An difríocht idir athruithe ar: "Cogadh Cathartha na hÉireann"
Content deleted Content added
→Torthaí: Bhuaigh na Státairí toisc go raibh tacaíocht fhormhór an phobail acu |
|||
Líne 123:
== Torthaí ==
Bhuaigh na Státairí toisc go raibh tacaíocht fhormhór an phobail acu, go háirithe<ref>Cowman, Des (1991). Fianaise na Staire Iml. 3 : Gnéithe de Stair an 20ú hAois, Ar dTuiscint ar an Domhan Nua-Aoiseach. (An Gúm).</ref>. Bhí olltoghehán ann go gairid ina dhiaidh an sos chogaidh, ar [[27 Lúnasa]] [[1923]]. Seo iad na torthaí:
Ceann de na cogaí ba fhuiltí in Éirinn riamh ab ea é an Cogadh Cathartha. Is iomaí gníomhaí tábhachtach de chuid ghluaiseacht an neamhspleáchais a bhásaigh dá dheasca, cosúil le [[Mícheál Ó Coileáin]] féin. Rinne an dá thaobh ainghníomhartha agus coireanna. Mharaigh na frith-Chonraitheoirí roinnt mhaith Teachtaí Dála, agus chuir siad trí thine tithe a raibh fiúntas agus luach stairiúil ag roinnt leo, cosúil le [[Halla Uí Mhórdha]] i [[Maigh Eo]], ó tharla go raibh úinéir na háite in éis suíomh [[Seanad]]óra a bhaint amach. Mar a chonaic muid thuas, chuir an rialtas sealadach cimí frith-Chonartha chun báis ar bhealach mídhlíthiúil. Fuair ceithre chéad saighdiúir de chuid an tSaorstáit bás i machaire an áir, agus creidtear gur maraíodh ceithre mhíle duine ar fad. Fiú nuair a bhí siad ag cúlú roimh na Saorstátairí, rinne na Poblachtánaigh an-dochar d'infrastruchtúr agus do gheilleagar na tíre, agus bhí eacnamaíocht na hÉireann i bhfad ag fáil bisigh ón léirscrios sin. Thairis sin, cuireadh thart ar dhá mhíle déag d'fhrith-Chonraitheoirí i m[[Imtheorannú|braighdeanas]] i ndiaidh an chogaidh, agus níor scaoileadh an chuid ba mhó acu saor roimh an mbliain [[1924]]. Nuair a d'fhógair Proinsias Mac Aodhagáin deireadh an fheachtais, chuaigh ocht míle cime cogaidh ar stailc ocrais mar agóid in aghaidh an dóigh a rabhthas ina gcoinneáil i bpríosún i gcónaí. ▼
Teachtaí ar thaobh an Chonartha -. 108 teachta;
'Poblachtaigh' in éadan an Chonartha - 44 teachta.
Dhiúltaigh na 44 'Poblachtach' glacadh leis an Saorstát agus dhiúltaigh siad freisin suí sa Dáil. Ós rud é gurbh iad Cumann na nGael an páirtí aonair ba mhó, bhunaigh siad rialtas agus dearbhaíodh a gceannaire, [[Liam Tomás Mac Cosgair]], mar Uachtarán ar [[Dáil Éireann|Dháil Éireann]].
Mhair an cogadh cathartha idir an tIRA. agus 'saighdiúirí rialta' arm an tSaorstáit ar feadh bliana, beagnach. Maraíodh níos mó daoine agus rinneadh níos mó damáiste ná mar a rinneadh i gCogadh na Saoirse in éadan fórsaí Shasana, cogadh a mhair ar feadh dhá bhliain go leith. Is iomaí gníomhaí tábhachtach de chuid ghluaiseacht an neamhspleáchais a bhásaigh dá dheasca, cosúil le [[Mícheál Ó Coileáin]] féin. Rinne an dá thaobh ainghníomhartha agus coireanna. Mharaigh na frith-Chonraitheoirí roinnt mhaith Teachtaí Dála, agus chuir siad trí thine tithe a raibh fiúntas agus luach stairiúil ag roinnt leo, cosúil le [[Halla Uí Mhórdha]] i [[Maigh Eo]], ó tharla go raibh úinéir na háite in éis suíomh [[Seanad]]óra a bhaint amach.
▲
Tá siadsan ann, áfach, a deir nár thiontaigh an cogadh amach leath chomh fuilteach agus a d'fhéadfadh sé: is féidir é a chur i gcomparáid le [[Cogadh Cathartha na Spáinne|cogadh cathartha na Spáinne]] nó [[Cogadh Cathartha na Rúise|na Rúise]]. Thairis sin, níor ghlac [[Garda Síochána|an Garda Síochána]], constáblacht úrbhunaithe an tSaorstáit, páirt ar bith sa chogadh. Mar sin, bhí fórsa láidir póilíneachta ag an stát ó thús, fórsa a bhí neamharmtha neamhpholaitiúil go hiomlán.
| |||