An difríocht idir athruithe ar: "Friedrich Nietzsche"
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Líne 10:
Tá tionchar Nietzsche le mothú go mór lasmuigh den fhealsúnacht, agus is iomaí ciall a baineadh as a shaothar i rith na mblianta. Dearctar air freisin mar dhuine de scríbhneoirí móra na Gearmáinise, ó bhí stíl shnoite ghreanta aige, beag beann ar an ábhar.
== Tréithe Ginearálta a Shaothair agus a Mhachnaimh ==
[[Íomhá:Nietzsche-mae.jpg|clé|mion|Friedrich Nietzsche agus a mháthair]]▼
Chuir Nietzsche roimhe dul amach ar conas an duine a uaisliú. B’éigean, mar sin, prionsabail na huaisleachta a chinntiú mar fhadhb chultúir. Chuir sé an mian sin in iúl ar shlite difriúla: [[meitifisic]] an ealaíontóra, staidéar stairiúil ar na [[Mothúchán|mothúcháin]] agus ar shamhlaithe morálta, agus an eiseadh tragóideach a dhearbhú trí nóisin Thoil na Cumhachta, an tSíor-Fhillte agus an tSár-Dhuine.
Tá iarraidh déanta ar mhachnamh Nietzsche a eagrú de réir tréimhsí, ach is deacair fás an mhachnaimh sin a thuiscint, go hairithe de bharr na feidhme a bhain sé as na natháin agus iad roinnte de réir téamaí.
B’fhearr leis gan trácht a dhéanamh de réir oird agus eagair, mar shíl sé go raibh an machnamh ag fás uaidh féin i gcónaí agus go raibh spontáineacht éigin ag baint leis na natháin úd. Ní raibh fonn air ach oiread freastal ar lucht mearléitheoireachta nach gcuirfeadh de dhua orthu féin athmhachnamh a dhéanamh ar ar léigh siad. Mar sin féin, scríobh sé a [[Leabhar|leabhair]] dheireanacha go slachtmhar chun go dtuigfí gan dua é.[[Íomhá:Nietzsche1882 detail.jpg|mion|336x336px|Nietzsche, 1882 (le Gustav Schultze)]]
== Toil na Cumhachta ==
Line 24 ⟶ 22:
D'fhiafraigh Nietzsche cén prionsabal ba dhual do dhearcadh áirithe. Cén prionsabal, a dúirt sé, a bhaineann le prionsabal na fírinne féin? Ba mhian leis a fháil amach cén bunús a bhí leis an ceisteanna úd agus arbh fhéidir míniú úr a dhéanamh orthu. Ní ceart a rá, mar sin, gurbh fháidh é agus Toil na Cumhachta mar fháistine aige. Ba dhóigh leis go raibh fealsúnachtaí níos saoire á bhfógairt aige faoi phrionsabail mhorálta agus mheitifisiceacha araon.
I gcoitinne, déanann an frása ''Toil na Cumhachta'' tagairt do cháilíocht ginearálta a bhaineann le ''teacht ar an saol'': ní féidir le haon réaltacht fanacht laistigh dá teorainn féin. [[Íomhá:Nietzsche Olde 04 (cropped).JPG|clé|mion|288x288px|▼
▲[[Íomhá:Nietzsche-mae.jpg|clé|mion|Friedrich Nietzsche agus a mháthair]]
„Der kranke Nietzsche“ le Hans Olde, 1899
▲I gcoitinne, déanann an frása ''Toil na Cumhachta'' tagairt do cháilíocht ginearálta a bhaineann le ''teacht ar an saol'': ní féidir le haon réaltacht fanacht laistigh dá teorainn féin.
]]
Is ionann toil chun cumhachta a bheith agat agus gan a bheith comhionann leat féin riamh; caithfidh tú dul lastall díot féin. Ach ní féidir gluaiseacht chun cinn mar sin mura samhlaítear an chumhacht mar riachtanas sealbhaithe, mar bhua a fhaightear ar rud atá ag cur i do choinne: téann an Toil úd i neart, mar sin, i mbun an angair, nó tugann sí iarracht ar í féin a chur i bhfeidhm ar dhóigh eile. Mar a deir Nietzsche: Is ionann a bheith ann agus treisiú.
| |||