An difríocht idir athruithe ar: "Grúpa carbóinile"

Content deleted Content added
Chaco (plé | dréachtaí)
No edit summary
No edit summary
Líne 1:
[[Íomhá:Ketone-general.svg|deas|200px|thumb|CarbóinilComhdhúil le grúpa carbóinile (C = O)]]
Sa cheimic orgánach, is éard is '''grúpa carbóinile''' ann ná [[Grúpa feidhmiúil|feidhmghrúpa]] comhdhéanta d'adamh [[Carbón|carbóin]] dúbailnasctha le h[[Adamh|adamh]] [[Ocsaigin|ocsaigine]]: C = O. Bíonn sé coitianta i measc aicmí éagsúla de chomhdhúile orgánacha, mar chuid de go leor feidhmghrúpaí níos mó. Tugtar, go minic, comhdhúil charbóinile ar ghrúpa carbóinile.
An grúpa –CO. I gcomhdhúile orgánacha, faightear í in aindéid, [[céatóin]], [[Aigéad carbocsaileach|aigéid charbocsaileacha]], eistir is aimídí. I gcomhdhúile neamhorgánacha, faightear mar [[aonocsaíd charbóin]] chomhordaithe í.
Tagraíonn an téarma carbóinil freisin d'[[Aonocsaíd charbóin|aonocsaíde carbóin]] mar [[liogann]] i gcoimpléasc neamhorgánach nó orgánaimhiotalach (miotail carbóinile, m.sh. [[Teitreacharbóinil nicile|carbóinil nicile]]).
 
 
{{Fréamh an Eolais}}
==Comhdhúilí carbóinile==
{{síol}}
 
Bíonn na thréith seo a leanas ar fáil sna grúpaí carbóinile de chomhdhúile:
 
{|class=wikitable
|align=center|'''Comhdhúil||[[Aildéad]]||[[Céatóin]]||[[Aigéad carbocsaileach]]||[[Eistear]]||[[Aimíd]]
|-
|align=center|'''Struchtúr'''||[[File:Aldehyde2.png|60px|Aldehyde]]||[[File:Ketone-general.svg|60px|Ketone]]||[[File:Carboxylic-acid.svg|60px|Carboxylic acid]]||[[File:Ester.svg|60px|Ester]]||[[File:Amide-general.png|80px|Amide]]
|-
|align=center|'''Foirmle ghinearálta'''||RCHO||RCOR'||RCOOH||RCOOR'|||<nowiki>RCONR'R''</nowiki>
|-
|}
 
{|class=wikitable
|align=center|'''Comhdhúil||[[Eanón]]||[[Hailíd aicile,]]||[[Ainhidríd aigéadach]]||[[Imíd]]
|-
|align=center|'''Struchtúr'''||[[File:Enone-general.png|90px|Enone]]||[[File:Acyl Halide.PNG|60px|Acyl chloride]]||[[File:Carboxylic-acid-anhydride.png|95px|Acid anhydride]]||[[File:Imide-general.png|95px|Imide]]
|-
|align=center|'''Foirmle ghinearálta'''||<nowiki>RC(O)C(R')CR''R'''</nowiki>||RCOX||(RCO)<sub>2</sub>O||<nowiki>RC(O)N(R')C(O)R''</nowiki>
|-
|}
Tabhair faoi deara go bhfuil na lipéid is sonraí fostaithe de ghnáth. Mar shampla, tugtar 'ainhidríd aigéadach' seachas 'eistear' (a bhéas níos níos cineálaí) ar na sruchtúir R (CO) O (CO) R, cé go bhfuil an móitíf eistir fós ann.
Is carbóinilí orgánacha eile iad úiré agus na carbamáitíacha, díorthaigh na gclóiríd aicile, na gclóraformáiteanna agus na [[foisgéin|foisgéine]], eistir charbónáitithe, tiai-eistir, Lachtóin, lachtaim, [[aigéad hidrocsaimídeach|hiodrocsaimídí]], agus [[isicianáit|isicianáití]]. Samplaí de chomhdhúile carbóinile neamhorgánacha is ea [[dé-ocsaíd charbóin]] agus [[suilfíd charbóinile]].
Is grúpa speisialta de chomhdhúile charbóinile iad na comhdhúilí 1,3-décharbóinil ina bhfuil prótóin aigéadacha san aonad meitiléine lárnach. Sampla shampla; aigéad Meldrumm, Malónáit dé-eitile agus aicéitiolaicéatón.
[[File:Carbon dioxide.svg|thumb|upright=0.8|dé-ocsaíd charbóin]]
==Tagairtí==
[[Catagóir: Feidhmghrúpa]]