An difríocht idir athruithe ar: "Cogadh Cathartha na Rúise"
Content deleted Content added
Guliolopez (plé | dréachtaí) Rang +IV |
No edit summary |
||
Líne 1:
Mhair '''Cogadh Cathartha na Rúise''' ón mbliain [[1917]] go dtí [[1922]]. Thosaigh sé díreach i ndiadh titim rialtas sealadach na Rúise agus teacht i gcumhacht na Boilséivigh tar eis an [[Réabhlóid na Rúise 1917|Réabhlóid sa bhliain 1917]]. D'éirigh sé níos measa nuair a fuair Lenin réidh le chomhthionól na Rúise agus go háirithe de dhárr siniú an Conradh Brest-Litovsk toisc gur thug sé alán talamh do na ghearmánaigh. Bhí an troid idir na Cumanaigh, glaodh an Airm Dearg orthu, agus na frith-cumanaigh, glaodh an Airm Bán orthú siúd, bhí an troideach is measa idir na bliana [[1918]] agus [[1920]]. Bhuaigh na Cumanaigh tar eis ceithre
== Achoimre ==
Tar eis a d'éirigh an tSár [[Nioclás II]] as coróin agus i ndiaidh [[Réabhlóid na Feabhra]] sa bhliain [[1917]], bhúnaíodh Rialtas Sealadach sóisialach. I [[Mí Meán Fomhar]] bhris [[Réabhlóid Dheireadh Fómhair]] amach faoi na Boilséivigh agus ghabh siad [[Cathair Pheadair]] agus thosaigh siad ag tógáil bailte timpeall an tír ar fad. I [[Mí Eanair]] [[1918]], rinne [[Lenin]] lánscoir ar an gcomhdháíl, agus forógraíodh sé go raibh na Boilséivigh mar rialtas nua na Rúise.
Ar dtús báire thosaigh na Boilséivigh ag iarraidh síochain a dhéanamh le tarraingt amach as an g[[Chéad Chogadh Domhanda|Céad Chogadh Domhanda]], mar a gheall siad do muintir na Rúise roimhe. Deirtear go bhfuil ceangailt idir an gheilleadh agus an tslí inár tháinig Lenin i dtír, le chabhair agus tacaíocht óna Ghearmámaigh a bhí ag tnúth le Réabhlóid sa Rúis le deireadh a chuir leis an bhfronta thoir.
Fograíodh sos comhraic láithreach agus thosaigh na idirbheartaíocht síocháin. Chéann de na riachtanais a bhí sa conradh, ná go bhfaighfeadh na gCumhachtaí Lárnaigh alán talamh ón Ruis, chuir seo go mór isteach ar náisiúnaigh an Rúis. Diúltaigh [[Leon Trotsky]] fiú, ionadaí na Boilséivigh, ar dtús.
Thosaigh na Gearmánaigh ag bogadh isteach sa Rúis, ní raibh airm na Rúise ann ar choir ar bith le frithbheartaíocht a thabhairt dóibh. Ar deireadh bhí ar na Boilséivigh an chonradh a shuiniú go tapafaidh bhí fadhbanna ag fhorbairt sa tír é féin, bhí na frithréabhlóide dainséireach don rialtas cumannachas. Rinne siad dhaingniú ar an Conradh Brest-Litovsk, ar an [[6 Marta]], 1918.
I ndiaidh Réabhlóid Dheireadh Fómhair, bhí dhíshlógadh déanta ar sean airm na Rúise agus bhúnaíodh airm Óglach na Gardaí Dearg eite míleata na Boilséivigh. Bhí [[Trotsky]] i gceannas orthu agus cruthaigh sé forsa níos gairmiúil a bhúnú, trí coinscríobh a thabhairt isteach.
Bhí cosc ar aon eagraíocht poilitiúil nach raibh ceangailte leis na Boilséivigh, fiú eagraíocht sóisialach, toisc nach raibh na Boilséivigh in ann tromlach a bheith acu in aon rialtais toghach trí daonlathas lasmuigh de Cathair Pheadair agus [[Moscó]].
Cé gur thosaigh frithbeartaíocht díreach i ndiadh an coup, bhí an Conradh Brest-Litovsk agus an cosc poilitiúil mar catalaíoch le grupaí frith-Boilséivigh a bhúnú, agus á bhrú le gníomhaíocht i gcoinne an rialtas a thosnú.
Cruthaíodh cónaidhmeach frith-Boilséivigh le troid i gcoinne an rialtas, ina measc bhí poblachtánaigh, caomhantóirí , daoine frithghníomhach, daoine a bhí i bhfábhar an monarcaí, liobrálaigh , sóisialaigh nach raibh mar Boilséivigh, daoine i bhfábhar daonlathas agus leásaithe. Glaodh an gluaiseacht na an Airm Bán orthu.
Freisin bhí grúpa ón Úcráine darbh ainm an Airm Glas agus glaodh an Airm Dubh ar an airm a bhí faoi na ainrialaigh, throid siad in aigheadh an dá thaoibh agus fiú a chéile i rith an cogadh.
Bhí na comhgháillí brónach nach raibh an fronta thoir gníomhach a thuile agus bhí siad burtha freisin faoi na Boilséivigh agus an Cumanachas. De Bharr seo chuir siad alán airm, tacaíocht agus fiú saighdiúirí don gluaiseacht Báin.
Chríochnaigh chuid mhaith den cogadh faoi [[1920]] le bua ar an Ginearail Pyotr Wrangel sa Crimea.
[[Catagóir:Stair na Rúise]]
| |||