bhfuil mé anois. Tá níos mó ná piléar amhain ionaim, ceapaim.Grá mhóir duit agus do na páistí Neill agus Anna, a muirneach. Troid maith a bhí ann ar aon nós.
Tá níos mó ná piléar amhain ionaim, ceapaim. Dalladh de ghrá duit agus do na páistí Neill agus Anna, a muirneach. Troid maith a bhí ann ar aon nós. le do thoil seachaid chuig Nannie Ó Rathille, 40 Páic Herbert, Báile Átha Cliath. Slán a chailín mo chraoí.’▼
 
▲Tá níos mó ná piléar amhain ionaim, ceapaim. Dalladh de ghrá duit agus do na páistí Neill agus Anna, a muirneach. Troid maith a bhí ann ar aon nós. leLe do thoil seachaid chuig Nannie Ó Rathille, 40 Páic Herbert, Báile Átha Cliath. Slán a chailín mo chraoí.’"
 
 
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/wiki/Mícheál_Seosamh_Ó_Rathaille"