An difríocht idir athruithe ar: "Loighic"

Content deleted Content added
Dexbot (plé | dréachtaí)
m Removing Link GA template (handled by wikidata)
Tyuiop (plé | dréachtaí)
mNo edit summary
Líne 1:
[[Íomhá:Logic-gate-and-de.svg|mion|300x300px|Geata  loighce]]
Staidéar foirmiúil sistéamach ar phrionsabail infeiris is réasúnaíochta cirte. Tá loighic fhoghlaim go minic ag mic léinn na [[fealsúnacht]]a, [[Matamaitic]]e, agus [[eolaíocht ríomhaire]]achta. Sa loighic dhéduchtach, déantar staidéar ar infeiris atá bailí (nó neamhbhailí) de thairbhe a struchtúr, beag beann ar a dtoilleadh. Tá an ráiteas Má tá A fíor, ansin tá B fíor bailí. Tá A fíor, mar sin tá B fíor, pé luachanna atá ag A is B, agus is bailí aon infeireas leis an struchtúr sin. Tá dhá phríomhchuid sa loighic dhéduchtach bhunúsach. Pléann loighic tairisceana le hinfeiris ina bhfuil abairtí simplí sa mhodh táscach ceangailte le focal ceangailteach cosúil le níl (séanadh), is (cónasc), nó (deighilt) agus má… ansin (coinníoll). Pléann loighic phreideacháideach (a dtugtar ''teoiric chainníochtaithe'' uirthi freisin) le habairtí sa mhodh táscach ina bhfuil téarmaí cainníochtaithe cosúil le roinnt, gach uile, gan aon. Mar sin, is bailí an t-infeireas seo sa loighic phreideacháideach: Is [[mamach]] gach uile chat — Ní péist aon mhamach — Mar sin, ní péist aon chat. Tá an staidéar ar infeireas déduchtach sínte thar an dá réimse seo chun loighic mhódúil (a phléann coincheapanna an riachtanais is na féidearthachta), loighic eipistéimeach (loighic eolais is creidimh), loighic il-luachach (a ligeann teideal difriúil ar cheart nó mícheart le habairtí áirithe), loighic aimsire (a dhéanann anailísiú ar infeiris le coincheapanna aimsire, cosúil le aimsir chaite, láithreach, nó fháistineach), agus loighic dheontach (a phléann le rudaí tiarnúla, dualgas is oibleagáid). Ansin pléann loighic ionduchtach le hinfeiris nach bhfuil bailí go déduchtach, ach gur mó an [[dóchúlacht]] gur fíor na conclúidí má bhíonn na réamhleaganacha fíor. Tugann sé seo aghaidh ar [[Teoiric na dóchúlachta|theoiric na dóchúlachta]] agus staitisticí. Scríobh [[Arastotail]] an chéad tráchtas sistéamach ar loighic, agus lean a thionchar siúd ar feadh 2,000 bliain gur shaothraigh Boole is daoine eile loighic dhian mhatamataiciúil sa [[19ú haois|19ú céad]].
An [[eolaíocht]] a stiúrann gníomhú an [[Réasúnú|réasúin]] ionas go n-oibreoidh sé go hordúil, go héasca, agus gan earráid, is ea '''loighic'''.
 
== Modhanna ==
Sa loighic dhéduchtach, déantar staidéar ar infeiris atá bailí (nó neamhbhailí) de thairbhe a struchtúr, beag beann ar a dtoilleadh. Tá an ráiteas Má tá A fíor, ansin tá B fíor bailí. Tá A fíor, mar sin tá B fíor, pé luachanna atá ag A is B, agus is bailí aon infeireas leis an struchtúr sin.
 
Tá dhá phríomhchuid sa loighic dhéduchtach bhunúsach.
* Pléann loighic tairisceana le hinfeiris ina bhfuil abairtí simplí sa mhodh táscach ceangailte le focal ceangailteach cosúil le níl (séanadh), is (cónasc), nó (deighilt) agus má… ansin (coinníoll).
* Pléann loighic phreideacháideach (a dtugtar ''teoiric chainníochtaithe'' uirthi freisin) le habairtí sa mhodh táscach ina bhfuil téarmaí cainníochtaithe cosúil le roinnt, gach uile, gan aon. Mar sin, is bailí an t-infeireas seo sa loighic phreideacháideach: Is [[mamach]] gach uile chat — Ní péist aon mhamach — Mar sin, ní péist aon chat.
Tá an staidéar ar infeireas déduchtach sínte thar an dá réimse seo chun loighic mhódúil (a phléann coincheapanna an riachtanais is na féidearthachta), loighic eipistéimeach (loighic eolais is creidimh), loighic il-luachach (a ligeann teideal difriúil ar cheart nó mícheart le habairtí áirithe), loighic aimsire (a dhéanann anailísiú ar infeiris le coincheapanna aimsire, cosúil le aimsir chaite, láithreach, nó fháistineach), agus loighic dheontach (a phléann le rudaí tiarnúla, dualgas is oibleagáid).
 
Ansin pléann loighic ionduchtach le hinfeiris nach bhfuil bailí go déduchtach, ach gur mó an [[dóchúlacht]] gur fíor na conclúidí má bhíonn na réamhleaganacha fíor. Tugann sé seo aghaidh ar [[Teoiric na dóchúlachta|theoiric na dóchúlachta]] agus staitisticí.
 
== Stair ==
[[Íomhá:P Aristotle grey.png|clé|mion| [[Arastotail]] ]]
Scríobh [[Arastotail]] an chéad tráchtas sistéamach ar loighic. .Lean a thionchar siúd ar feadh 2,000 bliain gur shaothraigh Boole is daoine eile loighic dhian [[Matamaitic|mhatamataic]]<nowiki/>iúil sa [[19ú haois|19ú céad]].
 
== Staidéar ==
Tá loighic á n-iniúchadh go minic ag mic léinn na [[fealsúnacht]]a, [[matamaitic]]e, agus [[eolaíocht]] [[ríomhaireacht]]<nowiki/>a.
 
{{Fréamh an Eolais}}