Leagan ó 12:12, 5 Meitheamh 2016 athraigh TGcoa (plé \| dréachtaí) Confirmed users 31,129 edits mNo edit summary ← Gabh chuig an difear roimhe seo		Leagan ó 18:21, 31 Nollaig 2016 athraigh cealaigh TGcoa (plé \| dréachtaí) Confirmed users 31,129 edits Ainrialtacht An chéad dhifear eile →
Líne 44: Is tír san [[an Afraic\|Afraic]] í '''an Libia'''. Is í [[Tripilí]] an phríomhchathair. Is iar-choilíneacht de chuid [[An Iodáil\|na hIodáile]] í, suite idir [[an Éigipt]] agus [[an Túinéis]] agus teorainneacha aici chomh maith leis [[an Nígir]], [[an tSúdáin]], agus [[Sead]]. Tír mhór í, 1,759,540 ciliméadar cearnach, agus níl cuid ar bith di faoi uisce. Aeráid Mheánmharach atá fán chósta, ach is fásach te tirim lom atá sa mhórchuid den tír. Le blianta anuas tá Tionscadal na hAbhann Móire ar bun chun uisce atá faoi thalamh sa [[An Sahára\|Sahára]] a thabhairt go cathracha an chósta, an tionscadal uisce is mó sa domhan ach tá an fásach ag méadú i gcónaí. ==Stair== I ndiaidh do mhórchumhachtaí na h[[An Eoraip\|Eorpa]] ruathar a dhéanamh ar an Afraic sa [[19ú haois\|naoú haois déag]], agus coilíneachtaí a dhéanamh d'fhórmhór na hilchríche, ghabh an Iodáil seilbh ar an Libia i [[1911]]. Bronnadh neamhspleáchas uirthi faoi dheireadh i mí na Nollag [[1951]] agus bhí rí i gceannas na tíre ar feadh tamaill go dtí gur éirigh an t-arm amach ina choinne faoin gCornal [[Gaddafi]], an té atá i gceannas i Libia ó Mheán Fómhair [[1969]]. Córas ina raibh meascán den sóisialachas agus de dhlí traidisiúnta Arabach a bhunaigh Gaddafi ina raibh an pobal in ainm iad féin a rialadh, ach go praiticiúil is deachtóireacht mhíleata atá sa Libia, agus thug an ceannaire tacaíocht do naimhde [[Iosrael\|Iosraeil]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá\|Mheiriceá]] agus na [[An Bhreatain\|Breataine]] ó tháinig sé i gcumhacht. Rinne sé ionsaithe chomh maith ar Sead ar mhaithe le seibh a fháil ar mhianaigh luachmhara sa tír sin, agus theastaigh uaidh tíortha Arabacha na hAfraice a aontú le chéile faoina cheannas féin. Chuir sé an-chuid armlóin ar fáil don [[Óglaigh na hÉireann\|IRA]] in [[Éire\|Éirinn]], mar shampla, agus ciontaíodh gníomhairí dá chuid as an ionsaí ar eitleán paisinéirí Meiriceánach os cionn Lockerbie na h[[Albain\|Alban]] sa bhliain [[1992]]. D'admhaigh an Libia sa bhliain [[2003]] go raibh iarracht á dhéanamh airm núicléacha a dhéanamh le cabhair ó eolaithe na [[An Phacastáin\|Pacastáine]], ach i nidiaidh deireadh a bheith curtha leis an tionscnamh sin bhí gaol níos fearr aici le tíortha an Iarthair. I ndiaidh do mhórchumhachtaí na h[[An Eoraip\|Eorpa]] ruathar a dhéanamh ar an Afraic sa [[19ú haois\|naoú haois déag]], agus coilíneachtaí a dhéanamh d'fhórmhór na hilchríche, ghabh an Iodáil seilbh ar an Libia i [[1911]]. ===Ré Gaddafi=== Sa bhliain 2011, mar chuid den [[An tEarrach Arabach\|Earrach Arabach]], thosaigh éirí amach sa Libia i gcoinne réimeas Gaddafi. D'eisigh an Chúirt Choiriúil Idirnáisiúnta barántas gafa ar Gadaffi agus, faoi cheannasaíocht na [[An Ríocht Aontaithe\|Ríochta Aontaithe]] agus [[An Fhrainc\|Fraince]], thug roinnt tíortha cúnamh do na reibiliúnaigh Libiacha. Ar 22 Mí Lúnasa 2011 rinne na reibiliúnaigh a mbealach isteach sa phríomhchathair agus an lá ina dhiaidh sin bhris siad isteach i ndaingean Gaddafi sa chathair chéanna. D'éalaigh sé go dtí an chathair Sirte. Maraíodh ansin é ar 20 Deireadh Fómhair 2011. Tá an chuid is mo den tír faoi smacht an Chomhairle Idirthréimhseach Náisiúnta de chuid na reibiliúnach.▼ Bronnadh neamhspleáchas ar Libia i mí na Nollag [[1951]]. Bhí rí i gceannas na tíre ar feadh tamaill go dtí gur éirigh an t-arm amach ina choinne faoin gCornal [[Gaddafi]], an té atá i gceannas i Libia ó Mheán Fómhair [[1969]] go dtí 2011. Córas ina raibh meascán den sóisialachas agus de dhlí traidisiúnta Arabach a bhunaigh Gaddafi ina raibh an pobal in ainm iad féin a rialadh. Ach go praiticiúil, [[deachtóireacht]] mhíleata a bhí sa Libia, agus thug an ceannaire tacaíocht do naimhde [[Iosrael\|Iosraeil]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá\|Mheiriceá]] agus na [[An Bhreatain\|Breataine]] ó tháinig sé i gcumhacht. Is ar an ola a bhraitheann eacnamaíocht na tíre go hiomlán. Tá daonra 6,355,000 aici agus é ag fás go mear. ▼ Rinne Gaddafi ionsaithe chomh maith ar Sead ar mhaithe le greim a fháil ar mhianaigh luachmhara sa tír sin, agus theastaigh uaidh tíortha Arabacha na hAfraice a aontú le chéile faoina cheannas féin. * Éire. Chuir Gaddafi an-chuid armlóin ar fáil don [[Óglaigh na hÉireann\|IRA]] in [[Éire\|Éirinn]] * Lockerbie. Ciontaíodh gníomhairí dá chuid as an ionsaí ar eitleán paisinéirí Meiriceánach os cionn Lockerbie na h[[Albain\|Alban]] sa bhliain [[1992]]. * Airm núicléacha. D'admhaigh an Libia sa bhliain [[2003]] go raibh iarracht á dhéanamh airm núicléacha a dhéanamh le cabhair ó eolaithe na [[An Phacastáin\|Pacastáine]], ach i ndiaidh deireadh a bheith curtha leis an tionscnamh sin bhí gaol níos fearr aici le tíortha an Iarthair. ===Éirí amach, 2011=== ▲Sa bhliain 2011, mar chuid den [[An tEarrach Arabach\|Earrach Arabach]], thosaigh éirí amach sa Libia i gcoinne réimeas Gaddafi. D'eisigh an Chúirt Choiriúil Idirnáisiúnta barántas gafa ar Gadaffi agus, faoi cheannasaíocht na [[An Ríocht Aontaithe\|Ríochta Aontaithe]] agus [[An Fhrainc\|Fraince]], thug roinnt tíortha cúnamh do na reibiliúnaigh Libiacha. Ar [[22 Mí Lúnasa]] [[2011]] rinne na reibiliúnaigh a mbealach isteach sa phríomhchathair agus an lá ina dhiaidh sin bhris siad isteach i ndaingean Gaddafi sa chathair chéanna. D'éalaigh sé go dtí an chathair Sirte. Maraíodh ansin é ar [[20 Deireadh Fómhair]] [[2011]]. TáBhí an chuid is mo den tír faoi smacht an Chomhairle Idirthréimhseach Náisiúnta de chuid na reibiliúnach... ar feadh cúpla seachtain. ===Ainrialtacht, 2011-inniu=== ==Geilleagar== ▲Is ar an ola a bhraitheann eacnamaíocht na tíre go hiomlán. Tá daonra 6,355,000 aici ~~agus é ag fás go mear~~. == Nasc seachtrach == * [http://www.libya-watanona.com/libya1/ libya-watanona.com] [[Íomhá:Theatre sabratha libya.jpeg\|400px\|left\|thumb\|Amharclann - Sabratha]]

An difríocht idir athruithe ar: "An Libia"