An difríocht idir athruithe ar: "Pádraig Mac Piarais"

Content deleted Content added
Eagarthóireacht. Forógra na Poblachta
chlib amháin: Mobile edit
MOS on quotes/non-GA content
Líne 36:
B’iomaí tréimhse a chaith sé i g[[Conamara]] ag foghlaim na teanga. Thóg sé teach beag ceanntuí dó féin i [[Ros Muc]] agus chuir sé aithne mhaith ar mhuintir na háite. Chaith sé tamall ina fhear eagair ar an g[[an Claidheamh Soluis|Claidheamh Soluis]], iris Chonradh na Gaeilge. Nuair a cuireadh na h[[Óglaigh na hÉireann|Óglaigh]] ar bun, bhí lámh aige san obair sin, freisin - bhunaigh sé buíon acu i Ros Muc. Ba bhall gníomhach de [[Bráithreachas na Poblachta|Bhráithreachas na Poblachta]] (The Irish Republican Brotherhood) é.
 
Ba iad aidhmeanna na scoile ná:
Ba iad aidhmeanna na scoile ná: Instruct pupils in a love of the Irish language, Educate pupils in a love of chivalry and self-sacrifice, Teach pupils to have “charity towards all”, a sense of civic social duty. Bhunaigh sé scoil Éanna sa mbliain 1908 i Raghnallach. Scoil dátheangach buachaillí a bhí ann. Scoil ghaelach a bhí ann. D’fhoghlaim na daltaí Stair agus Tír Eolas na hÉireann, staidéar ar an dúlra, eolaíocht, drámaíocht oideachas a bhí i bhfad chun tosaigh i gcomparad le scoileanna eile ag an am. Bhog an scoil go dtí Rath Farnáin sa mbliain 1910. Ar bhalla na scoile bhí nath cainte ó laoch na bhFiann Cú Chulainn “I care not though I were to live but one day and one night if only my fame and my deed live after me”.
:''Instruct pupils in a love of the Irish language, Educate pupils in a love of chivalry and self-sacrifice, Teach pupils to have “charity towards all”, a sense of civic social duty.''
 
Ba iad aidhmeanna na scoile ná: Instruct pupils in a love of the Irish language, Educate pupils in a love of chivalry and self-sacrifice, Teach pupils to have “charity towards all”, a sense of civic social duty. Bhunaigh sé scoil Éanna sa mbliain 1908 i Raghnallach. Scoil dátheangach buachaillí a bhí ann. Scoil ghaelach a bhí ann. D’fhoghlaim na daltaí Stair agus Tír Eolas na hÉireann, staidéar ar an dúlra, eolaíocht, drámaíocht oideachas a bhí i bhfad chun tosaigh i gcomparad le scoileanna eile ag an am. Bhog an scoil go dtí Rath Farnáin sa mbliain 1910. Ar bhalla na scoile bhí nath cainte ó laoch na bhFiann Cú Chulainn “I care not though I were to live but one day and one night if only my fame and my deed live after me”.
:''“I care not though I were to live but one day and one night if only my fame and my deed live after me”.''
 
Baineadh úsáid as Teach Feadha Cuileann mar scoil dhátheangach do chailíní Scoil Íde (1910-1912). Bhain deacrachtaí airgid le gnó mheánscoileanna na linne sin. Chaith sé trí mhí (8 Feabhra-7 Bealtaine) sna Stáit Aontaithe ag bailiú thart ar £1,000. Ba é ‘Robert Emmet and the Ireland of Today’ ábhar na léachta a thug sé in Nua Eabhrach.
Tar éis an sár-iarracht a rinne sé sa chun da ghaelscoil a chur ar fáil, is sa mbliain 1922 a thug an Roinn Oideachais isteach stair agus cultúr na hÉireann mar ábhair ranga.
 
 
Mí an Mharta 1903 chur sé isteach ar phost mar eagarthóir ar an gClaidheamh Soluis agus fuair sé é. Choinnigh sé an post sin go dtí deireadh na bliana 1909.
Line 49 ⟶ 53:
 
Chreid an Piarsach go raibh dlúthbhaint ag an gcúltúr le féiniúlacht na tíre. Nath cainte a chloistear go fíormhinic ná ‘tír gan teanga tír gan anam’ cuireann sé seo go mór leis an meon deafach faoi Éirinn. Chun scoilt cuimsitheach a dhéanamh idir Éire agus Sasana ba cheart an dá chultúr a scaipeadh chomh fada óna chéile agus gur féidir.
 
 
== Scríbhneoireacht ==
Scríobh sé dánta agus scéalta agus drámaí i n[[Gaeilge]], m. sh. ''An Mháthair'', ''Íosagán'', ''an Rí'', srl. Scríobh sé cuid mhaith i m[[Béarla]], chomh maith, ag gríosadh na n[[Gael]] chun troid a chur ar son na saoirse.
 
 
 
== Éirí Amach na Cásca ==
Mí Iúil 1914 tháinig gúnnaí agus urchair isteach ag cuan Bhinn Éadair, is sa scoil a cuireadh iad i bhfolach. Úsáidtear é an scoil anois mar iarsmalann.
 
Ar an 1 Lúnasa [[1915]] thug sé an óráid cháiliúil ag uaigh Uí Dhonnabháin Rosa, is i Ros Muc a scríobh “They:
:“''They think they have foreseen everything, think that they have provided against everything, but, the fools, the fools, the fools,! They have left us our Fenian dead, and while Ireland holds these graves, Ireland unfree shall never be at peace”''.
 
Ghlac sé páirt in [[Éirí Amach na Cásca]] in [[Éire|Éirinn]] i [[1916]]. Toghadh é ina uachtarán ar [[Poblacht na hÉireann|Phoblacht na hÉireann]] agus léigh sé [[Forógra na Poblachta]] lasmuigh de [[Ardoifig an Phoist]] ag tús an Éirí Amach. Mhair an tÉirí Amach ar feadh seachtaine tar éis nar cheap duine ar bith go mbeadh na hÓglaigh in ann fanacht chomh fada sin mar bhí rudaí ag dul in olcas. Ach nuair a chonaic an Piarsach an slad a bhí á dhéanamh ar Bhaile Átha Cliath de bharr na troda chinn sé géilleadh d'Arm na Breataine.
Line 65 ⟶ 67:
 
Dhaor na Gaill chun báis é, agus cuireadh é féin agus a dheartháir [[Liam Mac Piarais|Liam]] (Willie) chun báis i gclós [[Príosún Cill Mhaighneann|Phríosún Chill Mhaighneann]] chomh maith le dáréag eile de cheannairí an Éirí Amach.
 
 
An oíche a raibh sé ag fanacht lena bhás, scríobh sé litir chuig a mhatháir, chuig a dheartháir Liam, agus scríobh cuntas ar a thriall. Cuireadh chun báis é ar an 3 Bealtaine 1916 i bpríosún Chill Mhaighneann. Cuireadh a deartháir chun báis an lá dar gcionn. Cuireadh é agus na Ceannairí Óglaigh eile i mBairic Mhileata sna glasáin.
 
:''“When the position of Ireland’s language as her greatest heritage is once fixed, all other matters will insensibly adjust themselves. As it develops, And because it develops, it will carry all kindred movements with it. When Ireland’s language is established, her own distinct culture is assured. To preserve and spread the language, then, is the single idea of the Gaelic League.”''
 
== Naisc sheachtracha ==