An difríocht idir athruithe ar: "Mícheál Seosamh Ó Rathaille"
Content deleted Content added
mNo edit summary |
|||
Líne 1:
[[Íomhá:The O'Rahilly memorial, O'Rahilly Parade, Dublin.jpg|mion|Cuimhneachán, An Raitheallach, Paráid Uí Rathaille, inniu ar chúl Jury's Hotel.]]
[[Náisiúnachas in Éirinn|Náisiúnaí]] [[Éire]]annach a ghlac páirt in [[Éirí Amach na Cásca]] sa bhliain [[1916]] ab ea '''Mícheál Seosamh Ó Rathaille''' ([[22 Aibreán]], [[1875]] - [[29 Aibreán]], [[1916]]) nó ''The O'Rahilly'' ("An Rathailleach"), mar a thugtaí air go minic.
Fuair sé [[bás]] i bpáirc an áir in [[Éirí Amach na Cásca]] sa bhliain [[1916]]. Bhí sé ina Phoblachtach díograiseach, agus é ina bhall de Choiste Gnó [[Conradh na Gaeilge|Chonradh na Gaeilge]].
== Luathshaol ==▼
Bhí sé measartha saibhir, nó nuair a bhí an tÉirí Amach thart, bhí sé le léamh ar an ''[[Irish Times]]'' go raibh ioncam tráthrialta £900 i ndiaidh na bliana aige, agus é ag caitheamh cuid mhaith de ag tabhairt tacaíochta do chúis na Náisiúnaithe.
[[Íomhá:The O'Rahilly Ballylongford.jpg|thumb|upright|Plaic cuimhneacháin]]▼
Níos tábhachtaí fós, bhí sé ar duine de bhunaitheoirí [[Óglaigh na hÉireann]]. Le cabhair [[Robert Erskine Childers|Erskine Childers]] agus na Gearmáine, d'eagraigh sé an chéad lastas arm leis na hÓglaigh a armáil. Raidhfilí Mauser a bhí ann, agus iad le teacht i dtír i m[[Binn Éadair]].
▲== Luathshaol ==
Rugadh Mícheál Seosamh Ó Rathaille ar an [[22 Aibreán]] [[1875]] i m[[Béal Átha Longfoirt|Béal Átha Longphoirt]], [[Contae Chiarraí]]. Cailleadh é ar an [[29 Aibreán]] [[1916]], i m[[Baile Átha Cliath]].
Fear mór taistil a bhí ann, nó chaith sé conablach deich mbliana sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe]] agus san [[An Eoraip|Eoraip]], sular chuir sé faoi i m[[Baile Átha Cliath]].
▲[[Íomhá:The O'Rahilly Ballylongford.jpg|thumb|upright|Plaic cuimhneacháin]]
== Óglaigh na hÉireann ==
Ní raibh sé ina bhall de [[Bráithreachas na Poblachta|Bhráithreachas na Poblachta]], agus dá thoradh sin ní raibh a fhios aige go raibh an t[[Éirí Amach na Cásca|Éirí Amach]] ar na bacáin. Rinne an Bráithreachas iarracht na pleananna a choinneáil folaithe ar dhaoine mar [[Bulmer Hobson]], [[Eoin Mac Néill]] agus Ó Raithille, nó bhí siad den bharúil nár chóir dul chun ceannairce ar na [[Sasanaigh]], mura mbeidís siúd ag iarraidh na hÓglaigh a ionsaí.
Nuair a fuair [[Bulmer Hobson]] amach faoi na pleananna, d'fhuadaigh an Bráithreachas é, ar eagla go sceithfeadh sé orthu, ach ansin, chuala an Rathailleach iomrá ar an bhfuadach. Chuaigh sé go [[Scoil Éanna]] le labhairt le [[Pádraig Mac Piarais]]. Bhí fearg an domhain air, agus bhagair sé aon duine a lámhach a dhéanfadh iarracht an cleas céanna a imirt airsean. D'éirigh leis an bPiarsach maolú ar a fhearg, ach mar sin féin, bhí sé meáite ar an Éirí Amach a chosc. I ndiaidh dó imeacht leis ó [[scoil]] an Phiarsaigh, chaith sé an oíche ar fad ag tiomáint timpeall na D'fhill an Rathailleach abhaile agus chuala sé go rachadh an tÉirí Amach ar aghaidh ar aon chaoi, ar Luan na Cásca. Mar sin, d'éirigh leis an tÉirí Amach a stopadh sa tír ar fad, ach amháin i m[[Baile Átha Cliath]] féin. == Eirí Amach na Cásca ==
Le linn an Éirí Amach, bhí sé ag troid in [[Ard-Oifig an Phoist]], ach ó bhí sé feargach leis na ceannairí i gcónaí, d'fhan sé an chuid ba mhó den am thuas an staighre, le nach gcaithfeadh sé a bheith i dteagmháil leo siúd.
I ndiaidh an Éirí Amach, dúirt an Dara Leifteanant A.D. Chalmers leis na nuachtáin go raibh an Rathailleach ina cheann mhaith dó. Ar dtús, chuir [[Mícheál Ó Coileáin]], nach raibh ann san am seo ach Captaen óg de chuid na nÓglach, ceangal na gcúig gcaol air agus d'fhág mar sin é i mbosca [[Teileafón|teileafóin]]. Trí huaire an chloig ina dhiaidh sin, scaoil na hÓglaigh as an doghrainn é agus thug siad go hArd-Oifig an Phoist é. Nuair a chonaic an Rathailleach é, chuir sé ag coinneáil súile ar an aicsean é, lena chinntiú nach ngoidfeadh aon duine a dhath, agus thug sé rabhadh dá chuid fear féachaint chuige nach ndéanfadh aon duine dochar don tsaighdiúir.
Dé hAoine, an 28ú lá de Mhi Aibreáin, agus Oifig an Phoist trí [[Tine|thine]], thairg sé grúpa fear a thabhairt leis agus slí éalaithe a fháil. Ag trasnú Shráid Uí Mhórdha dóibh, fuair siad iad féin faoi thine ó mheaisínghunna de chuid na Sasanach. Ghoin an meaisínghunna an Rathailleach go dona, agus thit sé ina chnap ar an tsráid, ar thairseach os comhair dorais éigin. Bhí sé ag cur na sruthanna fola, ach ina dhiaidh sin féin, d'éirigh leis ruathar a thabhairt trasna na sráide, i dtreo Lána Sackville (inniu, Paráid Uí Rathaille). D'aimsigh an meaisínghunna é arís, ansin.▼
Tá an dá b'fhéidir ann, ach deirtear go raibh sé ina bheo i gcónaí, naoi n-uaire an chloig i ndiaidh an eachtra seo, ó oíche na hAoine go dtí tráthnóna an tSathairn, nuair a bhí na hÓglaigh tar éis géilleadh do na Sasanaigh cheana féin.
▲Dé hAoine, an 28ú lá de Mhi Aibreáin, agus Oifig an Phoist trí thine, thairg sé grúpa fear a thabhairt leis agus slí éalaithe a fháil. Ag trasnú Shráid Uí Mhórdha dóibh, fuair siad iad féin faoi thine ó mheaisínghunna de chuid na Sasanach. Ghoin an meaisínghunna an Rathailleach go dona, agus thit sé ina chnap ar an tsráid, ar thairseach os comhair dorais éigin. Bhí sé ag cur na sruthanna fola, ach ina dhiaidh sin féin, d'éirigh leis ruathar a thabhairt trasna na sráide, i dtreo Lána Sackville (inniu, Paráid Uí Rathaille). D'aimsigh an meaisínghunna é arís, ansin.
== Cuimhneachán ==
|