Leagan ó 01:11, 6 Meán Fómhair 2017 athraigh Dmd3music (plé \| dréachtaí) 85,219 edits No edit summary ← Gabh chuig an difear roimhe seo		Leagan ó 21:27, 9 Meán Fómhair 2017 athraigh cealaigh TGcoa (plé \| dréachtaí) Confirmed users 31,095 edits No edit summary chlib amháin: Visual edit An chéad dhifear eile →
Líne 1: [[Íomhá:ApartheidSignEnglishAfrikaans.jpg\|mion\|roimh na 1990idí]] Is é is '''~~apairtéid~~cinedheighilt''' (nó a''~~apartheid~~partheid'' ~~ann~~) ná an córas cinedheighilte a bhí i bhfeidhm san [[An Afraic Theas\|Afraic Theas]] ón mbliain 1948 go dtí na [[1990idí]]. Tháinig an [[focal]] féin ''apartheid'' ón [[Afracáinis]], an leagan den [[Ollainnis]] a labhraítear san Afraic Theas, agus is é is brí leis ná "scarúint" nó "scarthacht" (''apart'' = scartha, ''-heid'' = -cht, cf. an iarmhír ''-heit'' sa [[Gearmáinis\|Ghearmáinis]] agus ''-hood'' i bh[[focal\|focail]] [[Béarla\|Bhéarla]] cosúil le ''neighbourhood'', ''manhood'' nó ''maidenhood''). Go bunúsach, tháinig an [[córas]] seo in úsáid nuair a ghnóthaigh na páirtithe Búracha, an Páirtí Náisiúnaíoch agus an Páirtí ''Afrikaner'', [[olltoghchán\|olltoghcháin]] na bliana 1948. [[Íomhá:DurbanSign1989.jpg\|thumb\|260px\|Fógra ar an trá - Durban - 1989. ''Cathair Durban: De réir Alt a 37 i bhfodhlíthe na trá, níl cead isteach ach ag daoine den chine gheal sa láthair shnámha seo'', a deir sé i mBéarla, in [[Afracáinis]] agus i [[Súlúis]].\|clé]] I ~~mblianta~~ ré na ~~hapairtéide~~cinedheighilte, bhí muintir na hAfraice Theas deighilte ina gceithre chine, mar atá, na Bána, na [[Gormfhéar (féar)\|Gormaigh]], na Daiteánaigh agus na h[[India]]igh, agus na dreamanna seo á gcoinneáil scartha scoite ó chéile. Luíonn sé le réasún nach raibh cead ag aon duine [[pósadh]] thar theorainn na gciníocha, ach, thairis sin, ní raibh de chead acu dul ag [[snámh]] sna [[Cladach\|cladaí]] céanna, úsáid a bhaint as na [[Leithreas\|leithris]] chéanna, ná dul ar na [[scoil]]eanna céanna. Rinneadh iarrachtaí leis na ciníocha éagsúla a chosaint ar chuideachta a chéile ar gach leibhéal. == Cruthú na ~~hApairtéide~~cinedheighilte == Chualathas an focal "apartheid" an chéad uair ó [[béal\|bhéal]] Jan Smuts, thiar sa bhliain 1917, nó dhá bhliain sular bhain sé amach [[Príomh-Aire]]<nowiki/>acht na hAfraice Theas. Deir daoine áirithe inniu nach raibh i gceist san am ach leanúint leis na [[dlí]]the cinedheighilte a bhí i bhfeidhm san Afraic Theas roimhe sin. Bhí na dlíthe seo bunaithe ar choinníollacha na [[síocháin\|síochán]]a a shocraigh na [[Sasanaigh]] leis na Bóraigh i ndiaidh [[Dara Cogadh na mBórach\|Chogadh na mBórach]]. Go bunúsach, áfach, b'í an scarúint pholaitiúil éirim an scéil, seachas an chinedheighilt. Le linn an [[Dara Cogadh Domhanda]], thosaigh an Páirtí Aontaithe ag éirí as an gcuid is déine den chinedheighilt. Líne 11: I dtoghcháin na bliana 1948, bhí feachtas an Pháirtí Náisiúnta - páirtí náisiúnaíoch na mBórach - bunaithe ar cheist an pholasaí apairtéide, agus vótáladh isteach iad maille leis an bPáirtí ''Afrikaner''. B'é Daniel François Malan a bhain amach oifig an Phríomh-Aire. Ar an toirt, thosaigh rialtas na Náisiúnaithe ag cur córas na hapairtéide i bhfeidhm. Cuireadh cosc le caidreamh craicinn, cleamhnas agus pósadh idir daoine a bhain le dreamanna éagsúla cine, tugadh isteach aicmiú na ndaoine de réir a g[[cine]], agus bunaíodh bord aicmiúcháin le ceist aon duine a fhuascailt nach mbeadh inaicmithe ar an chéad dul síos. ==~~Apairtéid~~ An cinedheighilt sna 1950idí == Sa bhliain 1950, tháinig an tAcht um Cheantair na nDreamanna (''Group Areas Act'') ar [[leabhar]] na n[[dlí]]<nowiki/>the, agus b'ar an dlí seo a bunaíodh iarrachtaí na n-[[Rialtas\|údarás]] leis na ciníocha difriúla a choinneáil ina gcónaí scartha ó chéile. Reachtaíodh an tAcht um Áiseanna Scartha (''Separate Amenities Act'') le cladaí [[snámh]]<nowiki/>a, [[bus]]<nowiki/>anna, otharlanna, agus [[ollscoil]]eanna scartha a bhunú do na ciníocha éagsúla. Na pas-dlíthe a bhí ann cheana féin, tugadh chun déine iad. Cuireadh d'fhiachaibh ar na Gormaigh agus ar na Daiteánaigh cáipéisí aitheantais ar leith a iompar. Na cáipéisí seo, nó an ''domboek'' mar a thugtaí orthu as Afracáinis, cineál pas a bhí iontu a chuir ar chumas duine de mhuintir na gceantar gorm bheith ag obair sa chuid gheal den [[tír]]. Ní raibh oiread is cead isteach ag na Gormaigh sna ceantair gheala gan cháipéisí oifigiúla ar leith. [[Íomhá:Boycott Apartheid Bus, London, UK. 1989.jpg\|clé\|mion\|333x333px\|1989 i [[Londain]]]] Líne 19: [[Íomhá:Boycott - Contaminated with apartheid - South African goods.jpg\|mion\|280x280px\|roimh 1986, sna Stáit Aontaithe]] == Bunús Reachtaíochta na ~~hApairtéide~~cinedheighilte sa bhliain 1950 == Seo iad na cinn ba tábhachtaí de na dlíthe a reachtaíodh le córas na hapairtéide a chur ar bun:

An difríocht idir athruithe ar: "Cinedheighilt"