An difríocht idir athruithe ar: "L. L. Zamenhof"

[[Giúdachas|Giúdach]] [[an Pholainn|Polannach]] ab ea Zamenhof. AnChuir an tsíorchoimhlint de dheasca míthuisceana bunaithe ar éagsúlacht na dteangacha, ina chathair dhúchais, [[Bialystok]], chuir sí isteach air go mór air agus é ina pháiste óg. Cathair an-ilteangach ba ea Bialystok: de réir dhaonáireamh na bliana 1897, seo mar a bhí catagóirí an daonra: Giúdaigh 66%, Polannaigh 18%, Rúisigh 8%, Gearmánaigh 6%, Béalarúisigh 2%. Mar sin bhí cúig theanga le cloisteáil go laethúil sa chathair, nach raibh mórán thar 30,000 duine ina gcónaí inti an tráth sin.

D'fhoilsigh Zamenhof an chéad leabhar (''Unua Libro'') ar Esperanto i gcathair [[Vársá]], na Polainnear an 26 Iúil [[1887]]. Chuir sé roimhe teanga neodrach, shofhoghlamtha a chur ar fáil, a chuirfeadh ar chumas daoine ó chúlraí teangachúltúir éagsúla labhairt go líofa ar bhonn, ancomhthuisceana agus chothraimcomhurraime lena chéile,agus a dteangacha féin a choimeád agus a fhorbairt freisin. Éireannach darbd'arb ainm [[Richard Geoghegan]] a scríobh an leagan Béarla dende 'Unua Libro'. Óna chuid staidéir ar an mBéarla, thuig sé nár ghá castachtaí gramadaí na Sean-Ghréigise nó na Rúisise chun teanga shaibhir, fhorbartha a chur ag feidhmiú. TáDeirtear go bhfuil timpeall 2-3 mhilliún duine ar fud an domhain a bhaineann feidhm as [[Esperanto]]. IÓ leaganmhí EsperantoLúnasa den2014, Vicipéid tábhí breis isagus 196217,000 alt, sa leagan Esperanto den Vicipéid, rud a fhágann Esperanto sa 32ú háit as 287 teanga as líon alt asa Vicipéide.

Giúdais a labhair a mháthair leis agus Rúisis a labhair a athair. As Rúisis a fuair sé a chuid oideachais. I litir an 8 Márta 1901 (chuig Th. Thorsteinsson) scríobh Zamenhof "Is í an Rúisis mo theanga dhúchais; ach anois is mó a labharaím Polainnis..." [[An Pholainnis|Polainnis]] a labhraíodh sé lena chlann féin sa bhaile. IsBhí sé óg nuair a d'fhoghlaim sé [[An Ghearmáinis|Gearmáinis]] agus [[An Fhraincis|Fraincis]], anagus [[An Eabhrais|Eabhrais]], agus ar scoil dheinrinne sé staidéar ar [[An tSean-Ghréigis|Shean-Ghréigis]], [[An Laidin|Laidin]] agus [[An Béarla|Béarla]]. Is cosuil go raibh breaceolas ar [[An Spáinnis|Spáinnis]], [[An Liotuáinis|Liotuáinis]] agus [[Volapuk|Volapuk]] aige. Dúirt sé féin gurbh iad Polainnis, Rúisis agus Gearmáinis na teangacha a bhí go líofa aige, is nach raibh sé chomh líofa as Fraincis. Is cosúil gur leagan Gearmáinise de "Hamlet" a d'úsáid sé chun Esperanto a chur ar dhráma cáiliúil Shakespeare.

Is liosta le háireamh an méid bunlitríochta a chum Zamenhof in Esperanto, agus an méid de mhórlitríocht teangacha eile a d'aistrigh sé go hEsperanto. File Giúdaise agus Rúisise ab ea Zamenhof freisin. I measc na n-aistriúchán tá an Sean-Tiomna iomlán, Hamlet Shakespeare, agus go leor de shaothar [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], [[Heinrich Heine|Heine]], [[Friedrich Schiller|Schiller]], [[Nikolai Gogol|Gogol]], [[Charles Dickens|Dickens]], [[Eliza Orzeszkowa|Orzeszko]], [[Hans Christian Andersen]], srl.

''Vivo de Zamenhof'' (Beatha Zamenhof), leis an taidhleoir Eilvéiseach, [[Edmond Privat]], isa bhliain 1920, an chéad bheathaisnéis (in Esperanto) a foilsíodh. Ar feadh i bhfad, ba é ''Zamenhof, aŭtoro de Esperanto'' (Zamenhof, údar Esperanto), le hollamh[[Marjorie Boulton]], ollamh le Béarla in Ollscoil Oxford, Marjoriesa Boulton, ibhliain 1962, an bheathaisnéis ba ghradamúla. As FraincisFhraincis, tá an leabhar '' L'homme qui a défié Babel'' (An fear a thug dúshlán Baibéil) le [[René Centassi]] agus [[Henri Masson]]. Foilsíodh aistriúchán den leabhar sin i gcuid mhaith teangacha, ina measc Spáinnis agus Esperanto féin: ''La homo kiu defiis Babelon''.