An difríocht idir athruithe ar: "Baictéir"

Content deleted Content added
Addbot (plé | dréachtaí)
m Bot: Migrating 121 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q10876 (translate me)
m Róbat: Athruithe cosmaideacha
Líne 50:
== Stair na baictéareolaíochta ==
 
Ba é an t-eolaí [[an Ísiltír|Ísiltíreach]] [[Anton van Leeuwenhoek]] an chéad duine ar amhairc ar bhaictéir sa bhliain 1674, agus é ag baint úsáide as micreascóp solais aon-lionsa, a thóg sé féin. Thug sé an t-ainm "animalcules" dóibh agus sheol sé an t-eolas a d'aimsigh sé i litreacha go dtí an '''Royal Society of London for the Improvement of Natural Knowledge'''. Bhí an t-eolaí Gearmánach [[Christian Gottfried Ehrenberg]] sa bhliain 1828, freagrach as an t-ainm ''baictéar'' a thabhairt orthu. Tá an focal 'baictéar' díorthaithe ó βακτήριον -α na Gréigise, agus an bhrí a bhí leis ná "maide beag".[[Íomhá:Antoni van Leeuwenhoek.png|thumb|240px|right|Anton van Leeuwenhoek]]
 
Thaispeáin [[Louis Pasteur]], sa bhliain 1859, gur de réir fás miocrób a tharla an próiseas coipthe. [[Coipeadh]] a bhí i gceist, ní uathghiniúnint ([[prionsabal na huathghiniúna|hprionsabal na huathghiniúna]]) mar a cheap daoine go dtí sin. (Is [[fungas|fungais]] iad na [[giosta|giostaí]] agus na [[caonach|caonaigh]] atá freagrach as choipeadh de gnáth, ní baictéir.) Ba é [[Pasteur]], i bpáirt le [[Robert Koch]], a bhí comhaimseartha leis, a chéad thacaigh leis an teoiric gur cúis galar iad na frídíní.
Ba cheannródaí é an baictéireolaí leighis Gearmanach [[Robert Koch]] a d'oibrigh ar [[calar]], [[eitinn]] agus [[anrasc]]. Bhain Koch Duais Nobel amach i 1905, de thoradh ar a chuid taighde ar an eitinn agus an cruthúnas a thug sé do 'teoiric na bhfrídíní'.
I [[postaláidí Koch|bpostaláidí Koch]], leag sé síos critéir nó triail chritéir chun a thaispeaint go raibh nó nach raibh baictéir ar leith ciontach as ghalar. Úsáidtear na critéir seo i láthair na huaire.
Líne 58:
 
== Bunús agus lúth-éabhlóid ==
== Moirfeolaíocht ==
 
Rangaítear na baictéir de réir trí bhunchruth, cocais ( sféarach), bachaillíní (slatcruthach) agus spirilliam ( biseach).
Líne 86:
 
== Géineolaíocht ==
== Gluaiseacht ==
== Aicmiú agus aithint ==
== Imoibriú le horgánaigh eile ==
== Suntasacht i dteicneolaíocht agus i dtionscal ==
== Féach freisin ==
== Tagairtí ==
== Léitheoireacht sa bhreis ==
== Naisc sheachtracha ==