An difríocht idir athruithe ar: "Cogadh Cathartha na Rúise"
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Líne 1:
Mhair '''Cogadh Cathartha na Rúise''' ón mbliain [[1917]] go dtí [[1922]]. Thosaigh sé díreach i ndiadh titim rialtas sealadach na Rúise agus teacht i gcumhacht na Boilséivigh tar eis an [[Réabhlóid na Rúise 1917|Réabhlóid sa bhliain 1917]]. D'éirigh sé níos measa nuair a fuair Lenin réidh le chomhthionól na Rúise agus go háirithe de dhárr siniú an Conradh Brest-Litovsk toisc gur thug sé alán talamh do na ghearmánaigh. Bhí an troid idir na Cumanaigh, glaodh an Airm Dearg orthu, agus na frith-cumanaigh, glaodh an Airm Bán orthú siúd, bhí an troideach is measa idir na bliana [[1918]] agus [[1920]]. Bhuaigh na Cumanaigh tar eis ceithre
Líne 25:
Chríochnaigh chuid mhaith den cogadh faoi [[1920]] le bua ar an Ginearail Pyotr Wrangel sa Crimea, ach lean beagán frithbheataíocht i gcúpla aiteanna go dtí an bhliain [[1922]].
== An Cogadh é féin ==
Bhí an cogadh ar siúil ar trí fronta, ar an taobh oirthearach, sa deisceart agus tuaisiartharach. Freisin bhí trí tréimhse den chogaidh.
Lean an chéad tréimhse ón réabhlóid go dtí gheill siad do na ghearmánaigh. I rith, i Mí [[Deireadh Fómhair]] [[1917]] d'fhógair an rialtas go mbeidh talamh traidisiúnta mar talamh an Stáit. Thósaigh seo Éirí Amach sa réigiún ina raibh an
Ginearál Kaledin i gceannas. De dheasca siniú Conradh Brest-Litovsk, thosaigh na Comhghuaillí ag tabhairt airm do forsaí míleata na frith-Boilséivigh.
Bhí chuid mhaith den troid é féin den chéad tréimhse seo treallach, ní raibh ach grupaí beaga ag troid go neamhspleach. i measc na forsaí sa cogadh seo bhí na Seic-Slóvaicigh, nó an Léigiún Seicslóvacach nó na Seicslóvacach báin.(Белочехи, Byelochekhi), Pólaigh agus ar taobh na Boilséivigh bhí na fír raidhfilí Dearg as An Laitvia (Красные латышские стрелки, Krasnye Latyshskiye strelki).
Bhí iontas ar Lenin nuair a bhris an cogadh cathartha amach ar dtús, agus níor thug se mheas faoin cumas forsaí ina aigheadh.
Ba é an dara tréimhse an tréimhse is tabhachtaí mháir sé ó Mí [[Eanáir]] go [[Samhain|Mí na Samhna]] [[1919]]. Ar dtús báire bhí bua ag Airm na Báin ag teach ó dheas (faoi Denikin), ó thoir (faoi Kolchak) ón iarthuaisceart (faoi Yudenich), ag brú an Airm Dearg siar ar gach fronta. Ach arís rinne Leon Trotscaí athbhéocháin ar a airm agus thosaigh sé ag chuir forsaí Kolchak siar (i mí [[Meitheamh]]) agus ansin forsaí Denikin agus Yudenich (i mí [[Deireadh Fómhair]]). Bhriseadh cumhacht an troid i ngach airm na báin ag an am céanna i lár mí na samhna.
Ba é an léigear fada, a rinneadh ar na forsaí Bána sa Crimea, an tréimhse deireanach den chogadh. Bhailigh Ginearail Wrangel na saighdiúirí go léir a bhí fagtha agus dhaingnigh siad iad féin sa Crimea. D'fhán siad ansin go dtí gur fill an Airm Dearg ón pholainn tar eis an cogadh Pholainn-Sóivéadach. nuair a d'fhill forsa iomláin an Airm Dearg, cloígheach an Airm Bán, agus aslonnaigh na saighdiúirí a bhí fágtha go dtí [[Iostanbúl|Cathair Chonstaintín]] i mí na Samhna [[1920]].
De gnáth críochnaíonn stair an cogadh ag an bua seo ar saighdiúirí Wrangel, lean frithbheartaíocht míleata suas go dtí aslonnadh saighdiúirí Ginearail Diterikhs i [[Vladivostok]] i mí [[Deireadh Fómhair]] [[1922]]. Tar eis an eachtra seo, d'fhógair [[An tAontas Sóivéadach]] go raibh é féin mar stáit. Ó sin ar aigheadh ní raibh aon frithbheartaíocht míleata ar scála mór in aigheadh an rialtas go Gluaiseacht Saoiese na Rúise i rith [[An Dara Cogadh Domhanda]].
| |||