An difríocht idir athruithe ar: "Roibeard Emmet"
Content deleted Content added
mNo edit summary |
Coimeád |
||
Líne 1:
Ba cheannaire réabhlóideach [[Éire]]annach é '''Roibeard Emmet''' (nó ''Roibeard Eiméad'' uaireanta - [[4 Márta]] [[1778]] - [[20 Meán Fómhair]] [[1803]]). Theip ar a Éirí Amach sa bhliain [[1803]], gabhadh, agus
[[Íomhá:Robert Emmet - Project Gutenberg 13112.png|thumb|Roibeard Emmet]]
[[Íomhá:Grave of emmet.jpg|thumb|A leac uaigh]]
Líne 8:
Stop a oideachas i g[[Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath|Coláiste na Tríonóide]], nuair a chláraigh sé leis [[na hÉireannaigh Aontaithe]] a bhí ag iarraidh leasú pharlaiminteacha agus deireadh a chuir le idirdhealú in aghaidh [[Caitliceachas|Caitlicigh]] (cé go raibh Emmet agus baill eile mar [[Protastúnachas|Phrotastúnaigh]]). I ndiaidh forógra cogaidh na Sasanach ar [[An Fhrainc]] cuireadh cosc ar na hÉireannaigh Aontaithe sa bhliain [[1793]]. Ó shin ar aghaidh, bhí ar an eagraíocht dul faoi thalamh, agus bhí neamhspleáchas na hÉireann mar a n-aidhm, ag fáil réidh le Éirí Amach le chabhair ó na bhFrancaigh. Bhí ar dheartháir Roibird, [[Thomas Addis Emmet]] dul go dtí an Fhrainc le héalú ó smachtú an rialtas. Theip ar [[Éirí Amach 1798]] ach d'éalaigh Emmet agus daoine eile go dtí an Fhrainc.
Nuair a thosaigh an cogadh in aghaidh [[Napoléon Bonaparte|Napoléon]] san [[Eoraip]] arís i mBealtaine [[1803]], d'fhill Emmet ar Éireann le réabhlóidithe ar nós [[Thomas Russell]] agus [[James Hope]], le héirí amach nua a thosú. Rinne sé airm agus pléascán timpeall [[Baile Átha Cliath]]. Murab ionann agus Éirí amach [[1798]],
Ar ndóigh theip an t-Éirí amach, de dheasca easpa airm, agus neamh-oird na bhfear i mBaile Átha Cliath. Níor chabhraigh [[Michael Dwyer]] agus a fir ó [[Chill Mhantáin]] agus [[Contae Chill Dara|Chill Dara]]. Theip siad [[Caisleán Bhaile Átha Cliath]] agus maraíodh an Príomh Breitheamh [[Lord Kilwarden]]. Chuir Emmet stop leis an t-Éirí Amach chun stop a chuir leis an méid basanna.
[[Íomhá:Robert Emmet death mask only.jpg|clé|150px|thumb|Básdreach.]]
Chuaigh Emmet i bhfolach i ndiaidh an Éirí Amach ach ghabhadh é ar an [[25 Lúnasa]], in aice le [[Crois Araild]]. Chuir sé féin a shaoil i ndainséir nuair a bhog sé ó [[Ráth Fearnáin]] go dtí Crois Araild le bheith ina aice a mhuirnín, [[Sarah Curran]]. Thrialú é de réir an dlí ag baint le treas ar an [[19 Meán Fómhair]]; cheannaigh an coróin cabhair ó dlíodóir Emmet, [[Leonard MacNally]], don praghas £200 agus pinsean. Ar an [[20 Meán Fómhair]] cuireadh Emmet chun báis trí chrochadh agus cheann a bhaint. Cuireadh a chorp i bhfolach
Tar éis an chinne a thabhairt dó, thug Emmet óráid. Tá cáil ar na línte dheireanach, "Let no man write my epitaph...".
| |||