An difríocht idir athruithe ar: "Bitheolaíocht na gceall"

Content deleted Content added
→‎Géinte: ce, nasc
Líne 106:
===Baictéir===
 
Is micrea-orgánaigh aoncheallacha gan núicléis eagraithe iontu na baictéir agus tugtar ginidíní nó frídíní galair orthu freisin. InIs é atá i micrea-orgánach ná foirm bheatha mhicreascópach. Ní plandaí ná ainmhithe na baictéir ach cineál beatha eile ar a dtugtar moneraMonera ina mbíonn struchtúr an-shimplí taobh istigh de na cealla. Sa bhaictéar bíonn an DNA scaipthe ar fud na cille cé go mbíonn an DNA i gcill phlanda nó ainmhí coimeádta i núicléas scoite.
 
===Víris===
 
Gníomhaithe orgánacha tógálacha atá ar an gcríoch idir damhna beo agus damhna neamhbheo, is ea na víris. Is é atá i víreas ná píosa beag de DNA i bhfoirm shlaite nó [[Sféar|sféir]], agus é clúdaithe le brat próitéine, an struchtúr go léir i bhfoirm sféir le eireaball air. Is féidir le víreas atáirgeadh taobh istigh de chealla óstaigh éigin bheo, baictéir, plandaí nó ainmhí. Nuair a dhéanann víris ionradh ar chill shláintiúil, greamaíonn barr an eireabaill leis an gcillscannán, sreabhann an DNA amach as an víreas agus isteach sa chill ionraithe, áit a atáirgeann sé arís agus arís eile chun a thuilleadh víreas a dhéanamh, agus an chill sin a mharú. Ansin éalaíonn na víris nua chun ionradh a dhéanamh ar cheall eile. Dá bharr seo is fíor-thógálach na víris. Feidhmíonn an víreas mar [[Seadán|sheadán]] chun an chill ionsaithe a chur i ndaoirse.
 
I bplandaí cuireann vírís tús le [[Galar mósáice|galair mhósáice]] i dtobacd[[tobac]], i dtrátaíd[[tráta]]í, i bpónairíb[[Pónaire soighe|pónairí soighe]] agus eile. In ainmhithe is galair iad seo a leanas a éiríonn as ionradh víreas,: [[Ailse|ailsí]] áirithe, [[conslaod]] madrúil, [[galar crúibe is béil]] i mbeithígh agus [[confadh]]. Is galair víris i ndaoine iad ailsí áirithe, [[SEIF|AIDS]], [[heirpéas]], [[slaghdán]], [[fliú]], [[polaimiailíteas]] agus [[heipitéis]].
 
==Frithbheathaigh==